qarçamaq
ka
: qarslamaq. qatılaşmaq. qursamaq.
- yumşaq nə
qarçadı.
qardaĢ
: - qandaĢ qadaĢ: bir dədədən olan qardaşlar. - böyük qardəş:
açıq
ka
.
qardaĢlıq: qadaşlıq
ka
. qohumluq.
qardon
ka
:
qarud.
su üzərində üzən fındıq böyüklüğündə buz parçaları.
qarıclamaq: qarşatmaq
ka
. ölçmək.
qarı
ka
:
1.
(
<
qarılamaq: (qar: kar: əl). ölçmək). q
arış. ölçü. əndazə.
-
2.
arşın.
3.
yaşlı. qoca.
- qar ər: qoca kişi.
qarıqdaĢ qap
ka
: anası qarnında, cocuğun bulunduğu torba.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
365
http://WWW.TURUZ.NET
qarıqmaq
ka
: qardan qöz qamaşmaq.
qarılamaq
ka
:
1.
qarışlamaq. boylamaq. arşınlamaq. ölçmək.
- işləri qarıla,
sonra yarıla.
2.
yaşlı saymaq.
3.
qocaltmaq.
4.
qarlamaq.
- tüpi qarı
qarıladı: qarı küləklədi.
qarıldatmaq
: gəritmək
ka
. havlatmaq. hürdürmək. bavıllatmaq
6
.
səsin çıxarmaq.
qarılı
: ölçülü.
qarılmaq
ka
: qatılmaq. qarışmaq.
- olar birbirinə qarılıb qatılar.
qarımaq
ka
: qocalmaq. yaşlanmaq. qocamaq.
qarımsınmaq
ka
: qərq olmaq. boğulmaq.
qarın
: naxalis. qarışmışı olan (#
arın: xalis
).
- arın qarın: xalis naxalis.
qarınca
ka
: qarınçaq.
qarınçaq
ka
: qarınca. qarınça.
qarındaĢ
ka
: qardaş.
qarın
ka
: -
qarın atmaq
ka
: heyvan boğazlandıqtan sonra, işqəmbəsinə nişan
alınaraq oq atılır. vuran adam ətindən bir parça alaraq götürür.
qarınqulu : qarnaq
ka
. qarnaqu. qarınpa. qarınlı.
- qarnaq ər: qarnaqu ər:
qoca yəkə qarınlı kişi.
qarınlamaq
ka
: qarına vurmaq.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
366
http://WWW.TURUZ.COM
qarınpa
: qarnaq
ka
. qarnaqu. qarınqulu. qarınlı. soxlu. soxul. həris.
-
qarnaq ər: qarnaqu ər: qoca yəkə qarınlı kişi.
qarınpalıq: soxluq. hərislik.
qarısın
:
qarızan
ka
. qarısın
. çox qocamış kişi.
qarıĢ
:
qaraĢ
.
1.
qarı
ka.
ölçü.
2.
ka.
yarış. çəkiş. imtihan. üz üzə durma.
3.
ka.
duruş. muqavimət.
- qarıĢ qoyun: muqavimət edin. - kiçik uluq
duruşmaz, qırqı sunqır qarıĢmaz: qırqı sunqura muqavimət
edəmməz.
4.
paya pay.
5.
ka.
yünlü qumaş.
qarıĢamaz
: qarıĢmaz.
duruşamaz
. - kiçik uluq duruşmaz, qırqı sunqır
qarıĢmaz: qarıĢamaz: qırqı sunqura muqavimət edəmməz.
qarıĢan
: çalışan. işləyən.
qarıĢdırmaq:
1.
qarturmaq. qardırmaq
ka
. qarmaq
ka
. bir şeyi bir şeylə iç içə
qoymaq.
2.
üz üzə qoymaq. qarşılaşdırmaq. yarışdırmaq.
qarıĢıq
:
1
.
çalqaş. külbaş. yurbaş
ka
. çalbaş.
2
.
kifir
.
qatut
ka
. alağ
.
3
.
avzurı. məxlut.
- qarıĢıq iĢ: çalpaq
ka
iş
.
4
.
dəğişiq. aqtuq. ağduq
ka
.
aduq. adquq pozuq. bəlirsiz.
qarıĢıqlıq: sarmaş. bulğaş
ka
. bulğaq. ürküş. ürküntü. ürkünç. qıyım
ka
.
qırqın. tezik. dehşət.
qarıĢqa
: qarınca. çumalı
ka
.
qarıĢlamaq
ka
:
(<
qarıĢ
).
qarşamaq. ölçmək.
- bu büzüyü qarĢat: bu bezi
qarışla, ölç
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
367
http://WWW.TURUZ.NET
qarıĢlıq
: qarşaq
ka
. bir qarışlıq qədər.
qarıĢmaq:
qaraĢmaq.
