qırağı
: qıraqu
ka
. qırov.
qırağın
: -
qırağın tikmək: qıtıqlamaq
ka.
qıdıqlamaq
ka
. qıyı tikmək. qıyılamaq.
qırağmaq: çəkilmək. bir yönə məyl edmək. qıyqışmaq. qıyışmaq.
qayışmaq. qaymaq.
qırağu
: çibək
ka
. çıbaq
ka
. çapaq. sıbaq. sapıq. çapıq. iti. ovçu.
qırax
:
- qıyı, yaptirmaq: qırlatmaq
ka.
- börküvü, donu qırlat.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
431
http://WWW.TURUZ.NET
qıraq
:
1.
ayır. uzaq. üzük.
2.
kəmiş. atılmış.
3.
yımaq. yamaq. yumaq.
qıyı. qıyı. qaş
. - dəniz qaĢı. - dağ qaĢı. - qaya qaĢı.
qıraqu
ka
: qırağı. qırov. donmuş şeh.
qıranq
ka
: qınrağ. qırnaq. qız
ka
. qız uşağı. qacaş
ka
. cürə
6
. inci
ka
. günü
ka
.
yalnıq
ka
. as
ka
. əkət. qaravaş. kömək. külfət. kəniz.
qırbas
ka
:
1.
qırıq basıq kəsik.
2. ( s <> Ģ )
qırbaĢ
ka
. keçəl.
- qırbas ər
ka
: başında
saç olmayan kişi.
qırcamaq
ka
:
qırçamaq
ka
.
qırcan
: qılnıc. qılınc
ka
. nazlı.
qırcanmaq: qısruşmaq
ka
. qısranmaq.
qırcatmaq
ka
:
qırçatmaq
ka
.
qırçamaq
ka
:
qırçamaq
ka
. nərsənin qırağına toxunub, silip, yarıb keçmək.
dəğmək. dəğip siyirmək. yarmaq.
- daş başımı qırçadı. - oxum
amaca qırçadı.
qırçat
: qırçıt.
qırığı
olan
. - qırçat qaĢ: qaşında kəsik, qaşaq, iz olan.
qırçatmaq
ka
:
qırçatmaq
ka
. sıyırtmaq. siyirmək. yaralamaq.
nərsəni dəlip keçmək.
- daş dəğib, qaşımı qıcatdı. - ox amacıq
qırçatdı: dəğib keçdi.
qırçıl
: qırqıl
ka
.
qırda
: bəlgə. əlamət. ula
ka
.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
432
http://WWW.TURUZ.COM
qırğamaq: qınamaq. birinə qızıb qoğmaq.
- məni nədən qırğırsan.
-
qırğamasın tanrım səni.
- qırğanmıĢ, qarğanmıĢlar: lə'nət olub
qoğulmuşlar. - qırğamaz məni: qoğmaz məni.
qırxı
: qayçı. çəfşəng
ka
.
qırıç
: kərçü. kərüç. dənə. tüfəktə atılan yuvarlaq dənələr. (
>
qırıçqa:
dən).
qırıçqa
:
<
qırıç.
kərçü. kərüç. dən. dənə. tüfəktə atılan yuvarlaq
dənələr
qırıq
:
qıruq
ka
.
1.
saqat.
- qıruq ayaq: topal. - qıruq ər: çolaq. əli qurumuş.
- ağzı qırıq qab: dülək
ka
. dölük.
2.
qırıq qırıq, ağlı qaralı. alaca.
rəhbə rəh.
3.
azma. azman. metis.
- yaban ayqırıylə evcil
qısraqtan olan at: arqun
ka
.
4.
şütük. çütük. çotuq.
- qırıq saqal: kösə
saqal.
5.
üzük. ötük. cırıq.
qırıl
:
qırqıl
. qırılmış. yoxsul. kasıb.
qırılmaq: qartalmaq
ka
. yarılmaq. azmaq.
qırılmaq
ka
: soyulmaq. qoparılmaq. sıyrılmaq. süpürülmək. kürənmək.
yığılmaq.
- qabığı qırılmaq: qoyulmaq. - qırılmıĢ ər: malı alınmış,
gedmiş, yosullanmış ər. yoxsullaşmaq. - qar qıran: kürəkçi. - qar
qırındı.
qırılmıĢ
: qırtıl. qıytıl. parçalanmış.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
433
http://WWW.TURUZ.NET
qırım
:
gərəm. (
<
kərmək: qazmaq).
toprağı qazaraq oyunmuş yerlik.
yerdola
6
. izbə. padval. zerzəmi.
qırınmaq
ka
: soyarmaq. qazırmaq.
qırıntı
: töküntü. avrıntı. qazıntı. soyuntu burta
ka
. -
qırntıları yapıştırmaq:
burtalamaq
ka
.
qırıĢ büzüĢ: kav kuv.
qırıĢ
:
1.
bitiş. çıxış. son.
