qatumaq:
qadumaq
ka
. qətləmək. qadılamaq.
qatun
ka
: qadın. xatun.
qatunlanmaq
ka
: qadınlanmaq. xatunlanmaq. . xanımlanmaq.
qaturqan:
qatqurqan
.
qasqurqan
. qaqqıldayan. qas qas, qah qah gülən.
gülən. sevingən. çox öğünən. öğüngən. qüləyən.
qaturlu
ka
: qatqısı olan. ağılı. -
qaturlu oq
ka
təmrəni ağıya bulaştırılmiş oq.
qaturmaq
ka
:
1
.
qaqturmaq. qaqqa çəkmək. səvinmək. öğünmək. gülmək.
2
.
qatılaşmaq. pişmək. bərkimək.
- yumşaq nə qaturdu.
qatut
ka
:
bax
>
qatıq
ka
.
1
.
qaq. yarma. bölük.
- armut qatutu: armıt arxı.
2
.
qatıq. bulaşıq.
- qatut ox: ağılı ox.
3
.
yapışqan. çiriş. siriş.
4
.
kötük. bədəxlaq. qaba.
5
.
kifir
.
qarışıq
.
alağ
.
6.
əkşi üzülü, suratlı.
buruşuq üzlü.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
384
http://WWW.TURUZ.COM
qav quv
ka
:
kav
kuv
. qırış büzüş.
- parçanı tikəndə çox çəkib boşsan, kav kuv
durur.
qaval
: tümrüq
ka
. dümrük. çıldırma
6
. dəf.
qavalamaq:
1
.
bərkitmək. vurqulamaq. kipləmək. tə'kitləmək.
1
.
qovalamaq.
(
<
qaqramaq
ka
.
<
qaq).
itələyib, dartıb açırmaq.
qavçımaq
ka
: sapçamaq. saldırmaq. üstünə düşmək.
qavdunmaq
ka
: qaqdınmaq. acınmaq.
qavıq
ka
:
1.
hər bir şeyin xırım xırdası. töküntü.
2.
kəpək.
qavır
:
gavır
. kavır. kövmək. danmaq.
qavqa edmək: sandırışmaq
ka
. sanrışmaq. sanruşmaq.
qavqa
: qovala qaşdı. salım
ka
. sataş. savaş. qaçut
ka
. çarpışma.
qavqacı
: tokuşqan
ka
. toxuşqan. toqquşqan. döğüşqən. hər zaman
çarpışan.
qavqaĢ
: savaş. batruş
ka.
bətrüş. bartuş.
qavrulmaq
ka
: qaqrulmaq. qovrulmaq. qoqrulmaq.
qavruĢmaq
ka
: qaqruşmaq.
qavĢatmaq: gəvşətmək. kovşatmaq. boşaltmaq. qaçıtmaq. qaçırtmaq.
sıçratmaq. qəbətmək. öldürmək. yox edmək. ayırmaq. açmaq.
qavĢı
ka
:
1.
incə. çatıq.
2.
qapşı. qapaç. sapaş. qovuşuq. çatıq yapışıq.
tutaş. birikkən.
- qavĢı qaş: çatıq qaş.
qavĢıĢ
:
- qavşış gəlişiş: barışıq. barışma. qavşut
ka
. baysallıq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
385
http://WWW.TURUZ.NET
qavĢut
ka
: qavşış gəlişiş. baysallıq. barışıq. barışma.
qavuq
ka
:
1.
sidiklik. məsanə.
2.
kəpək.
- qavuğ əstirmək: ələyib, kəpəklə
unu ayırmaq.
qavuran
ka
:
qavurqan
.
qavran
. qapqıran. qapan. sıxan. sıxışdıran.
- qavran
durum. - qavurqan biləzik, başmaq.
qavurqan
ka
:
qavuran
. qapqıran. qapan. sıxan.
qavurmac
ka
: qavrulmuş. qoğurmaç. qovurmaç.
qavurmaq
ka
: qavramaq. sıqmaq. sığıştırmaq. sıxmaq.
qavuĢ
ka
:
1.
nikah.