1.
dolaşmaq. burbalmaq
ka
. burulmaq. boymaşmaq
ka
.
açılmamaq.
(ip kimi şeylər, işlər).
2.
qarıqmaq
ka
. qamaşmaq. qar
ışığında gözün qarılması, büzülməsi, qıvrılması.
3.
qaçaşmaq.
korlaşmaq. hər işlək nəyin işindən qoyulması, qalması,
kütləşməsi.
- qurd dişi qarıĢdı: korlaşdı. yeməkdən durdu. - pıçağım
qarıĢdı: kəsməz oldu. - qanunlar əsgimiş, qarıĢdı: işdən düşdü.
4.
qırıĢmaq.
təvşəlmək
ka
. təvşülmək. dağılmaq. ufalanmaq.
5.
gərişmək. qarşı qarşıya durmaq. qarşı qoymaq. duruşmaq.
muqavimət göstərmək. -
tanrı utru qarıĢma. - pis yollarda qarışma.
- qara öyküyə qaraĢmaq gərək. - yaşam içrə qaraĢmalı, duruşmalı.
6.
girişmək. tutuşmaq. ərmişmək.
- yay qış bilə qarıĢdı, ərdəm
yasın qurışdı.
7.
qarşılaşmaq. üzləşmək. raslaşmaq. tuşlaşmaq.
-
o mənə yolda qarĢdı.
9
.
ürpəşmək
ka.
yoluşmaq.
8.
burbalmaq
ka
.
burbaşmaq
ka
. yubalmaq. yubanmaq
ka
. toxunmaq. sataşmaq.
ilişmək. qarvamaq
ka.
10.
təvşəlmək. təvşülmək
ka
.
11
.
burbalmaq.
burulmaq.
- işlərim burbaldı.
12.
yürqenmək
ka.
yörqəşmək.
örtülmək. sarılmaq. birbirinə girmək. dolaşmaq.
qarıĢmamaq: qarşı qarşıya durmamaq. qarşı qoymamaq. muqavimət
göstərməmək
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
368
http://WWW.TURUZ.COM
qarıĢtırmaq
ka
:
1
. talqırmaq
ka
.
dalqırmaq
ka.
üsyan edmək.
2
.
təvşətmək
ka
.
dağıtmaq. birbirinə vurmaq.
3
.
qeciktirmək. yap yup qılmaq.
yubatmaq. yubılamaq. yuplamaq. burbatmaq
ka
.
qarıt
ka
: qırıx. dalaş. qaraş. qarış.
qarıtmaq
: - özlək onu qarıtdı: zəmanə onu qocaldı.
qarıtmaq
ka
:
1.
qocatmaq. - oğul dərdi məni qarıtdı. - qarıtmasın arvad səni.
2
. qocalmaq.
- qarıtmıyasan səni.
qarızan
ka
:
qarısın
.
qarısın
. çox qocamış kişi.
qarqa
: - alaca qarqa. yalnız başı aq olan qarqa: yanğan
ka
. - ala qarqa:
çumquq
ka
.
qarqaq tarmaq
ka
: bir çeşit bitgi.
qarqaq
ka
:
1.
qarğıĢ
ka
. qarqış. lə'nət.
2.
qaqraq
ka
. suyu çəkilmiş. bitgisiz quru
qırlar. çöl.
qarqalmaq
ka
: lənətlənmək.
qarqamaq
: qarğamaq. - o onu qarğadı arqadı: o onun pisliklərin sayaladı,
axdardı: söküb tökdü. deşib dağıtdı.
qarqamaq
ka
: lənət edmək. bəddua edmək. lənətləmək. (#
alqamaq
.
arqamaq
).
qarqamaq
ka
: lənət edmək. kötülüğü sayıb tökmək.
qarqan
: qarğan
. peşman
. - kor qarğan qaldım: kor peşman qaldım.
qarqanmaq
ka
: qarğanmaq
. kəndinə lənət edmək. peşman olmaq.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
369
http://WWW.TURUZ.NET
qarqaĢmaq
ka
: birbirinə lənət edmək.
qarqatmaq
ka
:
qarğıtmaq
.
qarğamaq
ka
.
qarqımaq
. lənətlətmək.
- yağın
qarqatıldı: şeytan qarqandı.
qarqılaç
ka
: qırlanqıç quşu. qarlıqaç.
qarqımaq:
qarqamaq
ka
.
qarqınamaq:
qarqanamaq
ka
.
qarqırlıq:
qayırlıq
ka.
daş kimi bərk, təprik çöllük.
qarqıĢ
ka
:
qarğıĢ
ka
.
1.
qarqaq. lənət. bəddua.
- tanrı qarqıĢı onun üzə: allah
lə'nət eləsin.
2.
lə'nətlənmiş.
