ka
.
gücsüz, boş gəvşək, yağsız doyurmayan bəsi, qıda.
(
#
çivgin
ka
).
- gəvgin aĢ
ka
. : doyurmayan, gücsüz aş.
qəvli
:
gəvli
ka
.
ırmaq ağzı.
qəvmək
: kəvmək
ka
.
gəvələmək. qəvmək. gəvşətmək. çeynəmək.
ağızda dolandırmaq. -
ər sözün kəvdi: mız mız, mın mın elədi. -
kimni qalı satqasa, gücün kəvər: kimə ki çatsa, yetsə, onun gücün
alar.
qəvrək
:
gəvrək
ka
. kəvrək
ka
.
yumuşaq. sust.
qəvrəmək:
gəvrəmək
.
kəvrəmək
. gəvşəmək. kəfrəmək. kövrəmək.
kövrəmək
ka.
küfrəmək. kəfrəmək. zayıflamaq.
qəvrətmək:
kəvrətmək
. gəvşətmək.
qəvrik
ka
. :
kəvrik
ka
.
kəfrik
ka
. gürgən1, qırap
6
ağacı. qumluq yerdə bitən
ağac.
qəvĢenmək
ka:
gəviş gətlrmək.
qəvĢək
ka
:
kəvĢək
.
gəvĢək. küvĢək
. yumuşaq. sarıçqa. sürüşgən. sölpük.
kəkəz. qorqaq. çanaq. çanaç
ka.
qorxaq, təmbəl.
qəvĢəklik: çanaqlıq
ka
. kəkəzlik. pərişanlıq.
qəvĢəlmək: yırışmaq
ka
. quvvətsizləşmək.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
421
http://WWW.TURUZ.NET
qəvĢəmək:
gəvĢəmək
ka
. kəfrəmək. gəvrəmək. küfrəmək. kövrəmək
ka
kilfrəmək
ka
. kövrəmək. gəvilmək. gəvəlmək
ka
. çözüləyazmaq.
saçılmaq. sesinmək. saşlımaq. saşümək: saşılmək
ka
.
boşumaq
ka
. zayıflamaq. obramaq
ka
. opramaq. əprimək.
əsqimək. kortalmaq. tazalığı, itiliyi gedmək. kövrəmək
ka.
kəfrəmək. gəvrəmək. küfrəmək.
qəvĢəngən
ka
: gəviş gətirən. gənişçi.
qəvĢətmək
: gəvşətmək. qavşatmaq: kovşatmaq. boşaltmaq.
qaçıtmaq. qaçırtmaq. sıçratmaq. qəbətmək. öldürmək. yox
edmək. ayırmaq. açmaq. qoğşamaq
ka.
oğşalamaq. yumşatmaq.
gəvtürmək
ka
. gəvşətmək. yurnuşatmaq. gəviş gətirtmək.
qəvtürmək
ka
: gəvşətmək.
qəvürgən :
gəvürgən
ka
. gümürgən. güvürgən. dağ soğanı·. -
qəvüz
:
gəvüz
.
gəvüz
.
qavuz
ka.
qazılmış, oğulmuş, qatıx, zibil, çôr çöp,
tortu kimilərə verilən ad. -
qavuz gidərən: arıdan. safi. saflayan.
qəy
: qusıq
ka
. qusu. qusma. qeytərmək. qeytəri. istifraq.
qəyçi
:
qayçı
. qırqı. qıftu
ka
. qıpıt. sındı. sındu
ka
. bıçquç
ka
.
qəyə
:
bax
>
qaya.
qəy
ka
:
qəd
. bək. qayət. sağlam.
qəyüt
:
gəyüt
.
bax
>
geyüt
.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
422
http://WWW.TURUZ.COM
qəz
:
kəz
.
gəz
ka
.
1.
qata
ka.
kərə. dəfə.
2.
qazaq. qazmaq. dibə
yapışan bölük. qazmaq.
- aşıc kəzi: qazan qazmağı.
qəzdirmək:
gəzdirmək
. gəzitmək
ka
. dolandırmaq.
qəzək
:
gəzək
.
baz
>
gəzik
yəzək
ka.
öncü. (
tilayədar
).
qəzəkçi
:
gəzəkçi
. yazıqçı. elçindən yazı pozu ilə uğraşıb, ara
qatnaşlığı quran yazıcı, gəzici.
qəzəmək :
gəzəmək
.
yəzəmək
ka.
aramaq üzərə dolaşmaq.
qəzər
ka
:
gəzər
. qizri
ka.
kəşür. sarıq turma, tırp. havuc
1.
. - kəşür. qizri.
sarıq turma.
qəzik
:
gəzik
ka
.
gəzək
.
1.
gəzək. sıra. nöbət.
