Şagirdlərin sosial və emosional inkişafı ilə bağlı vəzifələrin icrası üçün aşağıdakı mexanizmlər seçilmişdir: • Tərbiyə prosesinin təşkili;
• Ailə ilə qarşılıqlı əlaqə;
• İnkişaf edən əşya-məkan mühitinin dəyişdirilməsi.
Bütün bu mexanizmlər vahid bir təhsil mühitini təmsil edir.
Tərbiyə mühitinin əsas məqsədi uşağın şəxsiyyətinin inkişafı və təşəkkülünə kömək etmək, bu prosesi müşayiət etmək, pedaqoji səyləri birləşdirmək və bəşəriyyətin yaratdığı dəyərləri yaymaqdır.
Təhsil mühitinə müxtəlif cəhətlərdən baxıla bilər: sosial mühit və əşyavi-məkan mühiti. Sosial mühit – uşağın digər uşaqlarla qarşılıqlı əlaqəsi və məktəbəqədər təhsil müəssisəsində yaranan icmadır. Onun iştirakçıları uşaq bağçasının yetirmələri, müəllimləri, onlara xidmət göstərən personal, valideyn və tərbiyəçi- müəllimin ailə üzvləridir.
Əşya-məkan mühiti– uşağın təhlükəsizliyi, psixoloji rifahı, inkişafı və fərdiliyi məqsədinə uyğun olaraq məkan və avadanlığın istifadəsinin təşkilidir.
Uşaqların sosial-emosional inkişafı üçün aşağıda verilənlərə uyğun şərait yaradılmalıdır: • Uşaq fəaliyyəti növlərinin emosional parlaq dolğunluğu;
• Rahat mühit;
• Müvəffəqiyyət vəziyyətləri və həmyaşıdları arasında uşağın populyarlığı;
• Dünya haqqında təcrübə və fikrin zənginləşdirilməsi.
Emosional rifahın təmin edilməsi üçün tədris prosesi təşkil olunur: "Şən görüşlərin səhəri" və s. bu kimi oyunlar təşkil edilir.
Məsələn, "Şən görüşlərin səhəri"ndə uşaqlar bir-biri ilə mehriban davranır, xoş sözlər deyir, gülümsəyir və günün yaxşı hadisəsinə köklənirlər.
Uşağın ətrafdakı insanlara müsbət münasibətinin inkişaf etdirilməsi üçün müxtəlif fəaliyyətlər həyata keçirilir: • Uşaqların əsas estetik və mənəvi kateqoriyalarla tanış olduqları sənət əsərlərinin oxunması və müzakirəsi. Müzakirə zamanı mənəvi seçim etmək lazım olan və digər yarana biləcək həyati vəziyyətlər təhlil olunur. Məsələn, digər uşaqların problemlərinə cavab vermək və ya şəxsi maraqları üstün tutaraq laqeydlik göstərmək?
• Praktik vəziyyətlərin tətbiqi: "Biz bağçada ən böyüklərik" və "Dostunuza nə edə bildiyinizi öyrədin". Uşaqlar qayğı göstərməyi öyrənirlər və onlarda özünə hörmət hissi, insanlara xoş münasibət və onların problemlərini başa düşmək hissi inkişaf edir;
• Birgə nəticənin əldə edilməsinə istiqamətlənmiş kollektiv işlər (qar adamını düzəltmək, gül əkmək, sənətkarlıqla məşğul olmaq və hədiyyə hazırlamaq). Bu, uşaqlarda əlaqələr qurmaq, əməkdaşlıq etmək və duyğularını bölüşmək bacarıqlarının inkişafına kömək edir. Uşaqların bu iş formalarının daxil edilməsi qrup birliyini inkişaf etdirir və uşaqları bir-birinə emosional şəkildə yaxınlaşdırır;
• Sosial-emosional inkişaf layihələrinin icrası. "Dostlar dünyasında" və "Xeyirxahlıq günü" layihələri qrupda əlverişli emosional mikroiqlimin yaradılmasına kömək edir və uşaqlar bir-birlərinə, özlərindən kiçiklər və bağçanın əməkdaşlarına qarşı diqqətli və xeyirxah davranmağa başlayırlar.
Sosial bacarıqların inkişaf etdirilməsi üçün uşaqlar ilə ünsiyyət oyunları aparılır. Bu oyunlar uşaqlarda:
• Empatiya, tərəfdaşa rəğbət, emosionallıq və qeyri-şifahi ünsiyyət vasitələrinin ifadəliliyini inkişaf etdirir;
• Özünəinamın vəziyyəti, öz emosional rifahının hiss olunması, uşaq kollektivində öz əhəmiyyətini inkişaf etdirir.