2.
barış. varış. elik. bir araya gəlib oturmaq. sülh.
qavuĢmaq
: qavuşmaq. birinə qarışmaq. qatlışmaq
ka
.
yaqlaşmaq. .
qavuĢturmaq: tuşurmaq
ka.
tüşürmək. tuşqurmaq. tuş gətirmək. tuşlamaq.
tuşqurmaq. tuşmaq. tuşurmaq
ka
. raslatmaq.
qavuĢut
ka
: nikah.
qavut
:
qaqut
ka
. qovut.
qavuz
ka
:
gəvüz
. qazılmış, oğulmuş, qatıx, zibil, çôr çöp, tortu kimilərə
verilən ad. -
qavuz gidərən: arıdan. safi. saflayan.
qay
:
1.
bəla
. - işlənsizin başına, qay (bəla) yağar: məşquliyyətsizin baş,
bəladan əsgik olmaz.
2
. qay
!
: gözlə
!
. diqqət ed
!
. bax
!
. - qayma
!
:
qayırma. ötür. boş ver. vaz geç.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
386
http://WWW.TURUZ.COM
qaya
:
qəyə
.
1.
qorum
ka
.
- yalım qaya:
{
1.
sarp dağın ətəği.
2.
təxdəsəng}
.
2.
qayda. nərədə. handa. qanda. qayuda.
qaya
:
- düz qaya: üşəriq taş
ka.
yüşərik.
qayaq
ka
:
1.
qazaq. qayqaq. qazqaq. arx. qanat. yaqaq
ka
. qıyıq. cəviz.
girdəkan.
2.
yan. taba.
- bu qayaqqa: bu yana.
3.
qanaq. qıyaq.
qonaq.
qayan
:
1.
qayur
qayqur. mehriban.
- qayan qağan tanrım: rəhim qadir
allah.
2.
sayan. e'tina edən.
qayaĢ
: qayqaş. tanış. qohum. famil.
qayçı
:
qəyçi.
qırqı. qıftu
ka
. qıpıt. sındı. sındu
ka
. bıçquç
ka
.
qayçılamaq
: qırqılamaq. qırpımaq. qırpıtlamaq. sındılamaq
ka
.
biçqüləmək. qıftulamaq
ka
.
qaydırmaq
:
( t < > q <> c )
tayıtmaq
ka
.
qayıtmaq
.
cayıtmaq
.
tayturmaq
.
taydırmaq
.
caydırmaq
. qayqıtmaq. qərq edmək. dəngəsin
pozmaq. yerindən edmək.
qayğı
:
qayğu
. sıxıntı. saxınma. sağınc
.
həsrət. özləm
. - qaldım ərinc
qayğuqa: vəslət həsrətində qaldım.
-
qayğı
göstərmək: qızmaq.
qamaşmaq
ka
.
qayı
: təvəccüh. diqqət.
qayıq
:
geyik
.
bax
>
qatıq
ka
.
1.
yaban. vəhşi.
- qayıq heyvan: yaban
heyvan.
2.
qaymaq.
- sarmamış sütdən qayaq: qaymaq bağlamadı.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
387
http://WWW.TURUZ.NET
3.
qayaq. sayıq
ka
. daşlı yer. sənglağ.
- qayıq yer
ka
: yoldan sapan
olan yer.
4.
keçə börk. ərəxçin.
qayıqmaq : ısrınmaq
ka.
öpgələnip dərlənmək. toplanmaq. çəkilmək.
büzülmək.
qayım
: dik
ka
. düz.
qayın
:
qazın
ka
. qadın.
1.
dünür. qohum. -
qayın quda: qayın mayın:
qadnaqun
ka
.
- qayınboyun: yaxınlar. dünürlər. tayfa uruq.
2.
ağac
.
kürt
ka
. bundan yay, qamçı, dəğnək kimi şeylər
- qayın ağacı:
qayınğ. qadınğ
ka
. qağınğ
ka
.
qayınğ
ka
: qağınğ. qayın ağacı.
qayınmaq
ka
: qaynamaq. -
aşıc qayndı.
qayıran
: qadırxan
ka
. cabbar.
qayır
ka
:
1.
qayqır. qazqır. bədəxlaq.
2.
bərk sərt daşlıq qaba topraqlı
yer.
qayırlıq
ka
:
qarqırlıq
. daş kimi bərk, təprik çöllük.
qayırmaq:
1.
qadırmaq
ka
. qartamaq
ka
. qətdəyib yığmaq. qaytarmaq.
qatırmaq. qatlamq. əğmək. burmaq. bükmək. büqmək.
- süsin
qayırdı: qoşunun topladı. - boynun alıb qayrıĢdı.
2.
rədd edmək.
-
xan buyruğun qayırma. - sevgi sevgisin qayırmasın.
2.
qeyirmək.
geyirmək. geydirmək.
- qılnu bilsə qızıl geyər, yaranu bilsə yaşıl
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
388
http://WWW.TURUZ.COM
geyər: qırcanmağa qırmızı, can almağa, göy qurşan.