2.
burğuq
ka
. burış
ka
. büzüş.
qırıĢıq
: qıvrış. büzşük. yoğuş. yoğunlamış. qalın. qalınuq
ka
.
qırıĢmaq
ka
: qarıĢmaq.
1.
təvşəlmək
ka
. təvşülmək. dağılmaq. ufalanmaq.
2.
kəsmək. qazmaq.
- ikisi birgə yer qırıĢdılar.
3.
qayıqmaq.
4.
qarışmaq. tutuşmaq. ərmişmək.
5.
sarınmaq
ka.
sarqınmaq
ka.
qurşanmaq.
6.
süçünmək
ka
. şirnəşmək.
qırıt
: yüzüt. üzüt. -
soy üzüt: soy qırım. qətli am.
qırqaq
ka
:
1.
qızma. hirslənmə.
2.
paltarın yanı, qırağı.
qırqamaq : qırmq. üz çevirmək.
qırqaĢmaq
ka
: birbirinin küsmək, üz çevirmək.
qırqatmaq:
1
.
qırdırmq. üz çevirtmək.
2
.
çuğullamaq. çuğulluq edmək.
qırqatmaq
ka
: qoğulamaq. qızaraq üz çəvirtmək.
qırqı
: qıftu
ka
. qıpıt. sındı. sındu
ka
. qəyçi. qayçı. bıçquç
ka
.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
434
http://WWW.TURUZ.COM
qırqılamaq: qırpımaq. qırpıtlamaq. qıftulamaq
ka
. qayçılamaq. sındılamaq
ka
.
biçqüləmək.
qırqıl
ka
:
qırıl
.
1.
qırçıl.
2
. buğdamsı, əsmər, orta yaşlı.
-
qırqıl ər.
3.
qırılmış. yoxsul. kasıb.
qırqın
:
girgin
.
gərgin
.
1.
qızaq. boğranın, dəvənin qızqın, qoşnu çağı.
- boğra qırqını girdi: dəvə qıznağı çatdı.
2.
külfət.
3.
qıyım
ka
. tezik.
bulğaş
ka
. bulğaq. qarışıqlıq. sarmaş. ürküş. ürküntü. ürkünç.
dehşət.
qırqıĢmaq
ka
: qırqıçmaq.
qırq
ka
: sayıda qırq.
qırqlum
ka
: dolusu bir kilə ədip, orancıların kullandıqları bir ölçəğə verilən
ad.
qırlamaq : əkin üçün yerdə çuxur, şırıq açmaq. qazmaq.
qırlanqıç: bənəkli, gözəl qoxulu kiçik qavun. yılxıç. xüçünək
ka
.
qırlanmaq
ka
: qırılmaq. qıraçlaşmaq. çatlamaq.
qırlatmaq
ka
: qıyı, qırax yaptirmaq. -
börküvü, donu qırlat.
qırma
ka
:
- qırma topıq. söbü (məxrut) biçiyi. qonus
6
.
qırmaq
ka
:
1.
qazmaq. bir şeyi kökündən çıxarmaq.
- yer qırıldı: qazıldı.
2.
sıturmaq
ka.
sımaq. kəsmək.
3.
qartamaq
ka.
kərtmək. kəsmək.
açmaq. qazmaq.
4.
cırmaq. sökmək. pozmaq. dağıtmaq.
xərablamaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
435
http://WWW.TURUZ.NET
qırnaq
ka
:
qınrağ
.
qıranq
. qız
ka
. qız uşağı. qacaş
ka
. cürə
6
. inci
ka
. günü
ka
.
yalnıq
ka
. as
ka
. əkət. qaravaş. kömək. külfət. kəniz.
qırov
: çiğ. sarqım
ka
. salqım.
qırpan
:
kirvən
. qünçüq
ka
. qoncuq. qonuc. qonça. yaxa. (
geriban
fars
).
qırpımaq: qayçılamaq. biçqüləmək. qırpıtlamaq. qıftulamaq
ka
. sındılamaq.
qırqılamaq.
qırpımaq: qıftulamaq
ka
. qayçılamaq. qırqılamaq. qırpıtlamaq. sındılamaq
ka
.
biçqüləmək.
qırpıtlamaq: qırpımaq. qayçılamaq. qıftulamaq
ka
. qırqılamaq. sındılamaq
ka
.
biçqüləmək.
qırsalmaq: qırtılmaq: qartalmaq
ka
.
qırtıl
: qıytıl. qartal
ka
. doğral. qırılmış. parçalanmış.
