Азим сайланма
Yüklə 1,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3 — Мустақиллик кёракмасми сенга?— Сўрадим ёзда ҳам бўйинбоғ боғлаган одамдан. — Айтишса, — осмонга ишора қилди у,— мустақил ҳам бўлаверамиз. — Қул бўлгин, деб айтишса-чи?— қизишдим мен. — Қул бўл деб айтишмайди,— пўнғиллади у. Тўғри айтасан, — қачон қул бўл, деб айтишган, саратонда бўйинбоққа қул бўлган, биродар? 4 — Аввал пулни беринг,— деди Фалончиой. Фалончибой пул узатди қўли қалтираб... .......................................................................... .................... Сўнг диванга ҳорғин чўкиб, хаёл сурди Фалончибой: " Кичкинамга телпак оламан, Ўртанчамга ботинка, Аммо каттасига палто олишга Пули қургур етмайди энди..." .......................................................................... .......................... Ғижимланган ўринни тузатаркан, хаёл сурди Фалончиой: " Кичкинамга телпак оламан, Ўртанчамга ботинка, Аммо каттамга палто олишга Пули қурғур яна етмайди..." Мутаносиблик қонуни, Шу ерда ҳам бормисан, аблаҳ? 5 Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 272 Дўконлар қуп-қуруқ. Пештахталар таги — осмон. Мастуранинг қўли калта — Осмонга етмайди... Мастурадан бошқа ҳамма нарсани Осмонга чиқардинг, Етмиш икки йил. Юлдузлар ўрнида, масалан, ботинка ( болаларники), Ой нурлари эса — ёмғирпўш ( катталар учун), Қуёш — қони сизган гўшт бўла қолсин ( бу албатта, бутун оилага)... Аммо Мастуранинг қўли калта — Осмонга етмайди. Болаларига етади фақат... Болаларнинг бечора думбалари... 6 — Ароқ ичамиз. Қўрқманг, яхши болалар туғиладилар. Кар бўлса болалар, ёмонми? Кўр бўлса болалар, ёмонми? Ақлсиз бўлсалар, ёмонми?— қичқиради тўсатдан Шомирза алкаш. Сўнгра ариқ ичида Бефаҳмлар устидан кулиб, ухлаб қолди у. 7 — Алпомиш бўлса эди,— гапириниб қолдим мен. — Бизнинг азобларга чидай олмасдан, ўлиб кетар эди бечора Алпомиш, мийиғида кулди яктаги ямоқ чол — Сен ўлмаганмисан?— деди кампири унга. Ўзига ҳайрон қаради Яктаги ямоқ чол. 8 Бир хонада ўн бола ухлар. Кир ёстиқда тентирайди бит. Катагида бир ўзи ётар — Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 273 Маза қилиб мизғир қари ит. Ҳатто Оллоҳ фалакдан айтар: — Уйғон, инсон!— барига тупур! Фалакка-чи, бир садо қайтар: — Шукур! — Шукур! Борига шукур... Ўт ичидан ҳайқирар:— Ўлдим!— Ойдай келин этади нидо. — Ношукур бўл! — Ношукур бўлгин... Самоватда йиғлайди Худо. 9 Икки толга боғланган беланчаклар тебранар. Қуёш ёндиряпти. Тўрт томон пахта. Бахтигул — синфдошим — кетмонни қўйиб, мен билан суҳбатлашгани йўл четига чиқар... — Эркиним бешикда ўлди,— дейди, — Тўлқиним тўшимда ўлди,— дейди, — Қўрқмасим бешикда ўлди,— дейди, — Ўлмасим эшикда ўлди,— дейди... — Фақат Ёдгорим қолди,— ишора қилди у икки тол тарафга. Икки толга беланчак боғланган. Қиздираяпти. Тўрт томон пахта. Ёдгор! Нимадан ёдгорлигингни унутма, Ёдгор... 10 — Хато қилибмиз. Бу одам дўзахий экан. Йиқитинглар жаннатдаги ҳамма ҳайкалларини, қарсаклар! — Хато қилибмиз, Бу одам жаннати экан. Йиқилган ҳамма ҳайкалларини қайта тикланглар, қарсаклар! Бу ишларинг бекор — Аросатда юраверсин эди бу одам. 11 Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 274 — Пастлашиб кетяпти болаларнинг бўйи. Яқинда пакана халққа айланамиз... — Ерга яқин бўламиз,— пинагини бузмади осмонга яқин ўтирган зотлар. — Осмон биздан узоқлашади,— қўрқа-писа шивирлади кимдир... Уни узоқлашаётган осмонгина эшитди, холос. 