Азим сайланма

www.ziyouz.com kutubxonasi 
156
Узмоқ — энди сендан — 
Менинг мен кўрмаган занжирларимни. 
 
 
* * * 
 
Тун ярмида саратон ҳам 
Ҳокимлигин ташлади. 
Кўкси ҳамон ёниб ётар 
Ялангдаги тошларни. 
Пастда эса сой оқади 
Юлдузлари йилтираб. 
Салқинида шабодалар 
Кезинишар дийдираб. 
Тошлар ногоҳ жовдирашиб 
Боқишар теваракка. 
Сўнгра қатор чиқишади 
Ёлғиз оёқ йўлакка. 
Лапанглашиб, судралишиб, 
Пишнаб боришар бари — 
Энг чидамли, энг армонли 
Дунёнинг гўдаклари. 
Секин-секин боришади 
Бир-бирини судрашиб. 
Бир-бирига йўл беришиб, 
Бир-бирини суяшиб. 
Секин-секин боришади... 
Пастда эса оқар сой — 
Қучоғида чўмилади 
Титраб-титраб тўлин ой. 
Тошларнинг чўнг танларида 
Бир беуқув ҳаяжон... 
Ногоҳ хўроз қичқиради, 
Кўринади ногоҳ тонг. 
Чўмилётган юлдузларин 
Самоват йиға бошлар. 
Шошибгина, мустаргина 
Ортга қайтишар тошлар. 
Ялангликка чўзилишар 
Улар яна беозор. 
Чатнаб кетган танларида 
Ҳозир тушган ёриқ бор... 
 
Оролдан то Ўшга қадар 
Жазирама бошланди... 
Кўкраклари қизиб борар 
Ўзбекистон тошларин. 
 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
157
 
* * * 
 
Юравер. Қолма йўлдан. 
Қолган қолар. Ачинма. 
Чўчима ҳеч нарсадан — 
Ўзбекистон олдинда. 
 
Ботир бўл. Олға югур. 
Қўрқма ҳар хил қотилдан. 
Ахир, тоғдек суянчинг — 
Ўзбекистон ортингда. 
 
 
* * * 
 
Мен бахтдан бебахтлиғ топдим — оқибат гап шунда, 
Роҳатдан заҳматни топдим — оқибат гап шунда. 
Шафқату раҳматни топдим деб ўйладим бекор, 
Қарғишу лаънатни топдим — оқибат гап шунда. 
 
Теграмда "ё ҳақ" деб жинлар, шайтонлар кездилар, 
Билмадим, қай фалакда пок имонлар кездилар, 
Бу гулистон ичинда кўп илонлар кездилар — 
Дўзахий жаннатни топдим — оқибат гап шунда. 
 
Руҳимга айтдимки, энди уйғон — самандар бўл, 
Қонимга айтдимки, энди қўзғол — қаландар бўл, 
Кўксимга айтдим, кураш ўтида мунаввар бўл, 
Ўзимдан ҳимматни топдим — оқибат гап шунда. 
 
Кўп сўзни ёздим, аммо қоғозга рост тушмади, 
Ақлимдан тош тушмади, кўзимдан ёш тушмади, 
"
Ватан"дан бошқа бир сўз қалбима мос тушмади — 
Шу сўздан журъатни топдим — оқибат гап шунда. 
 
Умримни ҳадя этарга, хайрият эл бордир, 
Жон берарга Сир-Аму ўртасида ер бордир. 
Ўлсам арзир, қолсам арзир — қалбимда эрк бордир, 
Бенажот шиддатни топдим — оқибат гап шунда. 
 
