AZƏrbaycan respublikasi döVLƏT ŞƏHƏrsalma və arxitektura komiTƏSİNİn kollegiyasi

18.3.3.3. Konusabənzər dibi olan tutum qurğularının altında I tip çökən qruntların sıxlaşdırılması bir neçə mərhələdə (laylarla) aparılmalıdır.

Hər bir mərhələdə qrunt layının sıxlaşdırılması və sonradan bu mərhələdə sıxlaşdırılmış qrunt layının qalınlığının 0,8-i qədər qazılaraq çala şəklində dərinləşdirilməsi nəzərdə tutulmalıdır. Belə hallarda çalanın dibinin konturu hər bir mərhələdə bu kəsikdə qurğunun konus hissəsinin ölçülərindən 0,2m çox olmalıdır.

Axırıncı layın sıxlaşdırılması üçün döyəcləyib hamarlamaq üsulu ilə konuslu döyəcləmə qəbul edilməlidir.

18.3.3.4. Tutum qurğuları yerləşən binaların divarları və sütunlarının özülləri altında, həmçinin nasos stansiyalarının döşəməsi altında, nəm texnoloji proses gedən otaqlarda və tutumlar altında qruntun sıxlaşdırılması nəzərdə tutulmalıdır. Sıxlaşdırma I tip çökən torpaqlarda ən azı 1,5 m dərinliyə qədər və qurğuların ölçülərini planda bütün istiqamətlərdə özüllərin xarici kənarından 2 m çox olmaqla artıran sahə daxilində aparılmalıdır. II tip çökən qruntlarda dərinlik 2 m-ə qədər artırılmalı və sıxlaşmış zonanın aşağı sərhəddində quru qruntun sıxlığı 1,7 t/m³-dan az olmamalıdır.

18.3.3.5. Su tökülmə ehtimalı olan otaqların döşəmələri su keçirməyən olmalı, divarlara, sütunlara, avadanlıq özüllərinə söykənən perimetri boyu hündürlüyü 0,1 m olan çıxıntısı olmalıdır. Döşəmə su toplayan və su keçirməyən çala istiqamətində 0,01-dən az olmayan mailliyə malik olmalıdır.

Dərində yerləşmiş maşın zallarında qoruyucu konstruksiyaların aşağı hissəsi 0,6 m hündürlükdə su keçirməyən olmalıdır.

18.3.3.6. II tip çökən qruntlarda tutum qurğuları altında nəzərdə tutulmalıdır:

qruntun çökmə xassəsinin qismən azaldılması;

bütün çökmə layı daxilində qruntun çökmə xassələrinin tam kənarlaşdırılması, yaxud çökən qruntların kəsilib kənarlaşdırılması.

Q e y d. Oturma və çökmələrin cəmi layihələndirilən qurğular üçün yol verilən həddən çox olmadıqda deformasiyaya uğrayan zona daxilində torpaqların çökmə xassəsinin qismən kənarlaşdırılmasına yol verilir.

18.3.3.7. II tip qruntların çökmə xassələrinin qismən azaldılması çökmə 20 sm-ə qədər olduqda torpağın ağır döyəcləyicilərlə səthi sıxlaşdırılması, yaxud torpaq yastığı yaratmaqla həyata keçirilməlidir.

Sıxlaşmış layın qalınlığı qurğuların konstruktiv xüsusiyyətlərindən və çökən qrunt layının qalınlığından asılı olaraq 2-5 sm qəbul edilməlidir.

18.3.3.8. Tutum qurğularının altındakı II tip qruntların çökmə xassələrini qismən kənarlaşdırmaq üçün sıxlaşdırılmış qrunt üzrə drenaj laylı süzmə əleyhinə altlıq və divar boyu suyu nəzarət quyusuna nəql etdirən drenaj layihələndirilməlidir.

