şifahi nitqdə sözün mənasına daha çox fikir verildiyi halda yazılı nitq
həm fərma, həm də məzmun cəhətdən münasib və dəqiq olmalıdır.
Yazılışına
görə müxtəlif, səslənməyə
görə eyni əlan sözlər -
omofonlar
nitq prosesində səslərin təhrifi ilə meydana çıxır. Məsələn:
Külək qapını aşdı (açdı) - O, baryeri aşdı.
Şeirdə belə sözlər ritm və qafiyə xatirinə əmofon şəklinə salınır.
Aşıq şeirinin təcnis janrında qafiyələr cinas sözlər üzərində qurulur:
Mən qurban eylərəm yara canımı,
Götürüb doğraya, yara canımı.
Alıb təpə-dımaq yara canımı.
Bilmirəm dərmanı, ay ana, ana.
(A.Ələsgər)
Şair "yara" sözlərini cinas məqamında işlətmişdir. Birinci "yar"
ismi yönlük halda, ikinci "yarmaq" feilinin arzu forması, üçüncü isə
"əzik, xəstəlik" mənasında olan "yara" sözüdür. Belə omofonlar həm
fonetik-üslubi,
həm də semantik-
məntiqi cəhətdən fikri
qüvvətləndirməyə xidmət edir.
Dildə yazılışı eyni, səslənməsi
müxtəlif əlan sözlərə -
omo-
qraflara
isə həm yazılı, həm də şifahi nitqdə çəx rast gəlirik: gəlin
(isim) - gəlin (felin əmr fərması), açar (isim)- açar (felin
qeyri-qəti
gələcək zamanı), bağlar (isim, cəm halda)- bağlar (bağlamaq feli
qeyri-qəti gələcək zamanda) və s. Belə sözlər mənasına,
vurğunun
yerinə görə bir-birindən fərqlənir.
Dildə mənanı daha dəqiq ifadə etmək baxımından
sinonimlərin
də rəlu böyükdür. Müxtəlif məna çalarhqlanna malik an- layışlan
bildirən sinənimlər ifadə formasına görə fərqlidir.
Ağ eləmək - ağ
yalan danışmaq, əyləşmək -oturmaq, dinləmək- eşitmək-qulaq
asmaq, yaşlı-qoca-ağsaqqal, qaçmaq-yüyürmək, ölmək-gözlərini
Dostları ilə paylaş: 
