Азярбайъан милли елмляр академийасы м. Фцзули адына ялйазмалар институту
Yüklə 3,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Filologiya məsələləri – №5, 2014
- –ence
- -ogue
- Key words
|
2. Söz ehtiyatı arasındakı fərqlilik – İngilis dilinin Britaniya variantı ilə Amerika variantı arasında olan fərqlərdən digəri hər iki variantın lüğət tərkibi arasında olan fərqlilikdir. Bu o deməkdir ki, eyni mənaya malik olan bir söz Britaniya variantında bir cür, Amerika variantında isə tamam başqa bir versiyada öz əksini tapmışdır. Məs: 3.
Britaniya variantı Amerika variantı Flat apartment Luggage baggage Taxi cab Company corporation Lift elevator Autumn fall Petrol gas Cross-roads intersection Ground floor 1st floor 1st floor 2nd floor 2nd floor 3rd floor Sofa couch Post mail Cinema movie Football soccer Time-table schedule Underground subway Pavement sidewalk Chemist’s drugstore Store shop Lorry truck To book to reserve Tin can və s.
Filologiya məsələləri – №5, 2014
220 Sözlərin yazılışı arasındakı fərqlilik – İngilis dilinin Britaniya variantı ilə Amerika variantı arasında fərq sözlərin yazılışında özünü büruzə verir. Britaniya ingiliscəsi digər dillərdən, məsələn, latın, yunan, fransız və s. dillərdən aldığı bütün sözləri olduğu kimi saxlayır. Lakin Amerikalılar isə alınma sözlərin hamısını öz dillərinin yazı və tələffüz qaydalarına əsasən dəyişməyə üstünlük verirlər. Ona görə də alınma sözlərin yazılışında bəzi fərqlər meydana çıxır. Ortaya çıxan fərqləri aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: a) Britaniya variantında –re sonluğu ilə bitən sözlər Amerika variantında –er sonluğu ilə bitir. Məs: Britaniya variantı (-re) Amerika variantı (-er) Centre center Theatre theater Litre liter Metre meter Kilometre kilometer Lustre luster Amphitheatre amphitheater Sombre somber və.s. Yalnız fransız dilindən alınmış sözlər heç bir dəyişikliyə uğramır və hər iki variantda eyni yazılış formasına malikdirlər. Məs: acre, massacre, mediocre, ogre, genre, cadre və s. b)
Britaniya variantında –our sonluğu ilə bitən sözlər Amerika variantında –or sonluğu ilə yazılır, yəni sonluqdakı u hərfi düşür. Məs: Britaniya variantı (-our) Amerika variantı (-or) Colour color Humour humor Labour labor Neighbour neighbor Flavour flavor Harbour harbor Favourite favorite Honour honor Glamour glamor Splendour splendor Odour odor Rumour rumor c) Britaniya ingiliscəsində elə fellər vardır ki, onlar bəzi mənbələrdə -ize, bəzi mənbələrdə isə -ise sonluğu ilə göstərilir. Bu fellərin iki cür yazəılış qaydası var. Amerika ingiliscəsində isə belə sözlər –ize sonluğu ilə yazılır. Yalnız yunan dilindən alınma sözlər bu cür dəyişikliyə uğrayır. Məs:
Britaniya variantı (-ize or –ise) Amerika variantı (-ize) Apologize or apologise apologize Organize or organise organize Recognize or recognise recognise və s. Filologiya məsələləri – №5, 2014
221 Lakin bəzi sözlər vardır ki, onlar ingilis dilinin hər iki variantında eyni qaydada yazılır. Məs: advice (n) - advise (v), device (n) – devise (v) və s. Bu tip sözlər ingilis dilinin hər iki variantında dətişməz olaraq d) Britaniya variantında –yse sonluğu ilə bitən sözlər Amerika variantında –
e) Britaniya variantında –e+l sonluğu ilə bitən sözlərə saitlə başlayan şəkilçi əlavə edildikdə sondakı l hərfi qoşalaşır. Lakin Amerika variantında sondakı l hərfinin qoşalaşması müşahidə edilmir. Məs:
Britaniya variantı Amerika variantı Travel traveller travel traveler
travelling traveling
travelled traveled
Cancel - cancelled cancel - canceled Jewellery jewelry or jewelery Marvellous marvelous Woollen woolen Modelling modeling və s. f) Britaniya variantında –l ilə bitən bəzi qalıri sözlr Amerika variantında –ll (qoşa ) ilə yazılır. Məs: appal – appall; enrol – enroll; skilful –
g) Britaniya variantında –ence ilə bitən sözlər Amerika variantında – ense ilə yazılır. Məs;
Britaniya variantı (-ence) Amerika variantı (ense) Defence defense Licence license Offence offense Pretence pretense və s.
h) İngilis dilinin Britaniya variantında elə sözlər vardır ki, -ogue sonluğu ilə bitir. Amerikanlar belə sözləri iki versiyada yazırlar: sonluğu həm olduğu kimi, yəni –ogue kimi saxlayırlar, həm də onu dəyişərək –og şəklində yazırlar. Buna əsasən yunan əsilli sözləri misal göstərmək olar. Məs:
Britaniya variantı (-ogue) Amerika variantı (-ogue or –og) Analogue analogue or analog Catalogue catalogue or catalog Dialogue dialogue or dialog Epilogue epilogue or epilog Monologue monologue or monolog və s.