- gəzikin bəklə, gedəni vellə.
- mənim gəzikim indi. - gəziki gəlmədən verilməz, gəziki olmadan
alınmaz (olum, ölüm).
2.
ürək
.
batırlıq
.
cürət. cəsarət.
- bu işdə
sənə gəzik gərək.
3.
sıtma. qızdırma. bezgək. titrəmə.
qəzil
:
kəzil
.
kəzlik
ka
. kiçik bıçaq.
qəzinmək:
gəzinmək
. gəzişmək
ka
. dolanmaq. dolaşmaq.
qəziĢ
:
gəziĢ
. səyahət.
qəziĢmək
ka
:
gəziĢmək
ka
. gəzinmək. dolanmaq. dolaşmaq.
- bu
dağlaraı birgə gəziĢəlim.
qəzit
:
gəzit
. görüş. dolanıb yerimək. tur.
qəzitmək
ka
: gəzdirmək. dolandıaq.
qəzliq
ka
:
kəzlik
ka
.
kəzil
. kiçik bıçaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
423
http://WWW.TURUZ.NET
qəzmə
:
gəzmə
. gözçü. ayğaq
6
. tutqaq
ka
.
qəzmək
ka
: gəzmək. dolaşmaq.
qəzürən : gəzürən. keçürən. keçqürqən. köçqürən. güzəşdə gedən.
bağışlayan.
qəzürmək: qazurmaq. qayurmaq. gezirmək. geyirmək.
(qazor
fars
: geyimçi.
paltarçı)
q
ı
qı
:
qı
ka
-
qu
. sevgi bildirən bir söz.
- atağı
ka
. babacığım.
babacan - bacığu: əziz bacı. - sevigu: çox istəklim. - qarıqu: arvad
can. - bəbuq: bəbəyu: cocuqcik. - ağayu: qağam: ağam.
qıcıamaq
ka
: qaşımaq.
qıcı
ka
: xərdəl. aciko.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
424
http://WWW.TURUZ.COM
qıcılamaq
ka
: qıdıqlamaq.
qıcılamaq
ka
: qıdıqlamaq.
qıcımaq
ka
:
qıcınmaq
.
qaşınmaq. qıcıqlanmaq. qıdıqlanmaq.
qıcınmaq: qıcımaq
ka
. qaşınmaq.
qıcırdatmaq
: qıqcıraq. birbirinə sürtmək, vurmaq, taxmaq.
-
dişlərivi qıqcırma. - pıçaq qıqcırmaq. - iki kişi qıqcırdı: birbirinə
atıldı.
qıcıtmaq
ka
: qaşıtmaq.
qıcurmaq
ka
: qınamaq. ayıblamaq. başqasının qayqısından sevinc duymaq.
qıçqırmək
ka
: iki qişiyi birbirinə qışqırtmaq. sürttürmək.
qıdıqlamaq: əmritmək
ka.
qıdıĢmaq: qıyışmaq. qıdığlamaq. qıyığılamaq. qırax qoymaq. tikmək.
-
börk qıdığlamaq: börkün qırağın bərkitmək.
qıdıĢmək: (
d
<
>
c
) giçimək
ka
. qaşınmaq.
qıfçaqlamaq
ka
: qıpçaq boyundan saymaq.
qıftu
ka
: qırqı. qıpıt. sındı. sındu
ka
. qəyçi. qayçı. bıçquç
ka
.
qıftulamaq
ka
: sındılamaq
ka
. qırqılamaq. qırpımaq. qırpıtlamaq. qayçılamaq.
biçqüləmək.
qıq
:
qığ.
ən. in
ka.
yin
ka
. yin
ka.
yen. pox. xıx. yin
ka
.
en. ən.
qoyun pisliği, tərsi.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
425
http://WWW.TURUZ.NET
qıqcıraq: qıcırdatmaq. birbirinə sürtmək, vurmaq, taxmaq.
- dişlərivi
qıqcırma. - pıçaq qıqcırmaq. - iki kişi qıqcırdı: birbirinə atıldı.
qıqı
:
qığı
. urı qığı
kaş
hay küy. qürültü. hayqırı.
qıqı
ka
.
: qürültü.
qıqırdaq: əmirçqə
ka
. gəmircik. quzruf. gəvək
ka
.
qıqırıĢ
ka
: qıylaş. hay küyəş. hay küy. haykırış.
qıqırıĢmaq
ka
: qıylaşmaq. hay küyəşmək. hayqırışmaq.
- ərən qamuğ
qıqrıĢdı: el tümü haykırışdı.
qıqırmaq
ka
: yüksək səslə çağırmaq. bağırmaq. hayqırmaq.
qıq
ka
.
