İnsan hüquqlari üZRƏ avropa məHKƏMƏSİ Birinci bölmə Rantsev Kiprə və Rusiyaya qarşı

ii. Qoruyucu tədbirlər görmək barədə pozitiv öhdəlik

294. Hazırkı işdə xanım Rantsevanı müdafiə etmək məqsədilə tədbirləri görmək üçün pozitiv öhdəliyin yaranıb-yaranmamasını qiymətləndirərkən, Məhkəmə aşağıdakıları əhəmiyyətli hesab edir. Birincisi, Ombudsmanın 2003-cü il tarixli hesabatından aydındır ki, 1970-ci illərdən başlayaraq, Kiprdə gənc əcnəbi qadınları cinsi industriyada işləməyə məcbur etməklə bağlı ciddi boşluq vardır (baxın, yuxarıda 83-cü paraqraf). Hesabatda, həmçinin SSRİ-nin dağılmasından sonra keçmiş Sovet ölkələrindən gələn artistlərin əhəmiyyətli artması qeyd olunub (baxın, yuxarıda 84-cü paraqraf). Ombudsman öz qənaətlərində vurğulayıb ki, immiqrasiya orqanlarının tolerantlığına görə Kiprdə insan alveri çiçəklənə bilər (baxın, yuxarıda 89-cu paraqraf). 2006-cı il tarixli hesabatında Avropa Şurasının İnsan hüquqları Komissarı da qeyd edib ki, artist vizası əsasında Kiprə daxil olan artistlərin əksəriyyətinin fahişə işində işləməsi barədə dövlət orqanları məlumatlı olmuşlar (baxın, yuxarıda 96-cı paraqraf). Buna görə şübhəsizdir ki, Kipr dövlət orqanları xəbərdar idilər ki, əcnəbi qadınların, o cümlədən keçmiş SSRİ-dən gələnlərin əhəmiyyətli sayı Kiprə artist vizası əsasında insan alveri üzrə köçürülmüşlər və ora gələrkən, kabare sahibləri və administratorları tərəfindən cinsi şəkildə istismar edilmişlər.

295. İkincisi, Məhkəmə vurğulayır ki, xanım Rantseva işəgötürəni tərəfindən Limassol polis idarəsinə aparılmışdır. Polis idarəsinə gələrkən, M.A. polisə deyib ki, xanım Rantseva Rusiya vətəndaşıdır və kabare artisti kimi işləyir. Daha sonra, o izah edib ki, xanım Rantseva bu yaxınlarda Kiprə gəlmiş, xəbər vermədən işini atmış və ona ayrılmış mənzili də tərk etmişdir (baxın, yuxarıda 19-cu paraqraf). O, polisə xanımın pasportunu və digər sənədləri vermişdir (baxın, yuxarıda 21-ci paraqraf).

296. Məhkəmə potensial insan alveri qurbanlarının müəyyən edilməsi üçün müvafiq sahələrdə işləyənlərə adekvat treninqin təmin edilməsi üzrə Kipr dövlət orqanları tərəfindən Palermo Protokolu və sonradan insan alverinə qarşı Konvensiya kontekstində üzərinə götürdüyü öhdəlikləri xatırladır (baxın, yuxarıda 115 və 167-ci paraqraflar). Xüsusən, Palermo Protokolunun 10-cu maddəsinə əsasən, Dövlətlər insan alverinin qarşısının alınması üçün hüquq mühafizə, immiqrasiya orqanlarının və digər vəzifəli şəxslərin treninqinin təmin edilməsi və ya gücləndirilməsini üzərlərinə öhdəlik kimi götürmüşlər. Məhkəmənin qənaətinə görə, polis orqanlarına aşkar olan kifayət qədər dəlillər olub ki, onlar Kiprdə insan alverinin ümumi vəziyyəti baxımından, xanım Rantsevanın insan alverinin və ya istismarının qurbanı olmasını və ya qurbanı olmaq üzrə real və birbaşa təhlükədə olduğu barədə etibarlı şübhəyə əsas verən hallardan məlumatlı olsunlar. Müvafiq olaraq, pozitiv öhdəlik yaranıb ki, dərhal istintaq başlanılsın və xanım Rantsevanı müdafiə etmək üçün zəruri tədbirlər görülsün.

297. Lakin hazırkı işdə görünür ki, polis idarəsinə gəldikdə, polis xanım Rantsevanı heç dindirməmişdir. Ondan hər hansı izahat alınmamışdır. Polis faktlarla bağlı hər hansı araşdırmalar aparmamışdır. Onlar sadəcə olaraq xanım Rantsevanın adının axtarışda olan şəxslərin siyahısında olub-olmamasını yoxlamış və adının orada olmamasını müəyyən edərək, işəgötürəninə zəng etmiş və qayıdıb onu götürməyi xahiş etmişlər. O imtina edərək, xanım Rantsevanın həbsə alınmasında təkid etdikdə, məsələ ilə məşğul olan polis əməkdaşı rəisi ilə M.A.-nın arasında əlaqə yaratmışdır (baxın, yuxarıda 20-ci paraqraf). Polis əməkdaşının rəisi ilə M.A.-nın söhbətində deyilənlər məlum deyil, lakin həmin danışığın nəticəsi bu olub ki, M.A. gəlməyə və xanım Rantsevanı götürməyə razılıq vermiş və sonradan bunu etmişdir.

298. Hazırkı işdə polis orqanlarının səhvləri çox olmuşdur. Birincisi, onlar xanım Rantsevanın insan alverinə məruz qalıb-qalmaması ilə bağlı dərhal araşdırmalar aparmamışlar. İkincisi, onlar xanım Rantsevanı azad etməmiş, lakin onu M.A.-nın saxlamasına həvalə olunmasını qərara almışlar. Üçüncüsü, 3(1) saylı 2000-ci il tarixli Qanunun müddəalarına riayət etməyə və onu müdafiə etmək üçün bu Qanunun 7-ci maddəsində müəyyən olunmuş tədbirləri görməyə (baxın, yuxarıda 130-cu paraqraf) cəhd olunmamışdır. Müvafiq olaraq, Məhkəmə hesab edir ki, xanım Rantsevanın insan alverinə və istismara məruz qalmasına dəlalət edən hallarda çatışmazlıqlar onu müdafiə etmək üçün kipriot dövlət orqanları tərəfindən uğursuzluqla nəticələnmişdir. Nəticədə, iş üzrə bu məsələ ilə bağlı da Konvensiyanın 4-cü maddəsi pozulmuşdur.