Konus şəkilli dibi olan tutum qurğuları dəmir-beton su keçirməyən lövhəyə söykənən sütunlarda layihələndirilməlidir. Qəza suyunun dəmir-beton lövhədən nəzarət quyusuna axıdılması nəzərdə tutulmalıdır.

18.3.3.9. Çökən qrunt şəraitinin tipindən asılı olmayaraq su-basqı qüllələrinin altında qruntun sıxlaşdırılması maddə 18.3.3.1-ə uyğun nəzərdə tutulmalıdır. II tip çökən qruntlarda su-basqı qülləsinin özülü bütöv dəmir-beton lövhə şəklində qəbul edilməli və qəza suyunun ondan nəzarət quyusuna axıdılması nəzərdə tutulmalıdır.

18.3.3.10. II tip çökən torpaqlarda mümkün çökmə 20 sm-dən çox olduqda tutum qurğularının altında əsasın qruntunun çökmə xassəsi tamamilə aradan qaldırılmalı, yaxud çökən qrunt layı kəsilib çıxarılmalıdır.

18.3.3.11. Tutum qurğularının altında qruntun çökmə xassələrinin tam ləğv edilməsi çökən qruntlayının əlavə nəmləndirilməsi, yaxud dərinlik partlayışları ilə nəmləndirmə və çökən qruntun üst layının ağır döyəcləyicilərlə əlavə sıxlaşdırılması vasitəsilə yerinə yetirilməlidir.

18.3.3.12. Əlavə nəmləndirmə mümkün olmadıqda (nəmləndirmə üçün suyun olmaması, mövcud bina və qurğuların yaxınlıqda yerləşməsi və s.) qruntun çökmə xassələrinin tam ləğv edilməsi çökən layın qrunt dirəkləri ilə dərinlik sıxlaşdırılması yolu ilə yerinə yetirilməlidir.

18.3.3.13. Çökən qruntların kəsilməsi nəzərdə tutulmalıdır:

müxtəlif növ dirək əsasları qurmaqla;

kimyəvi, termiki, yaxud digər üsullarla möhkəmləndirilmiş qruntdan düzəldilmiş dirəklərlərdən, yaxud lentlərdən istifadə etməklə;

özüllərin dərinləşdirilməsi ilə.

Çökən qruntların dirək özüllərlə kəsilməsi tutum qurğuları altında torpağın çökmə xassələrinin digər üsullarla tam ləğv edilməsi mümkün olmayan hallarda qəbul edilməlidir.

18.3.3.14. II tip çökən qruntlarda tutum qurğularının tikintisi və istismarı dövründə qurğuların çökməsi, su sızması və qrunt sularının səviyyəsinin dəyişməsi deformasiyalar sabitləşənə qədər nəzarət altında olmalıdır.

Əlavə 1

(tövsiyə edilən)

 

Borulu quyuların qazılma üsulları

1. Yeraltı suqəbuledicilər layihələndirilən zaman borulu quyuların qazılma üsulu yerli hidro-geoloji şəraitlərdən, quyuların diametri və dərinliyindən asılı olaraq qəbul edilməlidir.

2. Quyuları bərkitmək üçün muftalı və elektrik qaynaqlı polad borulardan istifadə edilməlidir.

Dərinliyi 250 m-ə qədər olan quyuların divarlarını bərkitmək üçün, bərkitmə boruları sərbəst endirildikdə, boru kənarı fəzanın mütləq sementləşdirilməsi ilə qeyri metal borulardan istifadə olunmasına yol verilir.

3. Quyuların konstruksiyalarında bərkitmə borular sütunu teleskopik qəbul edilməlidir. Əvvəl və sonra gələn bərkitmə borularının diametrlərində fərq 50 mm-dən az olmamalıdır.

4. Mürəkkəb hidrogeoloji şəraitlərdə istiqamətləndirici boru dəstləri ilə bərkidilməyən sudaşıyıcı layların, yaxud uçmağa meyilli olan süxurların bağlanması və yuma mayesinin udulması üçün quyuların konstruksiyasında əlavə bərkitmə boru sütununun qoyulması nəzərdə tutulmalıdır.

