qolay
: onqay
ka.
onğay
ka
. onğ. hasat.
qolay
: yavaş. asda. asat. rahat. onğay. onğ
ka
. gənqəs
ka.
sığ. az. xəfif.
-
qolayı. bir qolayıma: yavaşca. asdaca. azcana. öldürə.
qolayıma:
bax
>
qolay.
qolçaq
: quyurçuq
ka
. əldə yasanmış, adama oxşatılmış oyunçaq.
höyük. oyuq
ka
hüyük. ürkü. mətərsək.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
460
http://WWW.TURUZ.COM
qoldaçı
ka
: dilənci. -
qoldaçıya min yağaq
ka
, barça belə ayruq dayaq
ka
: yolçuya
min cəviz, üstəlikdə bir (hammısınında üstündə) çəlik.
qoldaĢ
ka
:
1.
arxadaş. yaran. yar. dosd. adaş
ka
. yaxın.
- qattalar qoldaşı:
böyüklərlə iş birliyi aparan.
2.
bir qolda sırada olan. sırdaş
(
sıradaş
).
qoldaĢlanmaq
ka
: arxadaş olmaq. arxadaş saymaq.
qoldav
: basut
ka
.
acıyan. yardam. kömək. himayət.
qoler
:
ataçı
.
atçı
.
qol
ka
:
1.
tarım
ka
. tar.
dərim
. bölük. qollara ayrılmış nərsə. şö'bə.
2.
tarmaq
6
. darmaq. dal. şaxa.
3.
dağın döşü. təpəsdən aşağ
enən, dərədən yüksək qalan bölümü. dağın ortasın, örüşü.
4.
qılıncda, bıçaqda olan yol biçimli oyma.
5.
kol.
- kəkirə kolu: acı
kişi.
-
kol kos. çalı çırpı. pölük.
6.
atac
ka
. dərvaza.
qoltuq
: qoy
ka
.
qoltuqlamaq
ka
: qoltuğuna almaq. qoltuğa vurmaq.
qoluq
ka
: əlik. əllik. borc. iğrəti.
qoma
:
koma
. kümə. yığım
ka
. yığın. tuka. tüdə. püştə. yığılmış nə.
qalaqsı. qalaq. yığın.
qomba
:
komba
. kumbarı. daşırqan. şişik.
qomın
ka
: coşu. həyəcan.
- belə qımına nə gərək.
qomınmaq
ka
: coşmaq. həyəcalanmaq.
- belə qımınma.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
461
http://WWW.TURUZ.NET
qomıtqan
ka
: özlətən. coşturan.
qomıtqan
ka:
özlətən. özlətgən. coşturan.
qomıtmaq
ka
:
gomıtmaq
.
1.
kömıtmaq. komalamaq. yığmaq.
toplamaq.
- öz süsünü gomutqıl.
2.
qomutmaq. coşturmaq.
həyəcanlatmaq.
3.
coşdumaq. həyəcanlatmaq.
1.
qaynatmaq.
coşdurmaq.
- özük məni gomtdu.
qom
ka
:
kom
.
1.
hər nəyin hündür, şişik, dik biçimi.
2.
çul. dəvə havudu.
3.
dalqa.
qomĢuy
ka
: qanla dolmuş kənə.
qomĢuymaq: yığışmaq.
qomuq
ka
:
qumuq
.
qoyuq
.
qonuq
. at gübrəsi, təzəyi.
qomuqlamaq
ka
:
1.
pisləmək. tərsləmək.
2.
qomuq boyundan saymaq.
qomunmaq: qabınmaq15.
qabarlanmaq
.
dalqalanmaq
.
həyəcanlanmaq
.
çapınmaq. çabalanmaq. qamcınmaq
.
bulqanmaq
. qalqupmaq.
qapıqmaq. qondalmaq.
dalqanmaq.
qomuĢmaq
ka
:
1.
qoyluşmaq. cumuşmaq.
- olar işə qomuĢdular.
2.
qaynamaq.
- çay, dəniz qomuĢur.
qomutmaq
ka
: coşturmaq. qumıtmaq. həyəcanlatmaq. qomıtmaq.
coşturmaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
462
http://WWW.TURUZ.COM
qonaq
ka
:
1
qonuq.
.
qanaq
.
qayaq
.
( n <> y )
qıyaq
. qaymaq (
yeyiləcək
). ət
suyu. yağlı, qoyuq olan nərsə. tərəyağı.
2.
qonuq. uma
ka
.
3.
qonum
ka
. yurt. qoyulan yer.