: kübrə.
qıqramaq: qaqırmaq. hayqırmaq. -
bir içəlim qaqralım.
qıqrıĢmaq
ka
: çaqrışmaq. bağrışmaq.
qıl
: qılıq. tülük. tür. türlük. xuy. təhər.
- qıl quĢ
ka
: ördəğə bənzər bir quş.
-
qıl qudruq
ka
: qıl quyruq. ördəyə bənzər bir quş.
- qıl quyruq: quyruğu çox, uzun tüklü qiş.
qılalmaq
6
: qıla almaq. icra edmək.
qılavlamaq: qılavuzluq edmək. cilovlamaq. başlamaq
ka.
başçılıq edmək.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
426
http://WWW.TURUZ.COM
qılavuz
: tərgən
ka
. tərxan. tarxan. iş başında olan. işbaş. usta qılavuz.
yorçı
ka.
yolçu. rəhbər.
- qılavuzluq edmək: başlamaq. - qılavuzluq
edmək: qılavlamaq. cilovlamaq. başlamaq
ka.
başçılıq edmək.
qılçıq
: qıldruq
ka
.
qıldaĢ
: tüdəş
ka
. tüləş. türəş. bir türdən, qıldan, qılıqdan, cinsdən olan.
birbirinə bənzəyən, oxşaş.
qıldıĢ
: qılış. xuydaş. tülüş. türüş. türdəş. iki nəyin birbirinə çəkişi,
oxşaşı, tutarı. həmcins.
qıldruq
ka
: qılçıq.
qılı
: qılqu
ka.
qılqı. yapış. qıni. quni. qüni. güni. kimi.
- nə qıni bir
adamdı.
qılıflamaq: qalatmaq
ka
. qablatmaq. qılıf keçirtmək. bir şeyi buxcaya,
sarqıya, sandığa salmaq. qoydurmaq.
qılığan
: çox işləyən. işçil.
qılıq
ka
:
qılq
. qılış. yapış. qldı. xuy. qıl. tülük. tür. türlük. xuy. təhər.
tülük
ka
. davraş. rəfdar.
- ağır tülüklü kişi.
qılıqlı
ka
. :
yafaĢ
ka
.
yavaş. yumuşaq xuylu.
qılınc
ka
:
1.
əməl. əxlaq. xuy.
2.
qırcanma
.
qırışma. yaman qılıq. naz.
3.
qılnıc. qırcan. nazlı.
qılınçlanmaq
ka
: nazlanmaq. qırcanmaq
.
qırışmaq. -
öküş qılıncılanma.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
427
http://WWW.TURUZ.NET
qılınmaq:
1.
ifadə satmaq. poz vermək. tavır taxınmaq. nazlanmaq.
yapılmaq.
- qılınıb keçinmə çox. - nə qılınırsan belə.
2.
işləmək.
qoyunmaq. edinmək. o dəğmə qılınc qılındı: hər qılıqdan,
işdən çıxmaq.
- öküş qılınma: çəkivi, sınırıvı, həddivi aşma.
3.
şuluqluğ edmək.
4.
edişmək. qılışmaq. qarşımaq.
5.
etinmək.
edinmək. (
e <> i
) itinmək.
6.
oxunmaq. ötrülmək
ka.
ödrülmək
ka.
-
yükün ötrülən oğur: namaz, ibadət qılınma çağı.
7.
oyun vermək
. -
qılınma daha bəsdi. - nə qılınırsan belə.
qılıĢ
:
1. <
qıldıĢ
.
qıldaĢ
. xuydaş. tülüş. türüş. türdəş. iki nəyin
birbirinə çəkişi, oxşaşı, tutarı. həmcins.
2.
yapış. qılıq
ka
.
3.
tapuq.
ibadət. pərəstiş.
4.
kömək. əməkdaş.
5.
yapış. adət.
qılıĢmaq
ka
: edişmək
ka
. qılınmaq. qarşımaq. verişmək. bağışlamaq. ikram
edmək. yapışmaq.
qılqan
ka
: çox qılan. yapqan.
qılq
ka
: qılıq. xuy. gediş.
qılqu
ka
: qılqı. qılı. yapış.
qılmağu : qılınmağı qərəkli iş.
- qıldın, ərsə qılmağu: gərəyini gördünsən.
əlindən gələni eddin sən.
qılma
ka
. : yapma. yapı.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
428
http://WWW.TURUZ.COM
qılmaq
ka
:
qamaq
ka
.
durmaq. iqdam edmək. etmək. edmək. (
e <> i
) itmək.
qılmaq. yapmaq. edmək. eyləmək. olmaq. - ötəmək
ka
. -
namaz
qılmaq: ötmək.
- qamaq.