- qırtıl ət: qıyma ət.
parçalanmış ət: qartal ət.
qırtılmaq: qırsalmaq. qartalmaq
ka
.
qırtıĢ
ka
:
1.
rəhruf. üz rəngi. kişinin üz gözü. -
qırtıĢlı
ka
: üzlü.
2.
üz
.
görünüş
.
-
yer qırtıĢı
ka
: yer üzü.
3.
abıhava. durum.
- görklü qırtışlı
kişi.
4.
əxlaq.
5.
biçim
.
qırtıĢlamaq: qazımaq.
qırtıĢlanmaq
ka
: gözəlləşmək. gözəlliği artmaq.
- gündən günə qırtışlanır
qızlar.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
436
http://WWW.TURUZ.COM
qırtıĢlıq
ka
: üzlü.
qırt
ka
:
1.
nərsədə boy qısalığı. qalta. güdə.
- qırt ot. qısa ot. - qırt saç:
saçı qıssa. - qırtər: keçəl.
2.
qırıq, paxıl, çinis. xəsis.
- qırt ər.
3.
mütlək.
- qırt olanmaz: mütl ək olanmaz.
4.
tərs. bədaxlaq. -
qırt
kiĢi
ka
: tərs, bədaxlaq ər.
5.
qırılmaq səsi.
- barmaqları qart qurt eddi:
qarıt qurut eddi.
6
.
qırıq. güdə
. - qırt ot: güdə ot. - qırt saç: güdə
saç.
7
.
pəxil. qısqaş. çinis.
- qırt ər.
qırtlamaq
ka
:
1.
kötü
xuylu saymaq.
2.
yarayı iyi edmək ( - qartamaq.
qartanmaq).
qırtmırlnmaq: çinislənmək. üzülmək.
- kişi qocaldıqcan üzülür.
qırturmaq
ka
: qazıtmaq. sıyırtmaq.
qırtüc
ka
:
kırtüc
ka
. kirtüc.
1.
cicikli. qısqanc. -
kirtüc kiĢi
ka
.
2.
bədəxlaq.
qıruq
ka
.
:
bax
>
qırıq
.
qısa
: qısqa
ka
.
qısaq
: qısqa. engil. müxəffəf.
- bu sözün qısağı, engili. - səkiz" səggizin
qısağıdı, engilidi.
qısal
: xülasə.
- qısal sav: qıssa xəbər.
qısalıq
: qıssaqıl. qıssa. çökötlük
ka
.
çökötqül
.
cüküt. güdə. qalta boylu.
cücəlik.
qısan
: qısın. çimri. xəsis.
qısdırmaq: boğmaq. buqurmaq
ka
. bükürmək. bükmək. indirmək. alçaltmaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
437
http://WWW.TURUZ.NET
qısıq
ka
:
1.
kiçik
ka
. əsgik. az. ucuz. dəğərsiz. həqir.
- qısıq sözdən, əsgik
üzdən qoyunqıl: uzaq ol.
2.
qamaş
6
. sıxıt
6
. qısıt. həpis.
- beş qısıq
çəkdi.
3.
küsük. örtü. pərdə.
qısıqlamaq
ka
:
1.
qasıqlamaq. avurduna vurmaq.
2.
itələmək. itmək.
qısılmaq
ka
:
qısqılmaq
.
sıxılmaq
.
(bir durumda)
qalmaq, bacamamaq.
qısın
: qısan. çimri. xəsis.
qısınmaq
ka
:
1.
qısmaq. cimrilik edmək.
2.
sidiyi tutulmaq. boğulmaq.
qısır
ka
:
qısır
.
qısraq
. doğurmayan. sonsuz. yozaq. əqim.
qısırqanmaq
ka
: qısqanmaq
ka
. qısmırlanmaq. qıtmırqanmaq. çəkinmək.
- o
tavarına, canına qısırqandı: malına canına qıymadı.
qısıtmaq :
( d < y )
qıdıtmək. qısıtmaq
. ( d < y )
qıydırmaq
.
qıyıqlamaq
.
qıyılatmaq
. qəddəmək. yığmaq. nərsənin qırağın qəddəyib
tiqtirmək.
- paltar, börk qıdıtmaq.
qısqac
: maşa. tutcaq. götürgə. qısqıç. əmbir.
qısqa
ka
: qısaq. qısa. engil. müxəffəf.
- bu sözün qısqası, engili. - səkiz"
səggizin qısqasıdı, engilidi.
qısqanc :
cicikli. kirtüc. kırtüc
ka
. təbiz
ka
. təbqiz. cicik. həsəd.
qısqanıĢ: təbzəş. təpzəş. tapzaş. tabzaş. cicik. həsəd.
