qartlanmaq
:
qadranmaq
ka
. qızmaq. köpürmək:
qarturmaq
ka
: qaçırmaq. neçə nəyi birbirinə qarıştırmaq,
daldırmaq, tıxdırmaq, basmaq, batırmaq, sıçratmaq.
- suyu
boğazıma qarturdı: qaçıtdı. - onu suya qartur: batır. - qavuda yağ
qartur: qat.
qaru
:
kərü
ka.
1.
qarşı.
- yavlaq dilli bəydən kərü, yalınqus dul yey: yava
dilli bəydənsə, yalınqus dul yey.
-
yağı qarşu kiriĢ qurdum.
2.
kəman.
-
qaru qaşlı: kaman qaşlı.
1.
qarşı. qaru. gərü
ka.
gəri. doğru.
qarud
: qardu
ka
.
su üzərində üzən fındıq böyüklüğündə buz parçaları.
qaruqmaq : girib dalmaq. qərq olmaq.
- su boğazıma qaruqdı: qaçdı.
qarvamaq
ka
:
1.
qaranlıqda, koruna, əl sürüb aramaq.
2.
əl vurub
tutmaq.
3
.
qarmaqlamaq. çəngəmək. əl ilə tutmaq.
4
.
axtarmaq.
əl sürüb aramaq. qurdalayıb axtarmaq.
qarvanmaq
ka
: arayıb ələ keçirmək, götürmək. qazanmaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
375
http://WWW.TURUZ.NET
qarvaĢmaq
ka
: əl ilə bir nəyi aramaq, tutsamaq.
qarvı
ka
: incə. yayımsı. -
qarvı qaşlı kişi. yay kimi incə qaşlı adam.
qas
:
qaz.
1.
qasuq. qasıq. hər ağacın qabuqu.
2.
sərtllq. qatılıq.
3
.
kis
ka
. əş. qadın.
- onun kisi. - o kisi aldı.
4.
qunğ
ka.
mahiçə. ədalə.
qasa
: kasa. buqaç. bardaq. çönğək
ka.
çönək. çömçə. qutu.
qasıb
:
kasıb
.
1
.
solamuq
ka
. solaq. çapaqay
6
. yoxsul.
2
.
yoxsul. qırıl.
qırqıl.
3
.
yavan. hər nəyin yüngülü. bacarıqsız. səfeh.
4
.
xapsı
ka
.
qapsı. qapas. kiçik qutu, qab. qabuc. hoqqa.
qası
ka
: ağıl.
- qası badım: ağıl düzədim, basdırdım.
qasıq
: yamdu
ka
.
qasıq
ka
:
qasuq
.
1.
qaz. qas. hər ağacın qabığı.
2.
tuluq
. 3.
kavsuq
.
ağzın
içi.
4.
qavsuq
.
avurt. üz.
5.
torba.
6.
üz. surat.
- qasıqlamaq
ka
:
silliləmək. şapalaqlamaq.
qasıqlamaq
ka
:
1.
yumruqlamaq.
- onu dibin qasıqladıq: onu yerli dibli
yumruqladıq, əzdik.
2.
itəkləmək. itmək. qısıqlamaq.
qasınq
ka
: bərk. sərt.
qasırqa
: qasırqu
ka
. qasqur. tufan.
qasırqu
ka
: qasırqa. qasqur. tufan.
qasqur
: qasırqu
ka
. qasırqa. tufan.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
376
http://WWW.TURUZ.COM
qasnamaq
ka
: titrəmək. qıstaşmaq. ürrpərmək. - dona düşdüm
qasnyu.
- kiridi boyun qasnayu. - soyuq onu qasnattı.
qasuq
: qasıq. qas. qaz. ağac qabığı.
qasurqan:
qasqurqan
.
qatqurqan
. qaqqıldayan. qas qas, qah qah gülən.
gülən. sevingən. çox öğünən. öğüngən. qüləyən.
qaĢ
:
1.
üstəm. yəhərlərə, kəmərlərə, toqqalara işlənən altın, gümüş
bəzək.
2.
ləkəsiz, süzük daş.
3.
qöz üstəki qaş.
4.
qıyı. qıraq.
-
dəniz qaĢı. - dağ qaĢı. - qaya qaĢı. - yar qaĢı: hoğuz, çay yanı.
5
.
qutsal daş. -
kimin belə, qaş olsa, yaş yaxmaz: kimin ilə, qaş (qutsal
daş) qaş olsa, ıldırım çarpmaz.
qaĢaq
ka
: qındıra otu.
qaĢanğ
ka
: qöləyə söğməkdə kullanılan bir söz. "alçaq" anlamınadır.
qaĢanmaq
ka
: (
heyvan
.
at
). işəmək.
qaĢatmaq
ka
: qarışlamaq. -
bezi qarĢat: qarışla.
qaĢıq
: qaşuq
ka
.