3.
qarmaq.
məşqul
olmaq
:
ilşinmək
.
qayıs
: qaysı. qabıq.
qayıslanmaq: qabıq qoymaq.
qayıĢ
:
qadıĢ
.
qazıĢ.
yalığ
.
dəridən qazılıb, yolunub, kəsilən şırıq.
-
qayıĢı köklət: yalığın bərkit. - qayış yapmaq, tikmək: qadıĢlamaq.
qayıĢmaq
ka
:
qayqıĢmaq
.
1.
qayqışmaq. qayırşmaq. birbirinə
acımaq. birbirin qorumaq, gözətləmək
.
qeydinə
qalmaq
. - ər
arvad qayıĢın.
2.
qışmaq
ka.
qaymaq. qıyşıqmaq. qıyqışmaq.
qıyışmaq. azmaq. bir ortamdan, yoldan əğilib, yana düşmək.
münhərif olmaq.
qayıtmaq
:
( t < > q <> c )
tayıtmaq
ka
.
cayıtmaq
.
tayturmaq
.
taydırmaq
.
qaydırmaq
.
caydırmaq
.
1.
qayqıtmaq. qərq edmək. dəngəsin
pozmaq. yerindən edmək.
2.
qadıtmaq. qeyitmək. geri dönmək.
- o gedərkən qaytdı: o barır ərkən, qeyitdi.
qay
ka
:
<>
qaq
. tufan. tüpən təpən nərsə, yel.
- qaya düşdük.
qayqa
ka
: tufan.
qayqaq
: qazqaq. qazaq. qayaq. arx. qanat.
- qayqaq qayturmaq: qazaq
qazturmaq.
qayqan
ka
: boyunsımayaz. muqavim.
qayqaĢ
: qayaş. tanış. qohum.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
389
http://WWW.TURUZ.NET
qayqat
:
qayqıt
. boyunsımayazlıq. müqavimət.
qayqat
ka
:
qayqıt
. boyunsımayazlıq. muqavimət.
qayqı
: qadır. qadqu
ka
.
qayqıq
ka
: qayquq. qayıq.
qayqın
: tayığ
ka.
cayıq. cayan. caysıq. zivən. zivgən.
qayqır
: qazqır. qayır. bədəxlaq.
qayqıranmaq:
qayqırmaq
. qızmaq.
qayqırıĢmaq: burşuşmaq. burcuşmaq. qarşı qarşıya duruşmaq. dəf' rədd
edmək. gürgəşdirmək.
qayqırmaq : qızmaq. hirslənmək.
qayqıĢmaq
:
qayıĢmaq
ka
.
1.
birbirinə acımaq. qayırşmaq. birbirin
qorumaq, gözətləmək
.
qeydinə
qalmaq
. - ər arvad qayıĢın.
2.
əğilmək. bükülmək. burmaq.
qayqıt
:
qayqat
ka
. boyunsımayazlıq. müqavimət.
qayqıtmaq: qərq edmək.
( t < > q <> c )
tayıtmaq
ka
.
qayıtmaq
.
cayıtmaq
.
tayturmaq
.
taydırmaq
.
qaydırmaq
.
caydırmaq
. dəngəsin
pozmaq. yerindən edmək.
qayqu
: təşviş.
qayquq
ka
: qayqıq. qayıq.
qayqur
:
1.
qayur
. gözətçi. pərəstar.
2.
qayqur
!
: rəd ol
!
. sikdir
!
.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
390
http://WWW.TURUZ.COM
qayqurmaq
ka
:
1.
maraqlanmaq. istəmək.
- barsın nəru qayqurur: gedsin hara
istəyir.
2.
qadqurmaq. qayırmaq. qayqılanmaq.
qayquruq
ka
: buruşuq. çətin.
qayma
!
: qayırma. ötür. boş ver. vaz geç.
- qay
!
: diqqət ed.
qaymaq
ka
:
(qay: diqqət. təvəccüh + ma. maq: nəfy sözcüyü. - qay: diqqət ed. -
qayma: qayırma. ötür. boş ver. vaz geç.
1.
qaymamaq
.
xarablamaq.
2.
sayıb işə tutmamaq. altına vurmaq.
- ayıq ayıq qaymadı: söz
(qovl) verib edmədi.
3.
məylətmək. caymaq.
4.
acımaq. qayışmaq.
qayırmaq. tınmaq. iltifat edmək.
5
.
