Kasbiy psixologiya
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Temperament va tarbiya
Temperamentning har bir tipi ham ijobiy, ham salbiy psixologik xususiyatlarda o‘zini namoyon qilishi mumkin. Agar xolerikning kuch-quvvati, ehtirosliligi munosib maqsadlarga yo‘naltirilgan bo‘lsa, qimmatli fazilatlar bo‘lishi mumkin, lekin yetarlicha bo‘lmagan muvozanatlik, emotsionallik va harakatsizlik zarur tarbiya bo‘lmaganda o‘zini tuta olmaslikda, keskinlikda, doimo qizishib ketishga moyillikda ifodalanishi turgan gap. Sangvinikning jonliligi va hozirjavobligi qimmatli xususiyatlardir, lekin tarbiya yetarli bo‘lmagan taqdirda ularni tegishlicha diqqatni to‘planishining yo‘qligiga, yuzakichilikka, bir yo‘la bir necha ishga qo‘l urishga moyillikka olib kelishi mumkin. Flegmatikning vazminligi, sabr-toqatliligi, shoshqaloqlikning yo‘qligi ahamiyatli xususiyatlardir. Lekin tarbiyaning noqulay sharoitlarida ular kishini bo‘shashtirib, hayotning ko‘pgina taassurotlariga befarq qilib qo‘yish ehtimoli mavjud. Hissiyotning 77 chuqurligi va barqarorligi, emotsional jihatdan sezgirlik melanxolikning qimmatli fazilatlari hisoblanadi. Biroq bu tip vakillarida tegishli tarbiyaviy ta’sirlar yetishmagan taqdirda o‘zlarining shaxsiy kechinmalariga butunlay berilib ketish, ortiqcha uyatchanlik rivojlanishi mumkin. Shunday qilib, temperamentning aynan bir xil boshlang‘ich xususiyatlari ularning qanday - ijobiy yoki salbiy tomonga rivojlanishini oldindan belgilab bermaydi. Shuning uchun tarbiyachining vazifasi bir xildagi temperamentni boshqasiga o‘zgartirishga urinib ko‘rishdan iborat bo‘lmasligi kerak (bu mumkin ham emas), balki muntazam ish olib borish yo‘li bilan har bir temperamentning ijobiy tomonlari rivojlanishiga ko‘maklashish va ayni paytda ushbu temperament bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin bo‘lgan salbiy jihatlardan holi bo‘lishga yordam berishdan iboratdir. Faqat tarbiyalanmaganlik natijasi hisoblangan narsani temperament hisobiga o‘tkazmaslik kerak. Masalan, xulq-atvorda sabr-toqat va o‘zini tuta bilmaslikning yo‘qligi xolerik temperamentini bildirmaydi albatta, u har qanday temperamentda ham aynan tarbiyada yo‘l qo‘yiladigan kamchilikning oqibati bo‘lishi mumkin. Maktabda o‘quvchi jur’atsiz, deyarli o‘zini eplay olmaydigan bo‘lib ko‘rinishi, o‘ta melanxolik tipdagi odamning tasavvurini berishi, lekin amalda unday bo‘lmasligi mumkin. Masalan, uning xulq-atvoriga o‘quv predmetlaridan orqada qolib ketganligi ta’sir etgandir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|