 
ҚИШКИ КЕЧАЛАР 
 
Узун кечалар келди. 
Хатони кашф этмоқни, 
Хатони маҳв этмоқни 
Ўйлашга етди фурсат. 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
158
Узун-узун гуноҳлар 
Чуваланиб, томоқни 
Сиртмоқ мисол ўрагай — 
Жимгина боқар зулмат. 
Узун кечалар келди. 
Узоқлашди шомдан тонг. 
Қайга бошлаб борар бу 
Хотиранинг йўллари... 
Мендан ҳадик олмагин, 
Сени сотмайман, замон, 
Бировнинг бўғзидамас, 
Ўз ёқамда қўлларим. 
 
 
* * * 
 
Қишга "хайр-хўш"ни ийманиб айтди, 
Баҳорга — кўнгли бор — ним жилмайди март. 
Менинг кетган дўстим бир тунда қайтди, 
Бир тунда куртакни ёриб чиқди барг. 
 
Мен боққа югуриб чиқдим. Қўлимга 
Ишонмай, лабимни текказдим — ўша! 
Бу ўша — кузда жим борган ўлимга, 
Тупроққа қоришган — одамга ўхшаб. 
 
Ахир, сирлашганман у билан қанча! 
Саҳарлардан яна отгунича тонг, 
Яшилликдан токи хазон етгунча, 
Руҳим қувонганча, қийналганча жон. 
 
Ҳамиша бор эди бир улкан бахтим — 
Боғда сайр қиларкан, бир лаҳза тўхтаб, 
Тинглардим елдаги юракча зарбин, 
Сўнгра ҳузурига борардим йўқлаб. 
 
Нени шивирларди? 
Яшаш қувончин, , 
Ўлимнинг даҳшатин айтарди такрор. 
Куларди ям-яшил кўнглини очиб — 
Биров тушиндими барг ҳам бахтиёр. 
 
Барг, нега ўйландинг? 
Нега ҳайронсан? 
Наҳот, ҳали сенда йўқдир хотира. 
Тушундим — у баргга мен сингил, дейсан, 
Дейсан — ишонмасанг, дарахтдан сўра. 
 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
159
Мени ая, эй, барг! Мени аяган! 
Айтгин: мен — ўша дўст — келдим фанодан... 
Кўнглимда нур сочган яшил чироғим, 
Наҳотки, барглар ҳам қайтмас дунёга? 
 
Мени алда, эй, барг! Аддагин, майли! 
Қора, вужудимда руҳим — қари қуш. 
У эндк янга дўст орттиролмайди — 
Кетган дўстларини соғинар ҳануз... 
 
Мен боққа югуриб чиққандим далли, 
Барг билан гаплапшб, серрайдим бебахт... 
Сен нега берасан менга тасалли, 
Сендан урганаймн яшашпн, дарахт? 
 
 
* * * 
 
Азпз Абдураззоққа 
 
Дарахтларни зулумот кўмди. 
Дарахтларга қарғалар қўнди. 
Зулумотни оралаб, нохуш 
Қанот қоқиб, ўтди бир бойқуш. 
Бир ваҳима!.. Ҳасрат!.. Шўрлик тун 
Деразангга суянди беун. 
Хонанинг бир бурчида мироқ, 
Сендан тортди ўзини йироқ. 
Юлдузлар йўқ қора фалакда... 
Сен хонангда шу қадар якка — 
Не учун, деб ўкирмоқ мумкии, 
Исен қилмоқ, сўкинмоқ мумкин 
Сен-чи, тунга боқасан шу пайт. 
Тилларингда айланар бир байт: 
 
«
Куз! Ҳасратда адо булган куз! 
Боғда яланг юрмагин, ер — муз...» 
 
 
* * * 
 
ҚОЗОҚ ШОИРИ КЕНГИШЛИК 
МИРЗАБЕКОВ 
ХОТИРАСИГА МАРСИЯ 
 
Ўлим бордир — тириклик юксалишда доим ҳушёрдир. 
Тирикларга тирикликдан жабру ситам лек бисёрдир. 
Қаро тупроққа кирмоқдан энди мен не учун қўрқай— 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
160
Қаро ернинг тагида сен каби бир яхши дўст бордир. 
 