- qaĢıqlıq buynuz: an boynuz: qaĢıqlıq münğüz
ka
. - qaşıq
yiyəsi olmaq: qaĢuqlanmaq
ka
.
qaĢımaq : əmrimək
ka
.
qaĢınma: qaşqıt.
qaĢınmaq : tırmaşmaq
ka
. tarmaşmaq.
qaĢınmaq:
1
.
aşqınmaq
ka.
aşınmaq. aşılanmaq. sürtülmək.
2
.
qıdışmək.
( d
< > c)
gıcımaq
ka
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
377
http://WWW.TURUZ.NET
qaĢınmaq: əmrişmək
ka.
dəri qarıncalanmaq.
qaĢıtan
: qaşıtqan.
qaĢıtmaq
ka
: qazıb, silib arıtlatmaq, təmizlətmək. sil süpür edmək.
qaĢqa
: başqıl
ka
. başqal. başlaq. başıl. başı ağ. -
qaĢqa at
ka
: pəçəli at.
üzü ağ, gözlərinin çevrəsi qara olan at. - qaĢqa qoy: başı ağ, başqa
yerləri qara olan qoyun.
qaĢqalaq
ka
: ördəktən kiçik bir su quşu.
qaĢqıt
: qaşınma.
qaĢlamaq : qaş, kərməç, bəd səd yapmaq.
- çayı, su axının qaĢlayın. - el
axının qaşladılar. - qaĢlanmıĢ sular: evləkli sular.
qat
:
qad.
1
.
sərt. qos. qas
ka
. qaz. -
qatqı kişi. kimsəyə boyun
əğməyən adam. - qat olmaq: qatılmaq. qurumaq. - dilim ağzımda
qatdı: qurudu.
2
.
(
qar
) fırtınası. boran. tipi.
3
.
qət
.
lay.
- ton qatı,
parça qatı.
4
.
kərə
.
dəfə
. - qaç qata sordum. - qat qadraq
ka
: yan.
yamac. - kaç qata verdin tavar: neçə dəfə mal itirdin.
5
.
yan. nəzd. -
tanrı qatında. - bəy qatında.
6
.
bərəkət.
- uma gəlsə qat gəlir.
1
.
qatıq. qatın. bədəxlaq.
qatağalamaq:
qadağalamaq
. tıtmaq
ka
. tıdmaq. tıymaq. tutmaq. geri
qoymaq. qadalamaq. mən' edmək.
qata
ka
: kərə. dəfə. kəz.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
378
http://WWW.TURUZ.COM
qataq
:
qadaq
ka
. kanal. ırmaq.
qatalamaq:
qadalamaq
. qadağalamaq. tıtmaq
ka
.
: tıdmaq. tıymaq.
tutmaq. geri qoymaq. mən' edmək.
qatan
: kətən. qınaq. zəhmət. sıxıntı. əzab.
qatar
: dalba dal. bir biri dalınca.
qatarı
:
qaytarı.
qeytərilmiş. geyidən.
- qatarı mallar: qeytərilən
şeylər
.
qatarqan
ka
: qaytarqan. geri döndürmək işi olan.
qatarmaq
ka
:
qadarmaq
.
qaytarmaq
ka.
qeytərmək.
geri
döndürmək. başqatmaq. çevirmək. - onu qatar. -
qataĢ
: qardəş kimi yaxın olan hısım. qohum
.
.
qataĢlıq :
qadaĢlıq
ka
. qardaşlıq. qohumluq.
qatı
:
1
.
sərt. sıxı. çaqruq
ka
. bərk. qatqı. qatqı
ka
. - qatı, içi dolu, som
nəsnə: çəlik: qurç
ka
. - qatı olan: obuz
ka
. - qatı söz: sarsıq
söz sarsıq
ka
. - qatı şeyin gəvşəməsi: qoxĢamaq
ka
. - qatı olan nəsnə:
idriq: iriq
ka
. - qatı blr şey sərt blr şey üzərinə düşərək səs vermək:
tonğ tunğ etmək
ka
.
2
.
opuz
ka
. obuz. şişik. çətin. qaba.
qatıq
:
qatıq
ka
:
qatqı.
1.
qadıq
ka
. qatut
ka
. qazıq. qayıq.
ağactan oyulmuş nəsnə.
2.
qasıq
.
qosıq
. qatı. sərt. sıxı. quvvətli.
