Aziz o‘quvchilar!

43-mashq. Uslubiy xoslangan morfologik vositalarni aniqlang.
1. Go‘yo quyosh oyni kuzatganiday, O‘t bo‘lib orqangdan kezmakdaman man. (Hamid Olimjon) 2. Bu atrofda unga teng keladirgan kim bor? (Murod Mansur) 3. Chunki boydan olinajak haqning shamolga uchganiga ishonar edi. (Oybek) 4. U yaralangan sher yanglig‘ hayqirib yubordi. (Ulug‘bek Hamdam) 5. Shu uchun Salti: Men sizni olib ketgali keldim, aylanay! – dedi. Va ikki yosh bola nihoyasiz quvonchlar ichida yana bir-birlariga chirmashdilar... (Cho‘lpon)
6. Qarilik gashtini maqtashdan ko‘ra,
Muxbir bolam, uni bizlardan so‘ra.
Mana, biz bu gashtni surayotirmiz,
Ertalab inqillab turayotirmiz,
Og‘riqdan qaqshagan belimiz silab,
Kavushimiz sudrab, chunon imillab,
Belimiz changallab yurayotirmiz,
Qarilik gashtini surayotirmiz. (E. Vohidov)
44-mashq. Kelishik shakllarini ko‘makchi bilan almashtirish mumkin bo‘lgan so‘zlarni aniqlang.
1. Bolalar maktabga ketdilar. 2. Ko‘rganlarini qoyillatib aytib berdi. 3. Bu masalani telefonda hal qilib bo‘lmaydi. 4. Bu gullar senga atalgan. 5. O‘tmish voqealaridan so‘z ketdi. 6. U laqillab o‘tirishga emas, ishlashga kelgan. 7. Kasalligidan darsga kelmadi. 8. Xat yashil qalamda yozilgan edi. 9. Suvda oy nuri aks etardi. 10. U har kuni ishga mashinada kelardi. A. Hojiyevning «O‘zbek tili sinonimlarining izohli lug‘ati»dan olingan tayyor so‘zi sinonimlari tavsifi bilan tanishing, ulardagi ma’no nozikliklarini eslab qoling. Bu so‘zlar ishtirokida gaplar tuzing.
TAYYOR, muhayyo, shay, taxt, hozir. Ishlatish, foydala nish yoki boshqa narsa uchun naqd holatda. Tayyor kengroq tushunchaga ega. Muhayyo ko‘proq yozuv uslubiga xos. Shay «tayyor» ma’nosini kuchli bo‘yoq bilan ifodalaydi. U biror narsaga har jihatdan mos holda tayyor ekanlikni bildiradi. Taxt so‘zi bu ma’noda ko‘proq jonli so‘zlashuvda qo‘llanadi va ma’noni tayyor so‘ziga nisbatan biroz kuchli bo‘yoq bilan ifodalaydi. Hozir bu ma’noda juda kam qo‘llanadi.