 
ЯХШИ ОДАМ 
 
У — осмондан тушган даҳрий қуш — 
Ёқиб юксак ҳаётларини, 
Одамларга инъом қилар хуш — 
Юлдуз ҳидли қанотларини. 
 
Ошналикка уни танлашар. 
Кўйлак каби, пойабзал каби. 
Ҳамма билан кечдан тонглашар, 
Аммо хира бўлмайди таъби. 
 
Майсалардай яшар оламда, 
Айёр-айёр ишлардан басир. 
У одам деб боқар одамга 
Ва тушади ҳаммага асир. 
 
Ҳаётга кўп тикилиб боқмас, 
Бир қараса — ҳамма гап аён. 
Жилмайганча туради бесас, 
Унга заҳрин тўкаркан чаён. 
 
У шаробни бирдам совутар, 
Кўзин юмиб симирар дам-дам, 
У ўзини ўзи овутар, 
Овутади бошқаларни ҳам. 
 
Тортинчоҳни жилмайиб суяр, 
Далда берар журъат узатиб. 
У ҳаммани кузатиб ҳўяр, 
Уни ҳеч ким қўймас кузатиб. 
 
У ҳеч кимга қардли эмас, 
Ҳеч ким билмас асл отини. 
Ёлғондан ҳам "ёлғизим" демас, 
Унинг ростгўй, 
Эрка хотини... 
 
 
* * * 
 
Саҳро — чексиз жондор — мени ютади, 
Ютади тўрт тараф — турт тубсиз уммон. 
Тундай фожиамни тунлар кутади... 
Хавотир ҳоритди. Мен қурдим қўрғон. 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
161
 
Унинг деворлари нақадар баланд! 
Тирмашиб ярмига аранг чиқар ой. 
Қиличлар синади. Ўқ беради панд. 
Бекорга чираниб титранади ёй. 
 
Қўрғон! Ўзим — қўрғон, ҳей, баланд қўрғон! 
Собит деворларинг нечун толмайди? 
Душман киролмайди сенга ҳеч қачон, 
Аммо дўстларим ҳам кира олмайди. 
 
Эркин яшолмадим ёруғ дунёда...  
Теграмда, оҳ, қанча қўрғонлар бордир. 
Фақат бир ҳикматни билдим зиёда — 
Кураш мудом кенгдир, сокинлик тордир. 
 
Фалокат, кириб кел қўрғонларимга 
Темир дарвозани йулдан оздириб... 
Куксимнинг юраксиз томонларидан 
Саҳро — чексиз жондор келар бостириб. 
 
 
* * * 
 
Қаро тунда — Бойсун тоғида 
Учта дўстим ёқади гулхан. 
Ва гулханнинг тегарасида 
Қоронғулик зич тортар бирдан. 
Арчаларнинг тинч шохларида 
Липиллайди гоҳ нур, гоҳ кеча. 
Дараларнинг адоғларида 
Тош оралаб, отлар сув кечар, 
Хаёл ичра тинч оқар суҳбат — 
Савол ухлар, мизғийди жавоб. 
Тоғ бағрида тоғларни қўмсаб, 
Учта дўстим ичади шароб. 
Шаҳардан бу йироқ осмонда 
Ҳамма юлдуз порлоғу йирик. 
Қорли тоғлар сокин бу онда 
Ўсишади осмонни йириб. 
Юраклардан кетар изтироб, 
Юракларга киради кўклам. 
Учта дўстим — уч подшоҳ шу тоб — 
Улар мени эслашмайди ҳам. 
Учта дўстим ёқади гулхан, 
Худди тушдай оқар сўзлари... 
Кенг фалакда омонат турган 
Юлдузимга тушмас кўзлари... 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
162
БАЛЛАДАЛАР 
 
БИРИНЧИ БАЛЛАДА 
 
I 
 
Кенжа ботир 
 
Кетгим келаяпти, акалар, кетгим... 
 