3.
hərhanki bir nəsnəyə
qatılan qatılan nəsnə. qat. qatı. sərt.
- qatqı kiĢi. kimsəyə boyun
əğməyən adam.
4.
qat. qatın. bədəxlaq. (#
yavaĢ: xoşəxlaq).
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
379
http://WWW.TURUZ.NET
qatıqlamaq: munmaq
ka
. saçmalamaq. artıqlamaq. çərənləmək. çetləmək.
səfehləmək.
qatıqlıq
:
1.
fəlakət.
2.
soysuz. qatıqlı.
3
.
çətinlik
. - gəlsə qalı qatıqlıq, artar
deyu sərin qıl: gəlsə belə çətinlik, keçər deynə, dözüm qıl.
qatılaçmaq
: utuşmaq
ka
. uduşmaq
ka
. udışmaq. uyuşmaq.
uyuşmaq. pıxtalanmaq. pıxtalanmaq.
qatılan
:
1
.
iştirak edən. müştərək.
2
.
qoşulan. yol gedən. yola gedən.
qatılaĢmaq
ka
: qarçamaq
ka
. qarslamaq. qursamaq. qaturmaq
ka.
pişmək.
bərkimək.
qatılaĢtırmaq: qatıtmaq. uyutmaq
ka.
yoğurmaq.
qatılatmaq: qatırmaq
6
. qatıtmaq
6
. qurutmaq. dondurmaq. şişirmək.
qatılqan qarılqan
ka
: qanı issi. tutuşan alışan.
qatılmaq
ka
:
qadılmaq
ka.
1
.
qadqılmaq. qəddəklənmək. qətlənmək. yığılmaq.
- bu barçını, börkü qadıla.
2
.
qarılmaq. qarıştırılmaq.
- olar birbirinə
qarılıb qatılar.
3
.
ərkək qadın cüttləşmək.
4
.
qat olmaq. qurumaq.
- dilim ağzımda qatdı: qurudu.
qatın
:
1
.
qulluq yiyəsi. böyük, hörmətli, alicənab. həzrət.
- qadın
göğüslüğü: baqırdaq
ka
. məmə qabı. lifcik.
2
. qayın
. dünür. qohum.
qayın. qazın.
3
.
qat. qatıq. bədəxlaq.
qatınğ
:
qayınğ
. qayın ağacı.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
380
http://WWW.TURUZ.COM
qatınmaq:
qatqınmaq
. qatlaşmaq. koplanmaq. gücənmək. güc göstərmək.
qatınmaq
ka
: sərtəlməkı.
qatır
:
qadır
ka
. qayır.
1.
qat. yoğun. bərk. qıyın. çətin.
- qadır nə: zor
şey. - qadır qış: qıyın qış.
2.
qəddar. iti.
- qadırxan: güclü xan.
3.
qatuq. bədəxlaq.
qatırqa
:
qadırqa
.
qazırqaq
ka
. qayırqa. çox çalışmaqdan əldə tapılan
qabarıq, pinə, qaxıq quzuq, qırış qıvrış.
qatırqan:
qadırqan
ka
.
qayırqan
ka
.
əğdirən. bükən.
qatırlanmaq
ka
:
qadırlanmaq
ka
.
qadrınmaq: qayrınmaq. qaddarlanmaq.
çağnamaq. çətinləşmək.
qatırmaq
ka
:
qadırmaq
ka
.
qayırmaq
ka
.
1.
bükütrmək. qatlamq. qayırmaq.
əğmək. burmaq. döndürmək.
rədd edtmək.
2.
qatıtmaq
6
.
qatılatmaq. qurutmaq. dondurmaq. şişirmək.
3.
qayırmaq.
qətdəyib yığmaq.
- süsin qadırdı: qoşunun topladı.
4.
qadıtmaq.
qurumaq.
- donluqda qadırmayasan.
5.
qaturmaq
ka.
qatılaşmaq.
pişmək. bərkimək.
qatırtmaq
ka
: qətləmək. döndürmək. rəddədmək .
qatıĢ
:
qadıĢ
ka
(d <> y )
qayış.
qatıĢlamaq:
qadıĢlamaq
ka
.
( d <> y )
qayış yapmaq.
qatıĢmaq :
qadıĢmaq
ka
.
1
.
seyrəkcə (ikiləmə) dikiş tikmək.
2
.
qaytışmaq
ka
.
qayrışmaq. dalbadal, arxa arxaya qoşulmaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
381
http://WWW.TURUZ.NET
qatıtqan:
qadıtqan
ka
. inatçı. dikbaş. kimsəyə boyun əğməyən.
qatıtmaq
ka
:
qadıtmaq
ka
.