5. Qazma zamanı quyunun divarlarını müvəqqəti bərkidən boru dəstləri quyudan çıxarılmalıdır. Quyuların daimi istismarı üçün bərkitmə boru dəstlərinin sərbəst sonu çıxarılmalıdır. Belə hallarda bərkitmə borusunun quyuda qalan yuxarı kəsiyi əvvəlki sütunun başmağından ən azı 3 m yuxarı olmalıdır. Sütunun qalan hissəsi ilə əvvəlki sütun arasındakı boşluq sementlənməli, yaxud kipgəclə bağlanmalıdır.

6. Yerüstü çirklərin və istifadə olunmayan sudaşıyıcı lay sularının daxil olmasının qarşısını almaq üçün quyuların izolyasiyası nəzərdə tutulmalıdır.

7. İzolyasiyanın keyfiyyəti su çıxarılması, yaxud zərbə üsulu ilə qazma zamanı su doldurulması və rotorlu qazmada təzyiq altında su vurulması, həmçinin geofiziki üsullarla yoxlanılmalıdır.

8. Borulu suqəbuledici quyuların sementləşdirilməsi üçün sement DÜİST 25597-ə əsasən qəbul edilməlidir.

9. İstifadə edilən və onunla hidravlik bağlı olan laylarda aqressiv sular olduqda quyu borularının korroziyadan müdafiə olunması nəzərdə tutulmalı,yaxud korroziyaya davamlı materiallardan istehsal olunmuş borulardan istifadə edilməlidir.

 

 

Əlavə 2

(tövsiyə edilən)

 

Borulu quyuların süzgəclərinə tələblər

1. Borulu quyuların süzgəclərinin tipi və konstruksiyası 8.1.3.5-in (cədvəl 10) tələblərinə əsasən qəbul edilməlidir.

2. Süzgəclər (məsaməli betondan, sementlə bağlı çınqıldan və s. ibarət blok tipli) layda ikiqat tökmə yaradıldıqda az miqdar su götürmək üçün qəbul edilə bilərlər.

3. Lay suyu aqressiv olduqda süzgəclər paslanmayan poladdan, plastmas, yaxud korroziyaya davamlı və kifayət qədər möhkəmliyə malik digər materiallardan qəbul edilə bilər.

4. Ətrafında çınqıl layı yaradılmayan süzgəclərin məsaməliklərinin ölçüləri aşağıdakı cədvəldən götürülə bilər.

 

Süzgəcin tipi		Süzgəcin deşiklərinin ölçüləri
		bircinsli süxurlarda KH ≤ 2		bircinsli olmayan süxurlardaKH ≥ 2
Dairəvi deşikli Torlu Yarıqlı Məftilli		(2,5 ÷ 3)d50 (1,5 ÷ 2)d50 (1,25 ÷ 1)d50 1,25d50		(3 ÷ 4)d50 (2 ÷ 2,5)d50 (1,5 ÷ 2)d50 1,5 d50
Q e y d: 1. Cədvəldə KH=d60/d10, burada d10; d50; d60- miqdarı sudaşıyıcı layda müvafiq olaraq 10,50 və 60%-dən az olan hissəciklərin ölçüləridir (qranulometrik tərkib qrafikindən təyin edilir). 2. d50-də əmsalların kiçik qiymətləri xırda dənəli süxurlara, böyük qiymətləri isə iri dənəli süxurlara aid edilir.

 

5. Ətrafında çınqıl layı yaradılan süzgəclərin məsaməliklərinin ölçüləri çınqıl layının süzgəcin divarlarına söykənən hissəciklərinin orta diametrinə bərabər qəbul edilməlidir.

6. Dairəvideşikli, yaxud yarıqlı borulu süzgəclərin məsaməliliyi 20-25%, məftil sarğılardan, yaxud ştamplanmış polad lövhədən olan süzgəclərin məsaməliliyi 30-60%-dən çox olmamalıdır.