(
yeyiləcək
) (
<
qaq
). qaqmaq.
bərkiyib qalınlanmış, qaqımış nərsə. ət suyu. yağlı, qoyuq olan
nərsə. tərəyağı. qayaq. qıyaq. qanaq. qonaq
ka
.
6
.
sıdrılmaq
ka
.
sızrılmaq. sıyrılmaq.
7
.
saymaq. e'tina edmək.
8
.
saymaq.
təvəccüh edmək.
- gerü görüb qaymadın: geri baxıb saymadın.
9
.
qaya, tufana düşmək. təpiyə alınmaq. ölmək.
10
.
sarınğulamaq
ka
. sərınğulamaq
ka
sərilib sürülmək.
- gerü qaymaq: təvəccüh məhəbbət. edmək. inayət edmək.
qaymaqlanmaq: qayuqlanmaq
ka
. qaquqlanmaq.
qaynaq
: tərinğüq
ka.
qaynaq
: yul
ka
. yol. çay. pınar. su pınarı, qaynağı, qözü.
qaynaqun: qaynan qaynata.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
391
http://WWW.TURUZ.NET
qaynamaq
ka
:
1
.
fışqırmaq. yuşulmaq.
2
.
təprəmək
ka
. qımıldamaq.
3
.
qarşı gəlmək. qəbuldan çəkinmək. sözünü rədd edmək. -
o
mənə qaynadı.
qaynar
:
1
.
çoğra. çoğar. çoğrama. fəvvarə. fışqıran.
2
.
küşən. coşqun.
təprəş. təprətík
ka
. coşqun.
3
.
taprat
ka.
çabaş. çıbış. çalqaş.
qaynatmaq
ka
:
1
.
əkşitmək. çoqratmaq
ka
. çuvşatmaq
ka
. çuğşatmaq
ka
.
coğşatmaq
ka
coşdurmaq. turşatmaq. köpüklətmək.
2
.
gomıtmaq.
coşdurmaq.
- özük məni gomtdu.
qayratmaq : bilətmək
ka
. qayraq, bilöv sürtüb ititmək.
qayrı
: bir şey üçün qayrılmış nərsə. dava.
qayrınmaq: qadrınmaq: qadırlanmaq
ka
. qaddarlanmaq. çağnamaq.
çətinləşmək.
qayrıĢmaq : qaytışmaq. qaqrışmaq. büküşmək. buruşmaq.
- olar boyun
qayrıĢdı: boyunlaşdılar. boyun büküşdülər.
qaysı
: qayıs. qabıq.
qaytar
!
: qov. it
!
. köçür.
qaytaran: çalan. çantur. çevirən. bir işin gedişin dəğişən.
qaytarı
:
qatarı.
qeytərilmiş. geyidən.
- qatarı mallar: qeytərilən
şeylər
.
qaytarqan
ka
: qatarqan
ka.
geri döndürmək işi olan. döndürən. qaçıran.
qaytarma: quturma.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
392
http://WWW.TURUZ.COM
qaytarmaq: büküşmək
ka.
bükmək. qətləmək.
qaytarmaq
ka
:
(
<
qay + tartmaq. geri dartmaq).
aynatmaq
.
çevirmək.
- itə geyik
qaytartdı: itinən ovu qaytarddırdı.
büksəmək. bükmək.
qatarmaq
ka.
qadarmaq. qeytərmək. geri döndürmək.
başqatmaq. çevirmək. büksəmək. irgənmək. burcutmaq.
qaçınmaq. qayırmaq
ka
. qadırmaq. burmaq. bükmək. əğmək.
rədd edmək. təvəccüh, diqqət edmək.
- qaytur: diqqət ed. -
qayturmadım: mütəccih olmadım. - işağı çox qaytursan pozular.
2
.
saldırtmaq.
qaytıĢmaq
ka
: qayrışmaq. dalbadal, arxa arxaya qoşulmaq.
qatışmaq. birbiri ardına gedmək.
qayturmaq
ka
:
bax
>
qaytarmaq.
qayuda
ka
: nərədə. handa. qanda. qayda.
qayu
ka
:
1.
təvəccüh
.
inayət
.
məhəbbət
.
2.
hayu. qanu. hanki. hani. nicə.
qayuq
:
bax >
güdük
ka
.
qaymaq
.
diqqət. təccüh.
qayuqlanmaq
ka
:
qaymaqlanmaq
. (
<
qaq
). qaqyıqmaq. qaymaqlanmaq.
bərkiyib qalınlanmaq, qaqımınmaq. -
Dostları ilə paylaş: |