12 — Ҳайкал,— дедим,— сен кўрсатган томонга бориб келдим. Ҳеч нарса йўқ. Қўлингни туширавер энди. Қўлини туширишдан уялиб, жим тураверди ҳайкал... УЧ ДРАМАТИК БАЛЛАДА 1 * * * Қоражон Умр магар шамол эрур — Ўтиб кетар, ўтар-о, " Ҳуй" дсгунча манзилига Етиб қолар давроним. Элбек бахши, мен учун ҳам Товушингни кўтар-о — Ёлғончида қоладими Менинг ҳам ном-нишоним? Элбек бахши Бандаликда чоҳга тушсанг, Чиқолмайсан, Қоражон — Чунки сенинг пешонангда Бойчибордай отинг йўқ. Бсклигингда оқ ўтовни Тиколмассан, Қоражон — Чунки сенинг тақдирингда Барчинойдай хотин йўқ. Лашкар тортиб, св устига Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 275 Юролмайсан, Қоражон — Чукки сенга қисмат душман — Омад йўқдир, бурдинг йўқ. Бошингда тож — шоҳлик гаштин Суролмайсан, Қоражон — Чунки сенинг мададкоринг — Қўнғиротдай юртинг йўқ. " Дўстим" дейсан, "оҳ" урасан — Тўлғонасан, Қоражон, О, дўстликда сенинг каби Моҳир йўқдир, соҳир йўқ. Йўқлик ичра бир кун ночор Уйғонасан, Қоражон — Чунки сенинг элатингда — Мендай улуғ шоир йўқ. 2 * * * Муаллиф Ўсдинг, одам, боғларингдан ўсдинг Шонинг ўсиб достонга етди. Ўсдинг, одам, тоғлардан ўсдинг — Бошинг ўсиб осмонга етди. Мақтовларга беравер бардош — Одам, нега ғамгин юрибсан? Кимдир сени атади "қуёш"— Сен кўз ёшсиз йиғлаб турибсан? Улкан одам Кеча-кундуз жим ёлвораман, Мадад бер, деб оёқларимга. Ахир, мен ҳам ўсиб толаман — Ем бўлиб ел тирноқларига. Йиқитмагин, қодир худойим!— Вужудимга тўлган зил само. Бўлади-ку қиёмат қойим, Юрт устига тушсам шу асно. Гарчи боқди менга бу дунё, Суҳбат қуриб юддузлар билан — Юрт устига тушсам шу асно, Кўтаришга куч топармикан? Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 276 3 * * * Малика Кўнглим сенда, сейдадир фақат, Аммо кечгин мендан, ботирим. Ор деганда — душман бешафқат — Пичоқ қайрар қирқ минг шотири. Оқботир Қирқ минг ёвнинг ёнидан туриб, Суйдим, дединг — шу басдир менга. Бир тиғ урсам — ўтади юлиб — Қирқ минг шотир қирқ хасдир менга. Малика Кўнглим сенда, сендадир... Гарчи Хавотирим мўлдир, полвоним. Занжир ясар қирқ минг темирчи — Кет, занжирбанд бўлмасдан, жоним. Оқботир Кўнглинг менда — ёвнинг ўлгани! Насиб!—умидлари бузилгай... Бир "оҳ" урсам шердай тўлғониб — Занжирлари ипдай узилгай. Малика Кўнглим сенда, кўнглим сендадир, Аммо мендан кечгин, ботирим. Қирқ газли дор солланар оғир,— Гўё севгимизнинг хотири... Оқботир Сен ёнимда: қўрқувлар — туман, Туманларда қуёшим порлар. Ев дастида тутгуси суман, Кунпаякун бўлгуси дорлар. Малика Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 277 Сенда, сенда, сендадир юрак, Аммо дилни тарк этмас хавос: Ботирим, айт, қанақа кўмак Евларингдан айлайди халос? Оқботир Сеҳргардир қодир муҳаббат!