7. Süzgəclərin ətrafında əlavə süzücü lay yaratmaq üçün qum, çınqıl və qum-çınqıl qarışığından istifadə edilməlidir.

Bu layın materiallarının mexaniki tərkibi aşağıdakı nisbətə əsasən seçilir

burada D₅₀ - layda miqdarı 50%-dən az olan hissəciklərin diametridir.

8. Çoxlaylı çınqıl süzgəclərdə hər bir layın qalınlığı yer səthində yığılan süzgəclər üçün 30 mm-dən, quyunun dibində yaradılanlar üçün isə 50 mm-dən az olmamalıdır.

9. Süzgəclər üçün əlavə olaraq yaradılan iki və üç laylı çınqıl süzgəc materialının mexaniki tərkibi aşağıdakı nisbət nəzərə alınmaqla seçilməlidir,

,

Burada D₁ və D₂- qonşu laylarda material hissəciklərinin orta diametridir.

10. Süzgəclərin çınqıl materialı seçilərkən aşağıdakı nisbətə əməl olunmalıdır:

məsaməli beton, yaxud saxsıdan hazırlanmış blok tipli

yapışqanlılar üçün

burada D_or- süzgəc blokundakı çınqıl hissəciklərinin orta diametridir.

11. Quyularda istifadə olunan süzgəc materialları zərərsizləşdirilməlidir.

 

Əlavə 3

(tövsiyə edilən)

 

Yeraltı suqəbuledicilərin sınağı və rejimlə müşahidə edilməsi

 

1. Yeraltı suqəbuledicilərin faktiki məhsuldarlığının layihə qiymətinə uyğunluğunu müəyyən etmək üçün istismara verilməzdən əvvəl onlardan su çıxarılması nəzərdə tutulmalıdır.

2. Suyun çıxarılması quyuda iki səviyyə düşgüsünə aparılmalıdır: layihədə nəzərdə tutulan debitlə və ondan 25-30% çox.

3. Hər bir səviyyə düşgüsü üçün quyudan suyun çıxarılması verilmiş sərfə görə daimi dinamik səviyyə təmin olunduqdan sonra 1-2 gün davam etməlidir.

Rejim sabitləşmədikdə suyun çıxarılması sabit səviyyədə məhsuldarlığın azalma qanunauyğunluğu, yaxud sabit məhsuldarlıqda səviyyənin dəyişmə qanunauyğunluğu qərarlaşana qədər davam etdirilməlidir.

4. Yeraltı suqəbuledicilər layihələndiriləndə müşahidə olunacaq quyularda, yaxud suölçən məntəqələrdə (bulaq sularını toplayan kameralar-kaptajlar olduqda) su səviyyəsi, məhsuldarlıq, suyun temperaturu və keyfiyyətinə nəzarət etmək üçün rejim şəbəkəsi nəzərdə tutulmalıdır. Belə hallarda layihə üzrə rejim müşahidələrinin tam kompleksinin həyata keçirilməsini təmin edən avadanlıqla təchiz olunmuş istismar olunan quyular və digər suqəbuledici qurğular istifadə olunmalıdır.

5. Müşahidə quyularının konstruksiyaları, sayı və yerləşməsi hidrogeoloji şəraitə uyğun olaraq qəbul edilməlidir. Belə hallarda müşahidə quyuları diametri 89-110 mmolan süzgəclə təchiz edilməlidir.