4.
darı
.
tarıq
. -
qonaq başı sezrəgi yeğ.
5.
uma
ka
. -
qonuq yiyəsi olan: qonaqlıq
ka
. - qonuq odası: barıĢlıq
ka
ev. gəliĢlik barıĢlıq ev
ka
. - qonuq etmək: qonuqlamaq
ka
.
2.
qoyuq
.
qumuq
. təzək. pox.
3.
ruh.
1.
qıltıq
ka
. (
başta
bulunan
) kəpək.
qonaqlıq:
1.
qonuqluq
ka
. saray. toy yeri, otağı.
2.
aşat. yemək, çörək
vermək işi.
3.
sürcək
ka
. sürcüq
ka
. sürüc. əyləşmə. toplantı.
düğün. güdən
ka
. -
tanışlar, qohumlar, yoldaşlar arasında, keşik,
sırayla verilən qonaqlıq: soğduĢ. - yeməksiz içgili qonaqlıq.
kəstəm
ka
.
qonat
ka
:
1.
kümə. yığım. yığnaq. quruh. birbirlərinə yanaşan. toplanan
insan küməsi.
2.
gəlib bir yerə, bir şyə artırılçış olan.
2.
muntaj.
qonatmaq
ka
: qondurmaq. oturtmaq.
- qonum qonatmaq: yat
yarağın yığıb qoymaq. yurd salmaq.
qoncək
:
qoncuq
.
küncək
. yaxa. nərsənin yanı, qırağı, ucu.
qoncəkləmək: küncəkləmək. qoncuqlamaq. yaxalamaq, yaxa tikmək.
nərsiyə yan, qırağ, ucluq tikmək.
qoncuq
:
1.
qoncək. küncək. yaxa. nərsənin yanı, qırağı, ucu.
2.
qünçüq
ka
. qonuc. qonça. kirvən. qırpan. yaxa.
3.
yaxa.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
463
http://WWW.TURUZ.NET
qoncuqlamaq: küncəkləmək. qoncəkləmək. yaxalamaq, yaxa tikmək.
nərsiyə yan, qırağ, ucluq tikmək.
qoncuy
ka
: seçilmiş. qadınnan (
təkincədən
) bir dərəcə aşağı. buna "
qatın
qoncuy
" da söylənir.
qonça
:
1.
qunçə. bük
ka
.
- qunçəsindən açıldı: bükündən ol yazıldı.
2.
qünçüq
ka
. qoncuq. qonuc. kirvən. qırpan. yaxa.
qondarmaq:qondqarmaq
ka
. qöndqürmək
ka.
doğrultmaq. düzəltmək. tikmək.
yola qılavuzlamaq. iqrar ettirmək.
qondqarmaq
ka
:
( o <> ö )
qöndqürmək
ka
qondarmaq. əkmək. dikəltmək.
doğrultmaq. düzəltmək. tikmək. yola qılavuzlamaq. iqrar
ettirmək.
qondurmaq
ka
:
1.
e'tiraf eddirmək:
- oğrunu qondurdu.
2.
qonatmaq
ka
.
oturtmaq. nəyi nərsəyə qoymaq, yerləştirmək.
qonğraqu
ka
: çınqıraq. qonraq. tonquraq. çan. zəng. naqus.
qonğur
ka
:
1.
qəhvəyi rəng.
2.
boğuq səs.
qonğuz
ka
: osurqan böcəği.
qonıtmaq: tikmək. -
ər ağac qonutdu.
qon
ka
: qoyun. qoy.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
464
http://WWW.TURUZ.COM
qonqarmaq:
1.
doğrutmaq. imləmək. dikəltmək.
2.
nişanlamaq
.
doğrusun
göstərmək
. - o yol qonqardı.
3.
e'traf almaq. işin doğruluğunu
göstərmək.
- bəy oğrunu qonqardı.
qonmaq
ka
:
qoymaq
.
qoyunmaq
.
1.
ramlaşmaq. yola gəlmək.
- tosun at
qondu.
2.
e'tiraf edmək.
- oğru qondu
3.
enmək. süzülüp enmək.
qonmaq - çaqmaq. çoqmaq. çökmək. çuqmaq.
4.
düzəlmək.
doğrulmaq.
- ağac qonmaq: tikmək.
5.
yola gəlmək. yola çıxmaq.
6.
ram olmaq
. - at qondu.
7.
e'tiraf edmək.
- oğru qondu.
8.
köçmək.
- el qondu: qoyundu.