Тўнғич ботир 
 
Укам, англаб етгал, замин — юмалоқ. 
Майли, бир шаҳд қил-да, Мағрибга етгил, 
Эртаси Машриқдан қайтасан бироқ. 
 
Ўртанча ботир 
 
Қанча югурмагил битта макон бор, 
Бошингда айланар бир барҳақ замон. 
Кетма, укажоним, бўларсан хор-зор, 
Учириб кетади руҳингни тўфон. 
 
Кенжа ботир 
 
Кетгим келаяпти, акалар, кетгим, 
Жодугар уфклар тортар ақлимни. 
 
Тўнғич ботир 
 
Чиранма, укажон, яшайверган жим, 
Кун кўрган қадрлаб сокин бахтингни. 
 
Ўртанча ботир 
 
Дарахтга қарагал, бир жойжа ўсар... 
 
Кенжа ботир 
 
Йўқ, у ўсаяпти осмонга тикка! 
Оламни чарх уриб айлангим келар 
Илашиб, қўшилиб бир ёруғликка... 
 
 
II 
 
Кенжа ботир 
 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
163
Акалар, мен қайтдим! 
 
Ўртанча ботир 
 
Қани, қайдасан? 
 
Тўнғич ботир 
 
Ўзингни йўлларда қийнадинг бекор, 
Биз сенга айтдик-ку — бир кун қайтасан, 
Бу илиқ маконни айлаб ихтиёр. 
 
Ўртанча ботир 
 
Биз сенга айтдик-ку, замин — юмалоқ, 
Югурган одамнинг аҳволи қизиқ — 
Югуриб-югуриб қараса бир чоқ 
Олдидан чиқади ўз уйи сузиб. 
 
Кенжа ботир 
 
Акалар, соғиндим! 
 
Ўртанча ботир 
 
Қани, қайдасан? 
 
Кенжа ботир 
 
Тубанга қараманг, юксакка боқинг! 
 
Тўнғич ботир 
 
Қанақа сафсата гаплар айтасан... 
 
Ўртанча ботир 
 
Қандай маскан қилдинг фалакнинг тоқин? 
 
Кенжа ботир 
 
Югурдим — баландга ўрлади қалбим, 
Югурдим — қанотга айланди қўллар, 
Югурдим — эшитиб замоннинг зарбин, 
Югурдим — баландга кўтарди йўллар. 
 
Тўнғич ботир 
 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
164
Қани, пастга тушгин, пастга туш, тезроқ! 
 
Ўртанча ботир 
 
Бизни тупроқ билма — ёшимиз улуғ. 
 
Кенжа ботир 
 
Йиллар манглайимга ёзганин шундоқ — 
Энди тегишлиман самога тўлиқ. 
Юксакдан бир қаранг: 
Нақадар бадис, 
Нақадар димиққан сиз турган макон. 
Унинг қучогида йўқолар беиз, 
Оқмасдан бир жойда бижгиган замон. 
Қўйинг тубанларни! 
Юксакка чиқинг! 
Югуринг — сиз билан юксалсин ҳаёт! 
 
Тўнғич ботир 
 
Пастга туш! Ғазабим келмоқда лекин... 
 
Ўртанча ботир 
 
Тубанла! Юксакда нима бор, саёқ? 
 
Кенжа ботир 
 
Акалар, не учун бунчалар қаҳр, 
Нечун қурол пайдо қўлларингизда? 
Мен сизга юксалинг деяпман, ахир, 
Учиб, ботқоқвужуд кўлларингиздан 
Акалар, шошилманг!... 
Оҳ, умрим абас!... 
Ўқ тегди... Бир қалқиб тўхтади юрак... 
Юксакка тиригим, наҳот, керакмас, 
Наҳот, тубанликка жасадим керак?... 
 
