“Informasiya İqtisadiyyatı”
Yüklə 0,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Çoxsahəli balans modeli Maddi istehsalın iki sahəsindən və burada bizim informasiya sahəsi adlandırdığımız informasiya sektorundan ibarət iqtisa- diyyat nəzərdən keçirilir. Beləliklə, iqtisadiyyat üç sahədən iba- rətdir. Modelin ehtimalları aşağıdakılardır: maddi istehsalın hər sahəsində bir məhsul yaradılır. Bi- rinci sahənin ümumi buraxılışı x 1 ilə, ikinci sahənin ümumi bu- raxılışı x 2 ilə işarələnmişdir; cəmiyyət üzvlərinin həyat fəaliyyətinin məcmu vaxtı və ya informasiya səhəsinin ümumi buraxılışı x 3 ilə işarələnmişdir; j sahəsinin məhsul vahidinin istehsalı zamanı i sahəsinin məhsul məsrəfləri a ij ilə işarələnmişdir. Bu ədədlərdən qurulmuş matris birbaşa məsrəflər matrisidir; birbaşa məsrəflər matrisinin ilk iki sətiri ilə ilk iki sütu- nunun kəsişməsindən yaranan matris texnoloji əmsallar mat- risidir. Belə ki, a 12 elementi ikinci sahənin maddi məhsulunun bir vahidinin istehsalı zamanı birinci sahənin maddi məhsul məs- rəflərini göstərir; birbaşa məsrəflər matrisinin sonuncu sətrinin sonuncu elementindən başqa hər bir elementi müvafiq sahənin məhsul vahidinin istehsalı zamanı fiziki əmək məsrəflərini göstərir. Belə ki, a 31 elementi birinci sahədə istehsalın əmək tutumluğunu xarakterizə edir; birbaşa məsrəflər matrisinin sonuncu sütununun sonuncu elementindən başqa hər bir elementi həyat fəaliyyəti vaxtı vahi- dinin istehsalı zamanı müvafiq sahənin maddi məhsul məsrəflə- rini göstərir. Bu göstərici insanın yaradıcı fərd kimi təkrar is- tehsalı üçün zəruri olan həmin maddi məhsulun istehlakının mi- nimal həcmini xarakterizə edir. Başqa sözlə, birbaşa məsrəflər matrisinin sonuncu sütununa yaradıcı fərdin minimal istehlak sə- bəti daxildir; birbaşa məsrəflər matrisinin a 33 elementi informasiya 72 sahəsində istehsalın əmək tutumluğunu xarakterizə edir və həyat fəaliyyətinin bir saatının istehsalı üçün zəruri olan fiziki əmək məsrəflərinə bərabərdir; sahənin xalis buraxılışı anlayışı eynilə ikisektorlu balans modelindəki iqtisadi mənanı daşıyır. Bu ehtimallar qəbul edildikdə ikisektorlu model çərçivə- sində əldə olunan əsas nisbətlər, balans tənliyi və onun həlli düs- turu yerinə yetirilir. Bununla birlikdə, həmin modeldə tam məs- rəflər matrisinin elementləri daha çoxdur və onlar iqtisadi təfsir tələb edir. Belə ki, tam məsrəflər matrisinin sonuncu sütununun sonuncu elementindən başqa hər bir elementi kreativ rifahın bir vahid artırılması halında müvafiq sahənin məhsulunun ümumi buraxılışının nə qədər artırılmalı olduğunu göstərir. Bu göstərici nə qədər böyükdürsə, kreativ rifahın yüksəlməsində maddi isteh- sal sahəsinin rolu da bir o qədər çox olur. Cəmiyyət inkişaf et- dikcə kənd təsərrüfatı və nəqliyyat kimi ənənəvi sahələrin rolu azalır, kommunikasiya vasitələri istehsal edən elm tutumlu sahə- lərin rolu isə artır. Çoxsahəli balans modelində sosial məsrəflər aşağıdakı düs- turla ifadə olunur: SC = FC + (C 33 −1) × b 3 , b 3 − kreativ rifahın kəmiyyətidir Yüklə 0,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|