“Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир

Emin Bayramzadə

82

ELM DÜNYASI

/ Elmi­kütlәvi jurnal / №03 (03) 2013

Gənc alimlərlə müsahibə rubrikası

---

83

ELM DÜNYASI

/ Elmi­kütlәvi jurnal / №03 (03) 2013

Professor Aida İmanquliyeva

Yaradıcılığının Hermenevtik Mahiyyəti

Bu məqalədə professor Aida İmanquli yeva nın

əsərlərinə istinad edərək onun yaradıcılığının

hermenevtik aspektlərini və bəzi fəlsəfi-ədəbi

çalarlarını şərh etməyə səy göstərəcəm. Ümidvaram

ki, bu fəlsəfi şərh gələcəkdə mütəfəkkir xanım

alimimizin yaradıcılığının əhatəli tədqiqində ip ucu

olaraq öz töhfəsini göstərəcəkdir.  Məhz hər hansı bir

mövzuda yazılan məqalələrin də mahiyyət olaraq

funksi yası müəyyən işarə və ip ucları ilə mövzunun

elmi aktuallığını vurğulamaqdan ibarətdir.

Əvvəlcə onu qeyd edim ki, Aida xanımla

sağlığında görüşmək və elmindən bəhrələnmək mənə

nəsib olmasa da, qismətimdə Aida xanımın “Yeni

ərəb ədəbiyyatı korifeyləri” kitabını 2007-ci ildə

İstanbulda “Modern Arap Edebiyatının Usta Kalem -

leri” adı altında tərcümə etmək mənə  nəsib olmuşdur.

Məhz Aida xanım bu kitabı son dərəcə elmi ciddiy -

yətlə və ədəbi-fəlsəfi dərinliklə yazdığı üçün gənc bir

alim olaraq mənim yetişməmə də böyük təsir göstər -

miş və hal-hazırda da göstərməkdədir. Qeyd olunan

kitabın Türk dilinə tərcümə edilməsindən 6 il

ötməsinə baxmayaraq,  kitab ərəb ədəbiyyatı, xüsusilə

şərq-qərb münasibətlərini tədqiq edən alimlər və

tədqiqatçılar üçün Türkiyədə də öz aktuallığını qoru -

yub saxlamaqdadır. Məhz müxtəlif məqalə lərdə Aida

xanımın bu kitabı elmi mənbə olaraq istifadə

olunmaqdadır. 

Məqalənin adında qeyd olunan “üfüqlərin

qovuşması” (fusion of horizons)  və “hermenev tika”

ifadələri 20-ci əsrin məşhur filosofu H.Qade merin

tərəfindən hermenevtikanı izah edərkən ortaya atdığı

fəlsəfi baxış tərzidir. Qısaca olaraq bu baxış tərzinə

görə, ümumiyyətlə, insanlar bir-birlərini qavrama və

anlama prosesində özlərinə aid anlayışlarını, yəni

üfüqlə 

rini bölüşərək və qovuşduraraq mövzuları

müza kirə edir və bir-birlərini anlayırlar. Məhz bu

mövzu geniş mənada həm fəlsəfədə, həm də

ədəbiyyatda müxtəlif aspektlərdən aktuallıq kəsb edir.

Aida xanımın əsərlərini tədqiq etdiyimizdə də belə bir

baxış tərzi ilə rastlaşırıq. Belə ki, Aida xanım öz

ifadələri ilə millət və xalqların ədəbiyyatlarının

hermenevtik əlaqəsini belə izah edir: “Dünyanın

müxtəlif bölgələri arasındakı qarşılıqlı əlaqələr

sayəsində hər bir milli ədəbiyyatın nailiyyəti başqa,

hətta məkan etibarı ilə uzaq ədəbiyyatların da

nailiyyətinə çevrilir...istənilən xalqın mədəniyyəti

xaraktercə mili olub, ümumbəşəri nailiyyətlərlə

qırılmaz surətdə bağlıdır”.

Ümumiyyətlə, Aida İmanquliyevanın yaradıcı 

-

lığında hermenevtik metodologiya baxımından

elmlərarası təhlillər və ya müasir fəlsəfədə aktual

mövzulardan hesab olunan interdissiplinar-

multidissiplinar baxış tərzlərinin tətbiq olunduğuna

rast gəlmək mümkündür.  İmanquliyeva klassik ərəb

ədəbiyyatına dair yazdığı bir məqalədə real həyat,

bədii əsər və etik qaydalar fonunda məsələni belə

qiymətləndirir: “İbn Həzmin qayğısız gənclik illərinin

xatirəsi olan “Göyərçinin boyunbağısı” həm müstəqil

bədii əsər, həm də əxlaq normalarının təhlilinə həsr