Guliston davlat universiteti a. J. Bekmurodov

 
To‟pni uzatish - 
voleybol o‘yinini muhim texnikasi usul hisoblanadi. 
Hujumda samaradorlikka bir va ikki qo‘llab to‘pni uzatishda to‘liq foydalanish 
hisobiga erishiladi. Tepadan to‘pni o‘zatish hujumkor zarbalarni o‘tkazishda 
hammadan ko‘ra yaxshi natija yordam beradi. Bularga eng avvalo turgan holatdan 
to‘pni uzatish va sakrab to‘pni uzatish kiradi. 
 
2.2.Tepadan to‟pni uzatish 
Ko‘proq tez-tez tayanch holatda-o‘rta, yuqori tik turish holatida, shuningdek 
sakrash bilan bajariladi. Turish holatini tanlash to‘pni uchish tezligi va 
traektoriyasi bilan aniqlanadi. To‘pni qabul qilish uchun qanchaki turish holati past 
bo‘lsa, uchish traektoriyasi qancha past bo‘lsa va shunga tezligi katta bo‘ladi
O‘rtacha turish holatidan to‘pni uzatishga tayyorgarlik ko‘rishda, o‘yinchi tana 
og‘irligini ikkala oyoq kafti yo‘ziga bir tekisda taqsimlash bilan ikki oyoqni biroz 
bukkan holda turadi.
Biroz oldinga engashtirilgan bo‘ladi qo‘llarni tirsakdan bukkan holatdan 
to‘pni yuzki balandlikda qarshi oladi. To‘pni uzatish oyoq, tana va qo‘lni ketma-
ket to‘g‘rilanish hisobiga bajariladi. To‘pni yo‘nalishi, balandligi, tezligi va aniq 
uzatish pancha va barmoqlarni yakuniy faol harakatlari bilan erishiladi. 
To‟pni sakrab yuqoridan uzatish. 
Sakrab to‘pni yuqoridan uzatish asosan 
hujumni tezlatish va chalg‘itish uchun qo‘llaniladi. Sakrab to‘pni uzatishda 
o‘yinchini boshlang‘ich harakati hujum zarbasidagi harakati bilan o‘xshash 
bo‘ladi. Sakrab to‘pni uzatishi tez-tez hujum zarbasini berishni taqlid qilish bilan 
birga qo‘shib olib boriladi. O‘yinchi yugurib keladi, sakdashda va zarba berish 

---

[70] 
uchun qo‘lni siltaydi, biroq oxirgi payitda to‘pni sherigiga uzatadi. Bunday to‘pni 
uzatishni orqaga uzatish yoki uloqtirish va yashirin uzatish deb aytiladi. Raqib 
uchun kutilmaganda va hujumda yashirin kombinatsiyani o‘tkazish maqsadida 
to‘pni uzatishni har-xil yo‘nalishda, turli balandlikda va tezlikda bajariladi.
To‘pni yashirin uzo‘tishning bir turi to‘pni orqaga uzatish hisoblanadi. 
Tayanib turgan holatdan odatdagidek to‘p uzatishni taqqoslaganda bunday to‘p 
uzatish bilak va barmoq ko‘proq yuqori holatda turadi. To‘p bilan qo‘l bir-biriga 
tegish vaqtida bosh va yelka yengilgina orqaga engashtiriladi. 
Zarba berish hujumning asosiy vositasi hisoblanadi. To‘pni o‘yinga kiritish 
yoki ochko olish uchun kombinatsiyani yakunlash maqsadida bajariladi.To‘g‘ri
zarba berish 3-4m masofadan qisqa yugurib kelish bajariladi. Ayniqsa to‘rga 
nisbatan taxminan 45
o
-50
o
burchak ostida yugurib kelish qulay bo‘ladi. Y
u
gurib 
kelish ikki oyoqda depsinib va to‘g‘ri qo‘lni oldinga-yuqoriga vaol harakatlantirib 
tugallanadi. Zarba beruvchi qo‘l tirsakdan buqilib, keyin to‘g‘rilanadi va keskin 
harakat bilan to‘pga yo‘naltiriladi. Dastlab bilak chiqariladi, keyin esa panja 
chiqariladi. qo‘l panjasi to‘g‘ri taranglashtirib to‘pni past-old tomoniga zarba 
beradi.o‘yinchi topga zarba berishgachan uchish vaqtida sharoitni to‘g‘ri baholab 
va to‘g‘ri qaror qabul qilishi kerak. o‘yinchi zarba bergandan keyin oyoqlarni 
bukib yumshoq qo‘niladi.O‘tkazish bilan to‘g‘ri zarba berish. Bu usulda raqibni 
to‘siq vaqtda uchrashganda qo‘llaniladi. O‘tkazish bilan zarba berish texnikasini 
bajarish xuddi shundayo to‘g‘ri zarba berishga o‘xshash bo‘ladi. Farqi shundan 
iboratki, ya‘ni o‘yinchi zarba berish paytida bilak va panjani keskin harakatlantirib 
to‘pni uchish yo‘nalishini o‘zgatiradi.