 
ИККИНЧИ БАЛЛАДА 
 
Кенжа ботир 
 
Менинг қўлим бўшмас, 
Менинг қўлим банд. 
Йиллар сезмадингиз — йиғладим беун. 
Иккита қароқуш — иккита калхат 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
165
Иккита кўзимни чўқиди кун-тун. 
Йиллар сезмадингиз — қулади осмон. 
Иккита қўлимни кўтардиму даст 
Уни тутиб қолдим... Бечора инсон 
Ерда ҳасрат билан йўқ бўлмаса бас. 
Менинг қўлим бўшмас, 
Менинг қўлим баяд. 
Мени "оғам" деган ботирлар қайда? 
Кўзимни чўқийди иккита калхат 
Жоним оғримоқда... 
Калхатни ҳайданг! 
Кафтларим куимоқда кавкаб чўғидан, 
Қўлларим елкамга бормоқда ботиб. 
Калхатлар эгалар қорачиғимга, 
Дунёни қонимга ташлашар қотиб. 
Мен сизга ҳеч қачон зорланганмидим? 
Жонимдан тўйдирди 
Калхатлар роса... 
Қаранг, шом шафағи — қип-қизил — бетим, 
Кўзларим қон тўла иккита коса. 
Ботир акаларим, қйлинг ҳамият, 
Қўл силтанг! 
Қочишар — калхатлар қўрқоқ. 
Ахир, қузғунларга ем бўлсам — уят, 
Қўлимда осмонни кўтарганим чоғ. 
 
Ўртанча ботир 
 
Ақлли боласан, боқсам тарзингга... 
Яна бир оз чида, 
Қолмайсан ўлиб... 
Ахир мен турибман мумтоз таъзимда, 
Қара, кўксимда-ку иккита қўлим. 
 
Тўнғич ботир 
 
Укам, кечир мени! 
Ўзи қолим танг... 
Қўлим банд — 
Ҳаммани ит каби тишлаб, 
Бир асов улоқда қатнашаяпман, 
Қандайдир тахтчанинг оёғин ушлаб. 
 
Кенжа ботир 
 
Акалар, осмонни тутиб турибман, 
Қонимни ичмоқда калхатлар — ташна... 
 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
166
Ўртанча ботир 
 
Сенсиз қам қанча ғам ютиб турибман. 
 
Тўнғич ботир 
 
Калхатларни ҳайда — 
Осмонни ташла! 
 
Кенжа ботир 
 
Менинг ташвиши кўп бечораларим, 
Ахир, яшаяпман сизга бахт тилаб. 
Ахир, мен осмонни қандай ташлайин, 
Осмон бошингизга тушар-ку қулаб. 
 
 
УЧИНЧИ БАЛЛАДА 
 
Кенжа ботир 
 
Маликам, тулпорим тсрдан қорайди, 
Кўҳи Қоф тарафдан қўзғолди тўфон. 
Қуёш қочиб кетди, олам торайди... 
Девлар ортимиздан келар бегумон! 
 
Малика 
 
Ботирим, девлардан қўрқмоғим ордир, 
Севгинг — қўрқинчларни айлади бекор. 
Менинг бир сеҳрли тароғим бордир, 
Ташласам, йўлларни тутгай чангалзор. 
 
Кенжа ботир 
 
Маликам, чангалзор ўтдай ўрилди, 
Йўқ бўлди, кул бўлди — бир боғ хас каби. 
Яна ортимиздан девлар кўринди — 
Оқ, бизни ажратмоқ улар матлаби! 
 
Малика 
 
Ботирим, девлардан қўрқмоғим ордир, 
Севгинг — қўрқинчлардан айлади озод. 
Менинг қудрати зўр бир кўзгум бордир, 
Ташласам, улкан кўл бўлади бунёд. 
 
Кенжа ботир 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
167
 
Маликам, махлуқлар йўқотди кўлни, 
Шўрлик кўл қуриди — буруқсиб, буғланиб. 
Девлар келаяпти чангитиб йўлни — 
Ғазабдан кўкариб, тутаб, чўғланиб. 
 