6. Müşahidə quyularının dərinliyi süzgəcin yerləşmə şəraitindən asılı olaraq qəbul edilməlidir:

sərbəst səthli sudaşıyıcı laylarda, istismar quyularının dərinliyi 15 m-ə qədər - süzgəc istismar quyularında olduğu dərinlikdə yerləşdikdə;

sərbəst səthli sudaşıyıcı laylarda, istismar quyularının dərinliyi 15 m-dən çox olduqda - süzgəcin işçi hissəsinin yuxarısının sudaşıyıcı layda minimum dinamik səviyyədən 2-3 m aşağı;

basqılı sudaşıyıcı layda dinamik səviyyə lay tavanından yuxarıda olduqda - süzgəcin işçi hissəsi sudaşıyıcı layın yuxarı 1/3-də yerləşdikdə; layın bir hissəsi qurudulduqda - süzgəcin üstü dinamik səviyyədən 2-3 m aşağı;

istismarı statik ehtiyacların istifadəsinə hesablanmış sudaşıyıcı laylarda - süzgəcin işçi hissəsinin yuxarısı suqəbuledicinin hesabi istismar müddətinin sonuna dinamik səviyyədən 2-3 m aşağı.

7. Şaxtalı quyular, şüavarı və üfüqi suqəbuledicilərdən ibarət qurğularda müşahidə quyularının dərinliyi suqəbuledicinin suyu qəbul edən hissəsinin yerləşmə dərinliyinə bərabər qəbul edilməlidir.

8. Müşahidə quyularında istismar layından yuxarıda yerləşən yuxarı suluq və sudaşıyıcı laylar təcrid olunmalıdır.

9. Ehtiyac olduqda istismar olunmayan yuxarı sudaşıyıcı layları müşahidə etmək üçün quyu nəzərdə tutula bilər.

10. Müşahidə quyularını zibillə tutulmaqdan qorumaq üçün süzgəc borusunun, yaxud bərkitmə borularının yuxarısı qapaqla bağlanmalıdır.

11. Müşahidə quyuları infiltrasiyalı suqəbuledicilərin sahələrində suqəbuledici ilə suaxar, yaxud sututar arasında və ehtiyac olduqda onlardan qarşı sahildə suqəbuledicinin təsir zonasında yerləşdirilməlidir. Su götürülən ərazidə yeraltı suların mümkün çirklənmə mənbələri olduqda (sənaye tullantı sularının axıdıldığı yerlər, yüksək minerallı suyu olan sututarlar, bataqlıqlar və s.) onlarla suqəbuledicilər arasında əlavə müşahidə quyuları nəzərdə tutulmalıdır.

Əlavə 4

(tövsiyə edilən)

 

Sudan üzvi maddələrin, dad və qoxunun kənar edilməsi

 

1. Sudan üzvi maddələri kənar etmək, dad və qoxunun intensivliyini azaltmaq üçün oksidləşdirici kimi xlor, kalium permanqanat, ozon, yaxud onların kombinasiyasından istifadə etmək lazımdır.

Oksidləşdiricinin növü və dozası texnoloji axtarışların nəticəsi əsasında təyin edilməlidir. Oksidləşdiricilərin təxmini dozaları cədvəl 28-ə əsasən qəbul edilə bilər.

2. Oksidləşdiricilərin daxil ediləcəyi əsas yerlər və reagentlərin daxil edilmə ardıcıllığı cədvəl 29-un göstərişlərinə əsasən təyin edilməlidir.

Oksidləşdiricilərin dozasının hissələrlə müxtəlif qurğular qarşısında suya daxil edilməsinə yol verilir.

3. Reagentlərin vaxta görə tələb olunan fasilələrlə boru kəmərlərinə, yaxud əsas texnoloji qurğulara daxil edilməsi mümkün olmadıqda xüsusi təmas çənləri nəzərdə tutulmalıdır.

4. Təsərrüfat-içməli su təchizatında ozon və kalium permanqanatdan istifadə təmizlənmiş suyun zərərsizləşdirilməsi üçün xlorlamanın lazım olmasını istisna etmir.

5. Dənəvərlənmiş aktivləşdirilmış kömür şəffaflandırıcı süzgəclərdən, yaxud suyu qalıq asılı maddələrin miqdarı 1,5 mq/l-ə qədər təmizləyən digər qurğulardan sonra qoyulan sorbsiya süzgəcləri üçün süzücü yük materialı kimi qəbul edilməlidir.

