Bino va inshootlar konstruksiyasi

Inshoot va binolarga ta'sir etadigan yuklar 
Inshoot va binolarga ta'sir etadigan yuklar kelib chiqish sababiga ko'ra asosan 
ikki guruhga bo' linadi.
1.Tabiiy yuklar.
2.Sun'iy yuklar.
Tabiiy yuklamalar o'zgaruvchan atrof-muhitga bog'liq bo'lib, uchga bo'linadi:
1.Meteorologik.
2.Gravitatsion.
3.Zilzilaviy.
Yuklar ta'siriga qarab quyidagicha bo'lishi mumkin: - doimiy va vaqtincha;
- doimiy-tabiiy (binoning asosiy qismlarining vazni);
- Yerning bosimi.
Vaqtincha yuklar uzoq muddatli, qisqa muddatli va o'ziga xos yuklarga 
bo'linadi: 
- uzoq muddatli yuklar: binoning ichidagi texnik jihozlar;
- qisqa muddatli yuklamalar: odamlar vazni, saqlanadigan yuk, harakatdagi 
transport, qor va muz bilan qoplanish, shamol kuchi;
- o'ziga xos yuklar: yer strukturasining buzilishiga bog'liq.
Qor yuki. Qor yuki ko'p hollarda inshootlarni avariya holatiga olib keladi. Qor 
yuklari gidromet xizmati yordamida tog'li rayon, notekis joylarda avvaldan 
aniqlanadi.
Respublikamizda qor, yomg'ir ma'lum sharoitlarga bog'liq bo'lib, ularning 
binolarga ta'siri me'yoriy ko'rsatkichlarda keltirilgan. Ularning ta'sirlari, asosan, bino 
va inshootlar konstruksiyalarini loyihalash hamda hisoblashda alohida yuk sifatida 
inobatga olinadi.
Shamol ta'siri. Dovul shamollari ko'pchilik muhandlslik qurilmalarining 
vayron bo'lishiga sabab bo'ladi. Bino va inshootlarning shakli - ularning balandligiga 

---

8 
qarab aerodinamik samarasi har xil bo'ladi. Bino tomi ikki nishabli bo'lsa, shamol 
keladigan tomoni ko'tarilishi mumkin. Binoning tomi yengil material bilan 
yopilganida esayotgan shamol kuchi uni og'irligidan ko'p kuch hosil qilib ko'tarib 
yuborishi mumkin. Binokor ustalar hamisha buni nazarda tutishlari lozim.
Zilzila kuchi - zilzila paytida tebranishning binolarga ta'siri. Zilzila ko'plab 
vayronalarga sabab bo'ladi. Shu sababli zilzila bo'ladigan hududlarda maxsus 
choralarni ko'rish kerak.