M. Z. Islomova farmatsevtika ishini tashkil qilish

Istiqbolni aniqlashda modellash usullarining qoilanishi. 
Istiqbolni 
aniqlashda 3 ta guruh modellari qoilanadi: mantiqiy, axborotli va 
matematik.
M an tiqiy m odellar
asosida dialektik prinsip yotadi. Har qanday 
obyektning xususiyatlari bir-biriga bogiiq va biri ikkinchisiga ta’sir etadi, 
boshqacha aytganda:
- agar biror turdagi obyektlarda qandaydir o'zgarishlar po‘y bergan 
boisa, unga o‘xshash obyektlarda ham xuddi shunday jarayonlar 
sodir boiadi;
- agar ikkita o ‘xshash bitta obyektdan bittasida qandaydir yangi 
xususiyat topilgan bo‘lsa, unda boshqa obyektda ham u aniqlangan 
boiishi mumkin.
Axborotli modellash usullari bilan istiqbollash asosida ommaviy 
axborot omillari (maqolalar, kitoblar, patentlar, ixtirolar va boshqalar) 
tahlili, strukturali va boshqa «axborotli signallar» nomli o‘zgarishlar 
hamda turli xil yangi g‘oyalarning aniqlanishi yoiibdi. Ma’noli tahlil 
(kontent-tahlil) axborotning sifatli va miqdoriy o ‘rganishini taxmin qiladi. 
Bunda tezlik, struktura, o‘zaro munosabatlar, o‘rtacha kattaliklar va 
boshqa nisbiy ko‘rsatkichlar hisoblanadi.
10.4. Dori vositalariga boigan talab turlari va tasnifi
Dori vositalariga boigan ehtiyoj ularning haqiqiy iste’moli va ularga 
boigan talabning o‘zgarish qonuniyatlari tahlili aniqligi bilan bevosita 
bogiiqdir.
160

---

Talab deganda pullarda ifodalangan u yoki bu tovarga xaridorlaming 
ebtiyoji tushuniladi. Talabni miqdoriy jixatdan oichash mumkin, bunda 
talab kattaligi tushunchasi qo‘llanadi. Bu xaridorlar (iste’molchilar) 
hohlaydigan, aniq narxlar bo‘yicha qaysidir davr ichida moliyaviy 
imkoniyatlarga ega boigan, sotib olishga tayyorlab qoyilgan ma’lum tovar 
miqdorini bildiradi. Bundan kelib chiqadiki, sotiladigan tovaming talab 
hajmi, eng avvalo, uning narxi bilan bog‘liq. Odamlar xarid qiladigan tovar 
miqdori va uning bahosi o‘rtasidagi munosabat talab qonunini ta’riflaydi. 
Ba’zi teng sharoitlarda tovar narxi va talabning kattaligi o‘rtasida qayta 
(yoki salbiy) aloqa, ya’ni narxlaming pasayishi talabni ko‘payishiga olib 
kelishi va aksincha mavjudligini talab qonuni tasdiqlaydi.
Talabning kattaligiga ikkita guruh omillar muayyan ta’sir etadi: 
dori vositalarga ehtiyojni shakllantiruvchi omillar; 
iqtisodiy ko’rsatkichlar guruhi 
(tovar va 
analogining narxi, 
iste’molchining daromadi va b.).