1. ( d < - y )
qayıtmaq
. geri dönmək. çəkinmək. -
ər
barırqən qatıddı: döndü.
2.
qapılmaq. tutulmaq. - o tomluqqa
qadıtdı.
3.
qatılaştırmaq. uyutmaq
ka.
uyutmaq
ka.
yoğurmaq.
1.
qatırmaq
6
. qurutmaq. qatılatmaq. dondurmaq. şişirmək.
qatız
:
qadız
ka
. ağac qabuğu.
qatızlanmaq:
qadızlanmaq
ka
. qabuqlanmaq.
qatqat
: sarqıq
ka
. heyvanların gəviş gətirən ayqıtı.
qatqı
ka
: qatı.
bax
>
qatıq
ka
.
1
.
sərt
. yağı, daş ürəklər yuvulsun.
2
.
qadqı.
qatıq. qadıq. qəddək. qətlənmiş, yığılmış.
qatqılanmaq
ka
: çabalamaq. uğraşmaq.
qatqu
:
qadqu
ka
.
qazqu
.
qayqı
. tasa. kədər. qussə.
qatqulanmaq:
qadqulanmaq
ka
. qayqılanmaq.
qatqurmaq
ka
:
qadqurmaq
ka
.
1
.
qayırmaq. qayqıya düşmək. qayqılanmaq.
2
.
gülüb qaqqıldamaq.
3
.
oxumaq. - aız açıb
qatqurmaq
.
qatlamaq
ka
:
1.
çabalamaq.
2.
qatırmaq. qayırmaq. əğmək. büqmək.
qatlanmaq
ka
: barlanmaq. yüklənmək.
qatlaĢmaq: bulanmaq. yoğrunmaq. tütləşmək.
qatlıq
:
qadlıq
ka
. ikiləmə tikiş. cüt tikiş.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
382
http://WWW.TURUZ.COM
qatlıĢ
ka
: qatılan, çatılan yer. su qollarının qavuşlan su birikintisi. su
tirgəşi.
qatlıĢ
ka
: qovşağ. qoğuş.
qatlıĢmaq
ka
: neçə qolun qavuşması.
qatmaq
:
çatmaq
ka
.
1.
çatdırmaq. qatıtmaq.
- quzuyu qoyuna qatmaq.
2.
qarıştırmaq.
3.
əsir edmək. bulnamaq. bulanmış, tapılmış
edmək. mal edidmək. tutmaq.
4.
qatılaşmaq. sərtib qurumaq. -
ağzım qatdı.
5.
sıxıntıya mehnətə düşmək. yorulmaq.
6
.
qadmaq
ka
. qaymaq. qaya, tipiyə düşmək.
7
. qarmaq
ka.
qarıştırmaq.
qatnaqun :
qadnaqun
ka
. "qadınla, qancıq" "qayın mayın" kimi bir dəyim.
qatnatmaq
ka
: təkərləmək. təkrar etmək.
qatraq
:
qadraq
ka
.
qayraq
.
qataq
. dağ qatları, qıvrımları, qatlağı, qıvrıqı,
dolanbacı dönəmi olan nərsə.
- qat qadraq
ka
: yan yamacı.
qatralmaq
: qətləmək.
bağlamaq
. (# qartalmaq
ka
: (
<
kərtilmək: kəsilmək).
qırtalmaq. açılmaq). - öz qatın qartan: öz yaravı bağla. ölçüvü aşma.
öz işən bax.
qatranmaq:
qadranmaq
ka
.
bərkimək
.
qızmaq. qopunrmaq.
qatrılmaq
ka
:
qadrılmaq
ka.
bükülmək. qətlənmək.
qatrıĢmaq:
qadrıĢmaq
ka
.
1
.
büküşmək. bərkişmək.
2
.
birinin sözlərini
rəddətmək.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
383
http://WWW.TURUZ.NET
qatrıĢmaq: qayrışmaq
ka
.
qatruqlanmaq:
qadruqlanmaq
ka
. qatlaq qatlaq olmaq. girintili, çıxıntılı, sərt,
qıvrıqlı nərsə.
qatrunmaq
ka
: duraqlamaq. çəkinmək. qətlənib dönmək.
qatta
7
: böyük.
- qattalar qoldaşı: böyüklərlə iş birliyi aparan.
qattaq
: qurumlu. kövsə. kövəs. kövəz
ka
. kibər. kibrəli.
qatturmaq
ka
: büktürmək. qatlatmaq. qattırmaq.
qatuq
: qatır. bədəxlaq.
Dostları ilə paylaş: |