Малика 
 
Ботирим, девлардан қўрқмоғим ордир, 
Севгинг — менинг учун тасалли зиё. 
Менинг бир сеҳрли қайроғим бордир, 
Ташласам, баланд тоғ бўлади пайдо. 
 
Кенжа ботир 
 
Маликам, тоғимиз сув бўлиб оқди, 
Эриди, йўқ бўлди метин тошлари. 
Девлар келаяпти — машъаллар ёқиб, 
Булутларга тегиб тоғдек бошлари! 
 
Малика 
 
Ботирим, девлардан қўрқмоғим ордир! 
Севгинг — менинг учун беҳадик дунё. 
На қайроқ, на тароқ, на кўзгум бордир 
Энди менинг учун сен борсан танҳо. 
 
 
ТЎРТИНЧИ БАЛЛАДА 
 
Гулпари 
 
Жоним, очман, 
Жоним, ҳолим танг... 
Севгим ҳаққи, 
Бир парча нон бер. 
Қора ботир — қурумсоқ эгам, 
Қора ботир — марҳаматсиз эр! 
 
Қора ботир 
 
Тандирларда пишмоқда ноним, 
Бир парчаси сенга муқаррар. 
Бир кўзингни 
Бер фақат, жоним, 
Кўзинг гавҳар — бебаҳо гавҳар. 
 
Гул пари 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
168
 
Ёнаяпман — 
Жоним, ташнаман, 
Севгим ҳаққи, 
Бир томчи сув бер. 
Фақат бошқа азоб бошлама, 
Қора ботир — шафқати йўқ эр. 
 
Қора ботир 
 
Дарё тошқин — ошар соҳилдан, 
Бир томчиси сенга муқаррар. 
Фақат бергин, 
Бу кўзингни ҳам... 
Кўзинг — гавҳар, 
Энг асл гавҳар. 
 
Гулпари 
 
Қора қилдинг ёруғ оламни, 
Яна нечун қийнайсан, ахир! 
Йиғлатасан — 
Кўрлигим камми? 
Қора ботир, 
Қоп-қора ботир! 
 
Қора ботир 
 
Йиғла, пари, 
Хун бўлиб йиғла, 
Дарё бўлиб йиғла, муштипар! 
Хазина бор оққан ёшинггда, 
Ҳар бир ёшинг — 
Бир дунё гавҳар. 
 
Гулпари 
 
Тўлғанаман қийноқда беҳол 
Қамчи гулдек танимга ботур... 
Улдир мени. Кел, ўлдира қол! 
Қора ботир! 
Зим-зиё ботир! 
 
Қора ботир 
 
Асрагайман жонингни тун-кун, 
Зиндоннинг тош қафасларида. 
Мен оламга 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
169
Гулни кўрсатгум 
Гул унмоқда нафасларингдан. 
 
 
БЕШИНЧИ БАЛЛАДА 
 
Кичик одам 
 
Менга шафқат қилгин, айлагин карам, 
Ҳузурингга келдим, кўзимда ёшим... 
Қарагин ҳолимга, эй улкан одам, 
Қарагин, 
Елкамда бировнинг боши. 
Билмайман, бошимни ким олиб кетди — 
Дунё билганича афсона айтар, 
Ортиқ чидолмайман — 
Дил ёниб кетди, 
Улкан одам, 
Менга бошимни қайтар! 
Қандай қўрқинч бўлди сен қурган дунё! 
Ҳамма елкаларда бировнинг боши. 
Ким ўзин бошини авло билса, о, 
Совуқ ўлкаларда қолди-ку лоши. 
Энди "борса келмас" йўллари бекор, 
Осмон — узоқ эмас, 
Ер — қаттиқ эмас. 
Ўзга бош остида қалб қолмасин хор — 
Менга ўз бошимни 
Қайтариб бер, бас! 
О, менга қанчалар лаънат айтишди, 
Сўкишди: 
"
Муғамбир, ўғри, муттаҳам!..." 
Менинг танамда ҳам исён етишди — 
Яшагим келмоқда. 
Ўз бошим билан! 
 