- qarqış kişi. lənətlənmiş adam.
qarqıĢlamaq: qarqamaq
ka
. lə'nətləmək.
qarqıĢmaq:
qarqaĢmaq
ka
.
qarqman: sərkər
ka
. sərkar. yol kəsən. haydut. oğru.
qarqu
ka
:
qarqa. qarğı. qoruğ. qurqa(qullə). qarquy
ka
.
baru. dağ
təpələrinə minarə biçlmində yapılan yapı olup düşman gəldiği
zaman hərkəsin yaraq hazır olması üçün üzərində od yaxılır.
minarə.
qarquy
ka
:
qırquy
.
qırqı
. doğan quşu. laçın. çağrı
ka
. ovçu quşu. atmaca
quşu.
- çibək qarquy. yavay, ası, dəli doğan. atmacaya bənzər bir
quş.
qarlamaq
ka
: qar yağmaq.
- bulut qarladı. - hava qarladı. - qarlamıĢ dağlar.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
370
http://WWW.TURUZ.COM
qarlanmaq
ka
: qarlanmaq. qar yağmaq.
qarlatmaq
ka
: qar yağdırmaq.
qarlıq
: qarşılıq. dəğiş. əvəz.
qarlıqaç
ka
: qırlanqıç.
qarma qarıĢıq: dolaşıq (ip). qazanğqu.
qarma
ka
: yağma. talan taraq
6
. qapmaq. qarət.
qarmaq
ka
:
1.
qərq olmaq. cumub batmaq. tutulmaq. girlənmək.
- suya qar:
suya batır. - işə qardıq: işə batdıq.
2.
qayırmaq. məşqul
olmaq
.
ilşinmək
. - nə iş qarırsız.
3
.
hər nəyin qalxıb, daşıb axması.
- su
arxdan qardı. - gözündən su qardı. - yağış yağıb sular qardı.
4.
bir
şeyi bir şeylə qarıştırmaq. qatmaq.
5.
qarıqmaq.
6
.
boğazda su
durmaq. qərqərə edmək. su bir yerdə durmaq.
qarmaqlamaq: qarvamaq
ka.
çəngəmək. əl ilə tutmaq.
qarmalamaq
ka
: yağmalamaq. yağma edmək. qapmaq.
qarmalaĢmaq
ka
: yağmalaşmaq.
qarmaĢmaq
ka
: yağmaşmaq. qapışmaq.
qarnaq
ka
: qarnaqu. qarınpa. qarınqulu. qarınlı.
- qarnaq ər: qarnaqu ər:
qoca yəkə qarınlı kişi.
qarnaqu: qarnaq
ka
. qarınpa. qarınqulu. qarınlı.
- qarnaq ər: qarnaqu ər: qoca
yəkə qarınlı kişi.
qarpız
: bükən
ka
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
371
http://WWW.TURUZ.NET
qars qars
ka
: əl çırpmaqdan çıxan səs.
- qars qars aya yapmaq: əl ayalarını
birbirinə vuraraq səs çıxarmaq.
qarsaq
ka
: bozqır tülküsi. dərisindən gözəl kürk yapılan bir heyvan.
qarsımaq:
1.
büzmək. sıxmaq.
2.
əllənib həllənmək.
- qız qarsundi: büzdi:
oynadı.
qars
ka
:
sarq
.
sarqı
.
(dəvə, qoyun tükündən yapılan çulqa).
qarslamaq: qarçamaq
ka
. qatılaşmaq. qursamaq.
qarĢaq
ka
: genlik. paltarınin, donun genliyi.
- onun qarĢağın gör: onun
paltarının genliyin gör.
qarĢamaq
ka
:
(<
qarıĢ
).
qarışlamaq. ölçmək.
- bu büzüyü qarĢat: bu bezi qarışla,
ölç
qarĢatmaq
ka
: ölçtürmək. qarışlatmaq.
qarĢı
:
qaraĢ
.
1.
qarĢut
ka
.
tərs. taba
ka
. zidd. rəğmən. uyuşmazlıq.
- sol
sağa qaraĢ, bir ikiyə qarĢı. - gün günün qarĢısı.
2.
tuş
ka
. üzbə üz.
muqabil
. -
bu yarışda mənim qarĢım sən.
3.
qaru.
doğru. tərəf.
səmt. -
mənə qarşı: mənə doğru. mənə qaru.
4.
saray. köşk.
5.
əvaz. oqur
ka
.
6
.
õn. ara. orta. otra. utru. otru
ka
. ortu.
6.
hər şeyin
qarşısı. hər şeyin vaxtı. sırası. çərik
ka
.
7
.
otru
ka.
- qarĢı qarĢıya:
otru otruya.
8
.
yerinə. əvəzinə. -
qarĢı ona: onun yerinə. - qarĢı
mənə: mənim yerimə. - qarĢı sizə: sizin yerinizə.