9.
durmaq. oturmaq. toxdamaq.
-
ağrım qondu.
10.
çökmək. çuqmaq. çoqmaq. enmək. quşun
aşağı inməsi. süzülüp enmək.
qonraq
: qonğraqu
ka
. çınqıraq. tonquraq. çan. zəng. naqus.
qonraqu :
qonğraqu
ka
qulağın alt bölümündə olan dikə gəmik.
qonramaq: qonqurmaq. yoğunlamaq. - oğlan ululur, ünü qonulur.
qonĢı
ka
: (
nĢ
<
met
>
Ģn
) qoşnı. qomşu.
qonĢu
:
- duvar bir qonşu: tam yarĢı
.
qonuc
: qünçüq
ka
. qoncuq. qonça. kirvən. qırpan. yaxa.
qonu
ka
: hamar. düz. saf.
qonuq
:
bax
>
qonaq
. alqın. yılqın. ılqın ilgin. yolçu. müsafir.
- öz qonuq:
ruh. - aldı özüm qonuğu: ruhumu aldı.
- ram. (# ası).
qonuqlamaq: qonağlamaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
465
http://WWW.TURUZ.NET
qonuqlaĢmaq: birbirinə qonaq olmaq.
qonuqlu
ka
: qonaqlı.
- qonuqlu ev: qonaqlı ev.
qonuqluq
ka
: qonaqlıq. saray. toy yeri, otağı.
qonum
ka
:
1.
yurt. qoyulan yer. qonaq.
2.
qohum. yar yoldaş. yaxınlar.
tanışlar.
- qonum qonatmaq: yat yarağın yığıb qoymaq. yurd
salmaq. tanışların bir yerə yerləştirmək.
3.
qohum. özün
ka
.
qonur
: qonqur. yoğun.
- qonur ün: yoğun səs. - qonur al: tıq
ka
. al ilə doru
arası at rəngi.
qonurmaq : düəltmək. ışıqlatmaq. sayağlamaq.
- qılınc qonurmaq.
qonus
6
:
qırma topıq. söbü biçikli nərsə. məxrut. söbü
1
. dibi dar ağzı
gen biçim.
qonuĢmaq:
qoyuĢmaq
ka
. qoyquşmaq. qonquşmaq. boşanmaq. tökmək.
-
əl ələ su qoyuĢar, əllə üz yuvuşar.
qonutmaq: qönitmək
ka
. könütmək. qoyutmaq. qoymaq. doğrultmaq.
dikəltmək.
qop
:
qop
ka
qob
.
gop
.
kop
.
köp
.
1.
çox. bək. bütün. həp. obartma,
bəkitmə ilgəci. kop böyüdü.
- kop eyi. - kop az.
2.
gür. gur. sıx.
buruşuq. pıtlaşıq.
- köp saç.
3.
abad. qollu budaqlı. dolu. barlı.
-
köp ağaca quş qonur.
4.
sevinc. şadlıq.
- qop qılmaq
ka:
səvinmək.
fərəhlənmək. içi hopmaq. - məni görcək kop qıldı
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
466
http://WWW.TURUZ.COM
qopmaq
ka
: qopmaq. gəlmək. qalqmaq. başlamaq. çıxmaq. baş qaldırmaq.
qalxmaq
. - ay qopup evlənib, ağ bulut hörlənib. - yoqar qopub
səkrəlim: yuxarı qalxıb atılalım. - istək qopdu: tələb başlandı. - quş
qopdu: qalxdı, uçdu. - tüpi qopdu: tufan qalxdı.
qopruĢmaq
ka
: qaldırışmaq.
qopsalmaq
ka
: qopuz çalınmaq. qobzalmaq. qupzalmaq.
qopsamaq
ka
:
1.
yüksəltmək.
- yoqarı qopsamaq: yuxarı qoğzamaq.
2.
çıxmaq
istəmək.
qopuq
: ısrıq
ka.
qovuq. ıraqlanmış. dışlanmış (
dişlənmiş
). rədd olunmuş.
məlun.
qopurqan
ka
: qoparan.
qopurmaq
ka
: qabırmaq. qabdan qaba tökmək.
qopurmaq
ka
: yerindən qaldırmaq. qurcalamaq. qurdalamaq.
qopurtmaq
ka
: yerindən qaldırtmaq·.
qopus
:
qupuz
.
qopuz
.
1.
qiyam.
2.
ürküntü. balqın. balın. bulğa. bəlva.
qopuĢmaq
ka
: qalxışmaq. qoğzanmaq.
qopuz
ka
:
<>
güpüz. qupuz
.
qopus
. döğülərək, güpsəyərək səslənən
çalqı.
