MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

 

Şəkil 6.2. Éåðèí áèîñôåðèíè òÿøêèë åäÿí ìàääÿëÿðèí ÿñàñ òèïëÿðè 

 

---

 

84

Cədvəl 6.1. 

 

Biosferin və onun əsas təşkilinin təkamülü 

(F.Romada görə, 1981) 

 

 

 

Cədvəl 6.2. 

Biosferdə canlı maddənin əsas funksiyaları 

 

Funksiya-

lar 

Baş verən proseslərin qısa səciyyəsi 

Energetik Fitosenoz 

zamanı Günəş enerjisinin, enerji ilə zəngin 

maddələrin parçalanması yolu ilə isə kimyəvi enerjinin 

udulması 

Konsentra-

siya 

Müəyyən növ maddələrin fəaliyyəti gedişində seçmə 

toplanması: 1) orqanizm gövdəsini qurmaq üçün istifa-

dəsi; 2) Metabolizm zamanı orqanizmdən kənar edilmə-

si 

Destruktiv 

1)Qeyri biogen üzvi maddələrin minerallaşması; 

2)Cansız qeyri üzvi  maddələrin parçalanması; 

3)Əmələ  gələn maddələrin bioloji dövrana cəlb (daxil) 

edilməsi; 

Mühitya-

ratma 

Mühitin fiziki-kimyəvi parametrlərinin dəyişməsi 

(başlıca olaraq qeyri biogen maddələrin hesabına) 

---

 

85

Nəqletmə Maddələrin ağırlıq qüvvəsinə əks və üfüqi  istiqamə-

tində aparılması 

  

Canlı  maddələrin  mühityaratma  funksiyaları nəticəsində Yerin təbii mühitində aşağıdakı mühüm hadisələr 

baş vermişdir: 

a) İlkin atmosferin qaz tərkibi dəyişmişdir. Təsdiq edilmişdir ki, biosenoz əsasən yerin oksigen atmosferini 

formalaşdırır və karbon qazının konsentrasiyasına təsir göstərir;