9
.
çərlik. çəril
ka
.
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
372
http://WWW.TURUZ.COM
qarşılıq.
10
.
əleyh.
( # yarĢı: ləh). - sən mən qarĢısan, yarĢısan. -
iyiyə yarĢı dur, kötüyə qarĢ.
11.
qaru
ka.
doğru.
- qarĢı qoymaq. qarşı gəlmək. qarşılaşmaq. otruşmaq
ka
.
- qarşı qoymaq istəmək.
- utrunmaq. otrunmaq.
- qarĢı gəlmək. qaynamaq
ka.
qəbuldan çəkinmək. sözünü rədd
edmək.
- qarĢı qarşıya durmamaq. qarşı qoymamaq. qarışmaqmaq. qarşı
qarşıya durmamaq. qarşı qoymamaq. muqavimət göstərməmək.
- qarĢı durmaq:qarşılaşmaq. təbləşmək
ka.
təpləşmək
ka.
muxalifət
edmək. ziddinə, əleyhinə qalxışmaq. razılaşmamaq.
- qarĢı qoymaq istəmək: utrunmaq
ka.
otrunmaq. dayatmaq.
yönəlmək.
qarĢılamaq: taxsamaq. ödəmək.
- bu taxsa onu taxsar: bu qarşıt, ödəş, onu
ödər, qarşılar. buda onun əvəzinə.
qarĢılanmaq: qarışmaq
ka
. qarşı qoymaq. qarşı durmaq:
qarĢılaĢdırmaq: qarışdırmaq. yarışdırmaq.
qarĢılaĢmaq:
1
.
tuşnamaq
ka.
qalxmaq. hərəkətə keçmək.
2
.
yönəlmək.
tuşlanmaq
ka
. tuçlanmaq
ka.
otruşmaq. utruşmaq
ka
. qarışmaq.
üzləşmək. raslaşmaq.
qarĢılaĢmaq:yönləşmək
ka.
tuşlanmaq
ka
.
DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK
373
http://WWW.TURUZ.NET
qarĢılıq
:
1
.
qarlıq. yanut
ka
. oğurluq
ka
. dəğiş. əvəz. bədəl. cəvab.
2
.
təkşüt
ka
. taqşüt. dəğişit. əvəz. bədəl.
3
.
yanut
ka
. əvaz. bədəl.
qiymət.
4
.
ötgi
ka
. əvəz. bədəl.
qarĢımaq: edişmək. qılışmaq. qılınmaq.
qarĢıĢmaq: qarşı qarşıya duruşmaq. qayqırışmaq. burşuşmaq.
burcuşmaq.
qarĢıt
:
qarĢut
ka
.
1.
qaqıq. muxalifət.
2.
zıt. mütəzad.
qarĢu
ka
: qarşı.
qarĢut
ka
:
bax
>
qarĢut
ka
.
qart qurt
ka
:
səs
.
qars qurs. qarç qurç. qırç qarç.
bildirən bir qəllmə.
-
barmaqları qart qur etdi: barmaqları qırsılladı, şaraq şaraq səs
çıxardı. - qart qurt ətmaq
ka
: çıtlamaq.
qart
: (
<
kər).
yara.
- onun qartı qartaldı: onun yarası açıldı. - öz qatın
qartan: öz yaravı bağla. ölçüvü aşma. öz işən bax.
qartal
ka
:
(kərtil: kəsilmiş
).
1.
doğral. qiymə
.
qırıq qırıq olan. parçalanmış.
- qartal ət: qırtıl ət: qiymə ət. - kərtil kərtil: kəsik kəsik. parça parça.
1.
ağlı qaralı, rəhbə rəh, alaca nərsə.
- qartal qoy
ka
:
qır alaca qoyun.
qartalmaq
ka
: (
<
kərtilmək: kəsilmək).
qırtalmaq. açılmaq.
yarılmaq. yaranın başı qoparılmaq. azmaq.
- onun qartı qartaldı:
onun yarası açıldı. (# qatralmaq: bağlamaq).
DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ
HƏSƏN BƏY HADİ
374
http://WWW.TURUZ.COM
qartalmaq
ka
: qırsalmaq. qırtılmaq.
qartamaq
ka
: qırmaq. kərtmək. kəsmək. açmaq. qazmaq. qaşımaq.
(
dırnaqlamaq
.
tırmalamaq
1
).
- bağrım baĢın qartadı: ürək yaramı
açdı.
qartanmaq
ka
: sağaltmaq.
qart
ka
:
1.
yara. yırtıq.
- qart ər: qaba, pozuq, bədəxlaq kişi.
2.
bədaxlaq.
gobud.
- qart ər
ka
: xuysuz adam.
Dostları ilə paylaş: |