Türkçesi: Hilmi Ziya Ülken

Önerme  I-XVIII. 
-  Dördüncü  bölümün  ilk  18  önermesi  asıl  insanın 
köleliğini,  yani  dış  nedenlere  bağlılığını  ve  tabiatın  ortak  düzenini,  onun 
akıl  dışılığını  (irrationnel)  açıklıyorlar:  Bunun  için  ikinci  bölüm  1-9’uncu 
önermelere  ait  nota  bkz.  Orada  doğrunun  zihin  tarafından  basit  ince 
algısı asla şifa vermez: Eğer beden ve onun sonucu olarak ruh, duygulanış­
ların merkezi olmak bakımından değişikliğe uğramış değillerse (bkz. öner­
me 1, 14, önerme 17 ve scolie’si).
Önerme V. 
- 9’uncu önermeyi yorumlamak için bu önermeyi karşılaş­
tırmada  fayda  vardır.  Apaçık  bir  fikri  ve  bunun  sonucu  olarak  bir  pasif

---

NOTLAR
 327
hali olması bakımından, ruh kendi varlığında devam etmeye çalışır. Fakat 
bu fikir, ya da bu pasif hal, bununla birlikte, hakiki tabiatını, ya da gücünü 
meydana  koymaz;  hele  ona  ne  kadar  memnunlukla  bağlanmış  olsa  bile, 
o düşünceye atfedilebilir değilse.
Yanlışlığa düşen bir insanın kesin olduğu söylenemez (bölüm II, öner­
me 49’un scolie’si); pasif hal ya da edilgiden ibaret bir arzuya sahip insan 
için,  korku  ile  hareket  eden  bir  insan  için,  veya  başka  bir  kederli  hisle 
hareket eden kimse için, isteyerek veya iradesiyle hareket ettiği söylene­
mez (bölüm III, önerme 58).
Önerme VII. 
- Önerme 7 bir dereceye kadar insanlar arasında tehdit­
ler,  vaitler  ve  genel  olarak  hareket,  etki  araçları  -ki  akıl  dışı  denilebilir- 
doğrular;  ilişkilerin  kullanılmasını  gerçekleştiren  bir  duygulanışa  karşı 
başka bir duygulanışla mücadele etmek gerekir (önerme 14 ve 15’in, öner­
me 54’ün scolie’sine bkz.).