Улкан одам 
 
Майда одам, 
Жуда чарчадим мен ҳам — 
Ўзимнинг бошимдан кўпайтиб нусха... 
Шу тонгда кўзимни очдиму, бирдан — 
Англадим: 
Бу касбнинг умри кўп қисқа. 
андай зерикарли экан бу олам!— 
йламай, бир хил ранг чалпиб ташлабман 
Қай фикр чиқмаса менинг бошимдан 
Қанотини кесиб, 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
170
Топтаб ташлабман. 
Юрагим сиқилиб яшадим ўзи... 
Ким билан учрашмай, қайга бормайин, 
Тиллардан тўкилар 
Ўзимнинг сўзим. 
Ўзимнинг йўриғим — 
Айтилар тайин. 
Истиқбол уфққа саробдай ботар... 
Қарсаклар шиддати 
Бораркан тошиб, 
Барча елкаларда бамайлихотир 
Турар менинг бошим, 
Бир менинг бошим. 
Аммо мен ақлимни еб қўйганим йўқ, 
Асрадим ҳамманинг бошини алқол. 
Ана, омборларда ётибди тўп-тўп, 
Ўзингнинг бошингни 
Бор-да, топиб ол! 
 
Кичик одам 
 
О, қанча таниш бош! 
Кўп экан роса... 
 
Улкан одам 
 
Энди бу бошларнинг тақдири аниқ: 
Эртага оламга қилгум овоза — 
Кимга боши керак — 
Қилсин эгалик. 
 
Кичик одам 
 
Мардликда, улуғ зот, Ҳотамдан ошдинг, 
Мен шўрлик айтган бир додга етяпсан... 
Улкан одам 
Майда одам! 
Шошма! 
Ўз бошинг қолиб, 
Яна ўзга бошин олиб кетяпсан. 
 
Кичик одам 
 
Мудом шундай: 
Дилга қувонч келган пайт, 
Киши ўз бошини йўқотар бирдан. 
Улкан одам, 
Энди бир сирни ўргат: 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
171
Мен қандай яшайман 
Ўз бошим билан? 
 
 
ОЛТИНЧИ БАЛЛАДА 
 
Қоработир 
 
Фалакни ғуборга тўлғазиб кўрдим, 
Дўстимни ўлдириб топдим фароғат. 
Шубҳага алмашдим ишончнинг ўрнин, 
Онамни зўрлатдим — 
Этдим хиёнат. 
Оти йўқ эгарга элимни сотдим, 
Душманга "оғам" деб айладим таъзим, 
Шайтондан минг баттар қарғишга ботдим, 
Қўйган ҳар қадамим гуноҳи азим. 
Пойимда замонлар бўлдилар хазон, 
Йиллар ўтди — 
Юртнинг жигарин эзиб. 
Мен — Қора паҳлавон — 
Яшадим шодон, 
Ўзимнинг боламнинг тилини кесиб. 
Ногоҳ атрофимда денгизлар тошди, 
Беэга гўрлардан қўзғолиб исён — 
Комига отгани 
Устимга шошди... 
Энди кайга юрай, 
Эй, Оқ паҳлавон? 
 
Оқботир 
 
Шўрлик Қоработир, саволинг бекор. 
Ахир, жавобсиздир — кўнглинг кечадир. 
Ўйлаб кўр, 
Дунёнинг қанча йўли бор, 
Дунёда инсоннинг йўли нечадир? 
 
Қоработир 
 
Менга қоронғидир дунёнинг йўли, 
Ахир, одамларга йўл танлаш қайда?... 
Қувиб келмоқдадир ортимдан ўлим, 
Менга йўл кўрсатгин бир сокин жойдан. 
 
Оқботир 
 
Мен айтган йўлларга кирмоғинг душвор, 

Усмон Азим. Сайланма