Müvafiq əsaslandırma olduqda birləşmiş şəffaflandırıcı-sorbsiyaedici süzgəclərdən istifadəyə yol verilir.

6. Sorbsiya süzgəclərində kömür yükünün hündürlüyü aşağıdakı düsturla hesablanandan az olmamalıdır:

,

burada v_h - hesabi süzmə sürəti olub 10-15m/st qəbul edilir;

 - suyun kömür layından keçmə vaxtı olub kömürün sorbsiya qabiliyyətindən, sudakı çirkləndiricilərin növü və qatılığından və texnoloji axtarışlarla təyin edilən digər amillərdən asılı olaraq 10-15 dəq-ə qəbul edilir.

7. Sorbsiyalı süzgəcləri yükləmək üçün maddə 4.3-ün göstərişlərini nəzərə almaqla AQ-3,AQ-M və digər markalı dənəvərləşdirilmiş kömürdən istifadə etmək lazımdır.

Süzgəcin yükünün su ilə yuyulma intensivliyi aktivləşdirilmiş kömürün tələb olunan nisbi genişlənməsindən asılı olaraq aşağıdakı cədvəldən qəbul edilməlidir.

 

Fəallaşdırılmış kömürün tipi	Yükün tələb olunan nisbi genişlənməsi, %	Süzgəclərin yuyulma intensivliyi,l/(s.m^2)	Yuyulmanın davam etmə müddəti, dəq-ə
AQ – 3     AQ - M	25 35 45 30 45 60	12 – 14 14 – 16 16 – 18 8 – 9 9 – 10 11 – 12	8 – 7 7 – 6 6 – 5 12 – 10 10 – 8 8 – 7

 

8. Süzücü yük səthindən novların yuxarı kənarlarına qədər olan məsafə maddə 9.2.12.19 və cədvəl 22-nin göstərişlərinə əsasən təyin edilməlidir.

9. Aktivləşdirilmiş kömürdən olan sorbsiya layında basqı itkisinin təyini, yuma suyunu verən paylaşdırıcı sistemin, novların və sorbsiya süzgəclərinin digər elementlərinin hesablanması və konstruksiyasının tərtibatı 9.2.12.9-9.2.12.20 maddələrinin göstərişləri əsasında yerinə yetirilməlidir.

10. Toz şəkilli aktivləşdirilmiş kömür suya koaqulyantdan ən azı 10 dəqiqə əvvəl daxil edilməlidir. Süzgəclərdən əvvəl kömürün dozası 5 mq/l-ə qədər qəbul edilməlidir.

11. Kömür tozunu reagent anbarından kömür pulpası hazırlanan qurğuya nəql etdirmək üçün hidro və pnevmoüsullardan istifadə etməyə yol verilir. Pnevmoüsuldan istifadə etdikdə nəqletdirici qurğu kipləşdirilməli və yanğına qarşı təhlükəsizlik vasitələri ilə, yerli partlayış əleyhinə klapanla təchiz edilməli və elektrik dövrəsi torpaqla birləşdirilməlidir.

Kömür pulpasını dozalamaq üçün kömürün çənlərdə hidravlik, yaxud mexaniki qarışdırma ilə 1 st müddətində su ilə isladılması nəzərdə tutulmalıdır. Kömür pulpasını nəql etdirən nasoslar kömürün abraziv təsirinə dayanıqlı olmalıdır. Dövretdirici nasosların məhsuldarlığı isladılan reagentin bütün isladılma müddətində 4-5 dəfə islanmasını təmin etməlidir.

Kömür pulpasının qatılığı 8%-ə qədər qəbul edilməlidir.

12. Kömür pulpasını nəql etdirən boru kəmərlərində pulpanın hərəkət sürəti 1,5 m/s-dən az olmamalıdır; maddə 9.2.3.20-ə əsasən boru kəmərlərində təmizləmək üçün təftişlər, rəvan dönmələr və mailliklər nəzərdə tutulmalıdır.