- yükünc qılmaq, edmək: ibadət edmək. -
siz havax duracaqsız. - buyruq olsa durarıq. - durqan uluğ işlərə.
qılmıĢ
ka
: yaptıqı.
qılnıc
: qılınc
ka
. qırcan. nazlı.
qıltıq
ka
: (
başta
bulunan
) kəpək. qonaq.
qılturmaq
ka
: yaptırmaq.
qımıldamaq
: təprəmək
ka
. qaynamaq.
qımıldatmaq: yaymaq
ka.
çalqamaq. sallamaq. məyl edmək.
qımıltı
: tavuş
ka
hərəkət
qımız
ka
: turş. əkşi.
- qımız almıla
ka
: əkşi alma.
qımızlanmaq
ka
: qımız yiyəsi olmaq.
qımqıs
: qımsaq. qısmaq
ka
. qımsaq. üzənginin iki yanında olan qayış
bağıc. ilməkli ip.
qımsaq
: qısmaq
ka
. qımsaq. qımqıs. üzənginin iki yanında olan qayış
bağıc. ilməkli ip.
qın
:
1.
qın. qılıf. pıçaq. qılıc qını.
2.
kən.
ərkən
.
- o barır ərkən, qeyitdi:
o gedər kən qaytdı.
qına
: boduq
ka
. boya.
qınac
: qınıc. düdsük. kinic. kinli.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
429
http://WWW.TURUZ.NET
qınaq
: cəza. işkəncə. qınaş. zəhmət. kətən. qatan. sıxıntı. əzab.
kök
ka
. əzab. çətinlik. -
kök gördü, kərəkü üzdü.
qınamaq
ka
: tabalamaq
ka
. ayıblamaq. cəzalamaq. işkəncə edmək.
cəzalandırmaq. bir şeyə qın, qıyın, qıynış yapmaq.
qınat
ka
: işkəncə. cəza.
qınatmaq
ka
: işkəncə yaptırmaq. cəzalandırmaq.
qınav
:
qanav
.
qanağu
ka
. deşən, cıran yırtan ayqıt. nəştər.
qındıq
6
: göbək.
- geyik qındıqı yıbar qoxar: ceyran göbəyi ətir qoxar.
qınğır
: qınqru
ka
. yan. şaşı.
qıni
: qılı. quni. qüni. güni. kimi.
- nə qıni bir adamdı.
qınıc
: qınac. düdsük. kinic. kinli.
qınır
:
bax
>
qınqır
ka
.
qınıĢmaq
ka
: istəklə işə qoyulmaq.
qınqır
ka
:
qınğır
.
qınğru
. aşı. tüt. iti. hirsli. qızqın. tərs. yan. əğri. çəp. -
qınğır
baqış
: yan baqış.
- qınğır gözün baxışdı: iti gözlə baxındı. -
qınqır sözü qut ginən: tərsə, qızqın sözü boş ver.
qınqıru
: əyri. çəp.
qınqraq
ka
: ət, xəmir kəsilən satıra bənzər böyük pıçaq.
qınqru
ka
: yan. şaşı. qınğır.
qınlamaq
ka
: qın yapmaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
430
http://WWW.TURUZ.COM
qınlı
:
kinli
. yağıtqan
ka
.
düşmanlıq edən.
- bu kişi, nə yağıtqan.
qınraq
ka
:
qırnağ
.
qıranq
. qız
ka
. qız uşağı. qacaş
ka
. cürə
6
. inci
ka
. günü
ka
.
yalnıq
ka
. as
ka
. əkət. qaravaş. kömək. külfət. kəniz. hər nəyin
əğrisi. başı əğri piçaq, çəngəl.
qınru
: əğri
.
yaxın yağuq görməyib, nəyi (
malı
.
pulu
) görər, qadaş
taba, it kimi qınru (
əğri
) baxar.
qıpa
ka
: az. bir az. -
qıpa keçdi.
qıpıt
: qırqı. qıftu
ka
. sındı. sındu
ka
. qəyçi. qayçı. bıçquç
ka
.
qır
: ova. yazı. boş. basıq dağlı, təpəli, açıqlıq yer.
1.
alaca. çal
ka
.
qarışıq boyalı nə.
2.
qır, boz rəng.
3.
su bəndi.
4.
qırıq. çətin.
yolsuz, iləksiz olan nərsə.
- qır yağı: iç, gizli düşman
.
5.
alan
yazıqçı yazıcı. hısımlar arasında məktup gətirip kötürən elçi.
qıraç
: çoraq. şoraq.
- qıraç yer: tatır, duzağ, şor yer. ot alağsız, quraq
yer.
qırağ
: sın
ka.
qıyı
. - sınardan yeri. - çay sınında. - çay sını.
Dostları ilə paylaş: |