- qopuz qopsamaq: qopuz çalmaq. - qopuzlu kiĢi
ka
: qopuzu
olan adam.
qõpüq
:
köpük
ka
. kəf.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
467
http://WWW.TURUZ.NET
qopzamaq
ka
:
qupzamaq
. qopuz çalmaq.
- qopzatmaq: qopuz
çaldırmaq.
qopzamaq
ka:
qupzamaq
. qopuz çalmaq.
qor
:
kor
ka
.
1.
tüqül. tüqqül. tüqlü.
- tüklük gözlü: kor kimsə.
2.
qaraqu
ka
.
3.
- kor bağırsaq. bükün. apandiş.
4.
kor. ziyan.
- qor tapmayasan
bala. - kor gördü, kələki yığıdı. - axından kor görmüş ölkələr.
5.
yoğurt mayası.
qorday
ka
: quğu quşu.
qorxutmaq: yandrumaq
ka
. yandurmaq
ka
.
qorıq
ka
:
1.
qoru. kiçik orman.
2.
qurşanmış, qorunmuş hər nərsə.
qorın
: diriğ. əfsus.
qorınmaq
ka
: qorunmaq. sığılıq edmək. diriğ edmək. pintilik
edmək
1
.
qorıĢmaq
ka
: qorumaqda yardım edmək. -
qorıq qorıĢma: ordu qaravulladı.
qorqaq
:
qorxaq
.
1.
çanaç
ka.
gəvşək. təmbəl.
2.
yumuşaq. sarıçqa
ka
.
sarıçaq
qorqlu
ka
: qorqaq·.
qorqmaz:
qorxmaz
. manqus. manus. dikbaş.
qorqu
:
qorxu
. tezik. ürkü. vəlvələ.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
468
http://WWW.TURUZ.COM
qorquĢmaq
:
qorxuĢmaq
. birbirindən qorxmaq.
- nədən
qorxuĢusuz.
qorquĢmaq
ka
: birbirindən qorqmaq.
qorqutma:
qorxutma
. yanıq
ka.
təhdit.
qorlamaq:
korlamaq.
ucuzlamaq. xor, alçaq görmək. alçatmaq. təhqir
edmək.
qorlanmaq:
korlanmaq
.
1.
çərlənmək
ka
. pozulmaq. xərablanmaq. çorlanmq.
ziyana düşmək.
2.
yanmaq. heyifsinmək.
- ər davarına qorlandı.
3.
korlanmaq. ziyan görmək.
4.
acınmaq. tasa, acı duymaq.
(#
cürlənmək
ka.
dəğərlənmək. aşınmaq. faydalanmaq).
qorluq
ka
:
korluq
.
1.
diydək
ka
. tiklək. tıqlaq. tıylaq. (
<
tıq
.
tiq
). örtük.
qapama.
2.
qurluq. meş. qımız qabı.
qors
:
qurç
ka
. qurs
. qatı, içi dolu, som, cıdamlı, dayanıqlı nəsnə.
-
qurç təmir: çəlik. - qurs ər. qors ərən.
qortalmaq:
kortalmaq
. gəvşəmək. obramaq
ka
. opramaq. əprimək. əsqimək.
tazalığı, itiliyi gedmək.
qoruğlamaq: quruğlamaq. qilaflamaq. xəlfələmək.
qoruqçı
ka
: qorucu. qaravul.
qoruqluq
ka
:
qorquluq
. qoruma, qoyma qabı. sadaq. qədələç. yaylıq
.
yasıq
ka
.
ox yay qabı.
- kiĢ qoruqluq. sadaq. oqluq. qədələç
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
469
http://WWW.TURUZ.NET
qorumaq: gözərmək. ayamaq
ka
. güdmək. bərkləmək
ka
. saxlamaq. hifz
edmək.
- tanrı səni gözərsin.
qorunan: qözətli
ka
. gözətilən. sağlanan. əsirqənən.
qorunmaq
ka
:
qorınmaq
. sıxılıq edmək. pintilik edmək
1
.
qoruyucu: yatqaq. mühafizı.
qosan
:
kosan
. burunqud. öndə gedən. yolağçı. öndər. bakan.
qosıqlamaq
ka
:
qoslıqmaq
. fındıqlanmaq.
qosıqlıq
ka
:
qosqılıq
. fındıqlıq.
qosuq
ka
Dostları ilə paylaş: |