13. Dozalayıcıların konstruksiyası pulpanın dozalayıcıdakı sabit səviyyəsində onun hidravlik üsulla qarışdırıla bilməsini təmin etməlidir.

14. Kalium permanqanat məhlulu hazırlamaq üçün qarışdırıcısı olan çənlərin tutumu 0,5-2%-li (satış məhsuluna görə) reagent məhlulunun hazırlanmasına hesablanmalıdır. Belə hallarda reagentin tam həll olması üçün tələb olunan vaxt suyun temperaturu 20⁰C olduqda 4-6 st və 40⁰C olduqda 2-3 st qəbul edilməlidir.

15. Kalium permanqanat üçün məhlul, yaxud məhlul-sərf çənlərinin sayı ikidən az olmamalıdır (biri ehtiyat). Kalium permanqanat məhlulunu dozalamaq üçün çökdürülmüş məhlullarla işləyən dozalayıcılar qəbul edilməlidir.

 

Əlavə 5

(tövsiyə edilən)

 

Karbonat müvazinətini sabitləşdirmək üçün suyun emalı. Polad və çuqun boruların korroziyasının qarşısını almaq üçün ingibitorlarla emal

 

1. Texnoloji analizlər barədə məlumat olmadıqda suyun karbonat müvazinətliyinin kalsium karbonatla doyma indeksinə (J) görə təyin edilməsinə yol verilir.

burada pH₀- hidrogen göstəricisinin pH-metrlə ölçülmüş qiyməti;

pH_s- kalsium karbonatla doymuş suyun hidrogen göstəricisi olub suda kalsiumun C_Ca, duzun ümumi miqdarının P, qələviliyin Q və suyuntemperaturunun qiymətindən asılı olaraq şək.1-də verilmiş nomoqram vasitəsilə təyin edilir.



2. Metal boruları korroziyadan və qabarıq korroziya çöküntülərin yaranmasından qorumaq üçün doyma indeksi 0,3-dən az olduqda suyun karbonat müvazinətinin sabitləşdirilməsi ildə üç aydan çox müddətdə aparılmalıdır.

Suyun karbonat müvazinətinin sabitləşdirilməsinə ehtiyacın olması əvvəlki emal zamanı (koaqulyasiya, yumşaltma, aerasiya və s.) onun keyfiyyətində baş verən dəyişikliklər nəzərə alınmalıdır.

3. Mineral koaqulyantlarla (alüminium sulfatla, dəmir xloridlə və s.) emal edilən sular üçün doyma indeksi hesablanarkən suyun pH-ın və qələviliyinin ona daxil edilən koaqulyantın hesabına azalması nəzərə alınmalıdır.

Koaqulyasiyadan sonra suyun qələviliyi (2) düsturu ilə hesablanmalıdır.

burada Q₀- koaqulyasiyaya qədər suyun qələviliyi, mq-ekv/l;

D_k- susuz məhsul hesabı ilə koaqulyantın dozası, mq/l;

e_k- koaqulyantın susuz maddəsinin ekvivalent kütləsidir, mq/mq-ekv(maddə 9.2.3.4-ə görə təyin edilir).

Koaqulyasiyadan sonra sərbəst karbon qazının miqdarı (CO₂)_s koaqulyasiya edilmiş suyun pH-nın məlum qiymətində şəkil 2-dəki nomoqramdan təyin edilməlidir. pHməlum olmadıqda bu miqdar (3) düsturu ilə hesablanmalıdır.

burada (CO₂)₀- koaqulyasiyaya qədər xamsudakı karbon qazının miqdarıdır, mq/l.

(CO₂)_s-in məlum qiymətində şəkil 2-dəki nomoqramdan koaqulyantla emal edilmiş suyun pH-ı təyin edilir.