— Адоватлар топгуси абас. Сўрамайман сендай марҳамат... Фақат кўнглинг менда бўлса бас. ГЎРЎҒЛИ Бу осмон — зил-замбил. Жуда зил-замбил. Ер кечиб боряпман тиззамга қадар. Қирқ кунлик йўл эрур мақсадим — Чамбил, Боги Эрамгача қирқ кунлик кадар. Бу осмон — зил-замбил. Жуда зил. Жуда. О, яна бўйимга осилган қаёт. Юнус Мисқол пари ширин уйқуда, Табланинг эшигин очолмас Ғирот. Бу осмон — зил-замбил — елкамда турар — Айтайин кўрсатган қайси доғини: Сарқамиш чўлида хаёллар сурар, Ярми ерга ботиб Асқар тоғининг. Бу осмон — зил-замбил. Бу осмон — нодон. Йўлларга кўмилар бекорга кўзим — Қайтиб Ваянганга кетган Ҳасанхон, Во дариғ, ўлгандир Авазим — қўзим. Бу осмон — зил-замбил. Жуда замбил. Зил. Ўмганим майишиб йўлларга ботди. Қирқ йигит қирқ қилич солди беқазил, Қирқ йигит бошимни қирқ ёвга сотди. Бу осмон — зил-замбил. Зилдир бу осмон. Бошимда чарх урар қирқ чилтон гангиб — Содиқ пирлик қилган, бузруквор ёрон, Мен ерга кир цим-ку — чиқмасдан чангим. Гўрўғлидан айтгин! Ҳар бир сўзинг ўнг. Шоир, мен — вужудман. Сен — тирик юрак. Мендан уялмагин. Мен киргандан сўнг Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 278 Зах ернинг ости ҳам — осмондан юксак. ГЎРЎҒЛИ ВА АЛПОМИШ Фақат хавфу хатар шикорда — Ғанимларнинг жодуси ёмон. Шикор чиқсам, мушкулот корга Бошлаб қрлар телба бир достон. Жонҳолатда ўтар қичқириб, Калхат соя ташлаган оққув... Отнинг бошин юборар буриб, Ичимдаги ногоҳ титранув. Ё, довдираб девлар келишар — Айланишар — кетишмас нари, Яна ғавғо қилар сурбетлар... От соламан Кўйи Қоф сари. Ё йиғлайди сочини ёйиб, " Воҳ, болам" деб ёқа чок мастон. Чамбил қолар яна беҳисоб, Яна жангда туғилар достон. Ухла, ухла мажнун саргузашт! Ухла, эртак! Тин олгин, бахши! Шамолимдан пирпирама дашт, Қилич, қинда турганинг яхши! Дўстлар, келди уйғонмоқ фасли — Юминг!— ўзни кўрсин кўзингиз. Боғи Эрам сиздирсиз асли, Кўйи Қоф ҳам худди ўзингиз. Сайёҳликни мен ҳам этдим рад Ва шундай аҳд бўлди барқарор: Элни ташлаб кетмаслиги шарт Эл суянчи Гўрўғли номдор! Боқиб юртнинг ночор юзига, Овоз бердим Алпомишга ҳам: " Мадад берсин Оллоҳ ўзингга, Чоҳдан чиқиб юртга қайт, ( болам. Бир зўр берган — чекинар тақдир, " Худо" дегин — пирларинг кўпдир.. Гўрўғлисиз эл бўлмас, ахир, Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 279 Алпомишсиз мамлакат йўқдир". ЭРК ҲАҚИДА ШЕЪРЛАР 1 * * * Бандадан кутмагин эрк, Кўнгилга туш, кўнгилга — Кўнгилга ўзингни эк, Ўзингни айлагин берк — Дил ичида кўм гулга. Эрк истама дунёдан, Эркни ўзингдан сўра. Ғаминг бўлса зиёда, Ёлвормагин зиёга — Йўлга жонингни ўра. Эрк — манзилмас. Эрк — йўлдир Юру кутгин, юру кут... Кимнингдир йўли ўнгдир, Кимнингдир йўли сўлдир — Ғашланма дилни кўндир Ва ўзингни маҳкам тут. Тангрининг равиши мўл, У ҳамиша холисдир. Беэркка сен ғамхўр бўл — Унинг йўли олисдир. 2 * * * Қўлларимни қийди занжир. Эзғилади бошимни — Тоғдай қуллик ерга эгди — бўйнимдан торта-торта. Мен ҳақ билдим бу дунёнинг катта-кичик тошини, Мен тошларга юзим тутдим ёшимни арта-арта. Бўғизларим ачишди. Ҳа, ўпкаларим ачишди. Ўпкам тўлди одамларнинг "оҳ"лари тўла тунга. " Ҳаво", дедим — томоғимга қаро ҳурум ёпишди, Неча йилки, мен ҳавосиз яшаяпман — бутунлай. Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 280 Совуқ қотдим. Изғиринда чирсиллади сўнгагим, Томирларим — аёзларда музлаган қиёқ ҳануз. Олов сўраб, гулханларни бўзлаб кезди юрагим, Ёнғинлардан ёниб чиқиб, қучоқлади мени муз. Мен — сувсадим. Мен — қақрадим. Мен — хас бўлдим. Қуридим. Ҳар баргиму, ҳар навдамни тарк этди барча ҳаёт. " Нажот" борми?