- nədir bu təpzəĢ,
nədir bu dartış: həyəcan.
qısqanmaq
ka
: qısmırlanmaq. qısırqanmaq. qıtmırqanmaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
438
http://WWW.TURUZ.COM
qısqaĢ
: pəxil. qırt
ka
. çinis.
- qırt ər.
qısquc
: kəskük. həlqə. tuğ. tuğla. köpəyin boynuna keçirilən təsmə.
qısqutlanmaq: qızqutlanmaq
ka.
suçlanmaq. özün günahlı saymaq.
utanmaq. çəkinmək.
qıslınmaq
ka
: qısılmaq. araya sığışmaq.
qısmaq
ka
:
1.
qısınmaq
ka
. qıstırmaq. cimrilik etmək.
2.
sidiği tutulmaq.
3.
qısaltmaq. daha qısa yapmaq. qısaraq çalmaq. qıstırmaq.
4.
ad.
qımsaq. qımsaq. qımqıs.
üzənginin iki yanında olan qayış bağıc.
ilməkli ip. rikkab.
- qısmaq qısramaq: üzəngi ipin qısaltmaq.
5.
sırtmaq
6
.
duzağ. tutsaq. kəmənd.
6.
sıxmaq. iki nəsnə arasında
sıxmaq. əzmək. incitmək
- qapı əlimi qısdı. - əlim qapıya qısıldı:
qapıda qaldı.
qısmırlanmaq:qısqanmaq
ka
. qısırqanmaq. qıtmırqanmaq.
qısranmaq: qısruşmaq
ka
. qırcanmaq.
qısrıq
:
qısraq
.
israq
.
qısqın
. özündə olan. özünə çəkilən.
qısruĢmaq
ka
: qırcanmaq. qısranmaq.
qıssa
: tüpi. turpilmiş. kəsik. biçik. güdə.
qıssaltmaq: qıstırmaq
ka.
azatmaq
qıstaĢmaq:
- soyuqdan qıstaĢmaq: titrəmək.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
439
http://WWW.TURUZ.NET
qıstırmaq
ka
: qısturmaq.
1.
işkəncə ilə cəzalandırmaq.
2.
qıssaltmasın
azalmasın istəmək. -
onun dirikin qıstıdılar: onun gəlirin, maaşın
azatdılar.
qısurmaq: qısaltmaq.
qıĢıqmaq: qış olmaq.
qıĢlaq
ka
: qışlanacaq yer.
qıĢlaqlanmaq
ka
: qışlaq edinmək. qışlamaq.
qıĢlamaq
ka
: qışı sürmək.
qıĢlıq
ka
: qış üçün anuq, hazırlanmış nə.
- qıĢlıq ev. kərəkü
ka
.
qıĢmaq
ka
:
qıyqıĢmaq
.
qıyĢıqmaq
.
qıyıĢmaq
.
qayıĢmaq
.
qaymaq
.
1.
qaymaq.
azmaq. bir ortamdan, yoldan əğilib, yana düşmək. münhərif
olmaq.
2.
bir yönə çəkilmək. qırağmaq. məyl edmək.
qıtıq
:
qıdıq
ka
. qıyı. yan. kənar.
qıtıqlamaq
ka
:
qıdıqlamaq
ka
. qıyı tikmək. qıyılamaq. qırağın tikmək.
qıtıqlanmaq:
qıdıqlanmaq
ka
. qıyılanmaq. qənarlanmaq.
qıtıtmaq :
qıdıtmaq
ka
.
( d < y )
qıydırmaq
.
qıyıqlamaq
.
qıyılatmaq
.
( d < y )
qısıtmaq
.
qəddəmək. yığmaq. nərsənin qırağın qəddəyib
tiqtirmək.
- paltar, börk qıdıtmaq.
qıtqıç
:
qatqıç
ka
. çayan (
əğərəb
) kimi sancan böcək.
qıtlıq
: kəslik. yoxluq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
440
http://WWW.TURUZ.COM
qıtmırqanmaq: qısqanmaq
ka
. qısmırlanmaq. qısırqanmaq.
qıval
ka
:
qılav
. çəkmə. düzgün·.
- qıval burun. çəkmə burun.
qıvçaqlanmaq
ka
: qıpçaq qılığına girmək. qıfçaqlanmaq.
qıvılcımi: qoğun
ka
.
qıvılcımlı: qoğunluq
ka
.
qıvırcıq : boğurda
ka
. bükət. bükük, boğuq nərsə.
qıvırmaq: eşmək. bükmək. əğirmək. tavratmaq
ka
.
Dostları ilə paylaş: |