— Мен тангрига савол бериб уриндим, Ва ёлвордим: — Вужудимда қолмади зарра сабот. О, Шеърият! О, Озодлик! Сен ҳам қулликсан асли! Соҳили йўқ денгизингда не мақсадни кўзлайман. Ишонаман, ҳамма учун келади ҳурлик фасли, Ҳурликдан ҳам ҳурлик сўраб фақат мен-да бўзлайман. 3 ҲАМЛЕТ Ҳали Саҳна орқасидаман. Саҳна — тез, Ер айланар огир. Бесабр ўч қоришган туман Юрагимга кирмоқда оғиб. Ўйин эмас — фано тошидан Арвоҳ чиқди — бошланди тақдир. Офелия, кўзинг ёшидан Нега руҳу юрагим тахир? Ҳали Саҳна орқасидаман Саҳнагача неча йиллик йўл? Еру Саҳна аро ёсуман Оғулаган Ҳаёт тотар чўл! Турфа тезлик қарамоғида Айланади Саҳна ва Ҳаёт — Сен дунёнинг жунун боғида, Мен қасоснинг йўлида барбод. Турфа тезлик оралиғида Қон ичида ўсар Санъат — Шеър, Қачон, қачон, қачон дунёда Мос айланар Саҳна билан Ер. 4 Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 281 * * * Кенг дунёнинг торлигин ҳам билдим. Куйласанг, ҳақ ёрлигин ҳам билдим... Қафасда куйлаш борлигин билгандим — Куйлашда қафас борлигин ҳам билдим. 5 * * * Бир нафасим — баҳор, биттаси куздир, Бир манзилим тоғдир, биттаси туздир, Бир онам оловдир, бир онам муздир, Тошларнинг ичида сойдай сарсонман. Бир қадамим — умид, биттаси — армон, Бир ёвим макондир, бир ёним — замон, Бир йўлим заминдир, бир йўлим — осмон, Осмоннинг ичида ойдай сарсонман. Бир йилим йўқ эрур, бир йилим — ҳамроҳ, Бир куним ғарибдир, бир куним — паноҳ, Бир лаҳза тавбадир, бир лаҳзам — гуноҳ, Дардларнинг ичида "вой"дай сарсонман. Бир дўстим — тўғрилик, бир дўстим — сабр, Бир синглим ишончдир, бир укам — қадр. Бир душман қўрқувдир, бир душман — қаҳр, Ўқ отиб титранган ёйдай сарсонман. Ҳамма ўйим оқдир, бор бахтим — қаро, Фақат ишқим покдир, фақат дил — гадо. Ё Оллоқ! Ишқингнинг умиди аро, Оёққа илашган лойдай сарсонман. 6 * * * Илтижо этаман — қуш қилиб ярат, Тангрим, учмоқликка қанот бер, қанот. Кўнглимга, кўзимга бепарво қараб, Мени ер қаърига тортмоқда қаёт. Шаффоф шиддатини дунёга ёйиб, Шамолли йўлларим узлатга кетди. Усмон Азим. Сайланма www.ziyouz.com kutubxonasi 282 Ботиб бораяпман ерга... Худойим! - Ҳаётнинг қуйқаси бўйнимга етди. Ерга ботаяпман... Бу тавқе лаънат — Кенг дунё дегани шунча тормикан? Тангрим! Ёлвораман — Қуш қилиб ярат... Ерга қўнмайдиган қушлар бормикан? 7 * * * Лаҳзага жойладим милён йилларни — Юрагамга кирди қўрқинч ваҳима: Тоғлар осмонотар тўлқинлар каби Югуриб боришар чексиз соҳилга. Лаҳзани миллиард йилларга чўздим — Қалбимни қамради карахтлик, ҳайрат: Тоғлар тизмаСидай қотдилар тўзгин — Ҳориган тўлқинлар қолдилар яйраб. Шундай ўйин топдим эрмакка бу дам, Жонимдан ўтказди хаёт мароми: Нетай, тоғлар мустар тургани-турган, Нетай, денгизларнинг йўқдир ороми. * * * Ўлгин дедииг — ерга кўмдинг — Илдиз бўлдим. Кўкка отдинг — йўқ бўл дединг — Юлдуз бўлдим. Тилим кесдинг — дилим айтди — Рост калима... Қийин бўлди сенга шўрлик Душманим-а! Душманим-а, тошлар отиб Тўймайдирсан— Тупроқ бўлай десам, нега Қўймайдирсан?... Yüklə 1,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|