Filologiya məsələləri – №5, 2014
222 -ogue sonluğu ilə bitən sözlərdən müvafiq düzəltmə sözlər yaratdıqda sonluqdakı –ue birləşməsi düşür. Məs: analogy, analogist və s. Elə sözlər də vardır ki, onların yazılışları hər iki variantda üst-üstə düşür. Buna əsasən –gue sonluğu ilə bitən sözərdə rast gəlmək olar. Məs: tongue, vague, league və s. 4. Hər iki dilin qrammatik quruluşları arasındakı fərqlilik. – İngilis dilinin Britaniya variantının qrammatikası ilə Amerika variantının qrammatikası arasında da nəzərə çarpacaq dərəcədə fərq vardır. a) Britaniya variantında gələcək qeyri-müəyyən zamanı (Future Simple) düzəldərkən I şəxsin təki və cəmində shall, qalan şəxslərin təki və cəmində will köməkçi feli işləndiyi halda Amerika variantında bütün şəxslər üzrə will köməkçi feli işlədilir.Məs: I shall go to see my granny if I have time. (BE) I will go to see my granny if I have time. (AE) b) Bəzi qaydasız fellərin işlənməsində də fərq özünü göstərməkdədir. Britaniya variantından fərqli olaraq Amerika variantında bəzi qaydasız fellər (irregular verbs) keçmiş zamanda –ed şəkilçisi qəbul edir. Məs: Britaniya variantı Amerika variantı To give - gave to give - gived To take - took to take - taked c)
Britaniya variantında əgər cümlədə indiki bitmiş zaman (Present Per- fect) işlədilərsə Amerika variantında bu zamanın əvəzinə keçmiş qeyri-müəyyən zaman (Past Simple) işlədilir.Məs: I’ve just read this book, (BE) I just read this book. (AE) Mr. Smith has already left the office. (BE) Mr. Smith already left the office. (AE)
Göstərdiyimiz nümunələrdən aydın olur ki, Britaniya ingiliscəsində indiki bitmiş zamanda işlədilən just, already, yet zaman sözləri Amerika ingiliscəsində keçmiş qeyri-müəyyən zamanda işlədilir.Məs: Have you finished your homework yet? (BE) Did you finished your homework yet? (AE) His sister hasn’t graduated from the university yet. (BE) His sister didn’t graduate from the university yet. (AE) d)
Sözönlərinin işlədilməsinə görə də ingilis dilinin Britaniya variantı Amerika variantından fərqlənir. Məs: At the weekend (BE) on the weekend (AE) In a team (BE) on a team (AE) Write to me soon (BE) Write me soon (AE) She arrived at 10 to 2 (BE) She arrived at 10 of 2 (AE) e)
Britaniya variantı ilə Amerika variantı sayların deyilişinə görə də bir- birindən fərqlənirlər. Məs: 154 - one hundred and fifty four (BE) 154 - one hundred fifty four (AE) 6379 - six thousand three hundred and seventy nine (BE) 6379 - six thousand three hundred seventy nine (AE) Filologiya məsələləri – №5, 2014
223 Bütün bu yazdıqlarımızdan belə nəticə çıxarmaq olar ki, həm Britaniya variantı, həm də Amerika variantı eyni bir dilə əsaslansa da onlar arasında kifayət qədər fərq mövcuddur. Biz bu məqalədə ingilis dilinin bu iki variantı arasında fonetik, orfoqrafik və qrammatik fərqlərlə bağlı araşdırmalar apardıq və rastlaş- dığımız faktların geniş şəkildə izahını verməyə və nümunələr əsasında bu faktları daha dolğun şəkildə göstərməyə çalışdıq.
Ədəbiyyat 1.Nicholson, Margaret; (1957). "A Dictionary of American-English Usage Based on Fowler's Modern English Usage". Signet, by arrangement with Oxford University Press.
2.Oxford Learner’s Pocket Dictionary New Edition, Oxford University Press 1999 3.Jespersen, Otto. Growth and Structure of the English Language. 10th ed. Oxford: Basil Blackwell, 1982. 4. Greenough, James Bradstreet, and George Lyman Kittredge. Words and Their Ways in English Speech. Boston: Beacon Press, 1962 5.Meшков О.Д. « Словообразование современного английского языка» Москва, 1976 6.Mirzəyev E.İ. “İngilis dilinin Avstraliya variantının diafonik xüsusiyyətləri” .Dilçilik:problemlər və mülahizələr.Bakı-2003.
7.Mirzəyev E.İ. “Böyük Britaniya ingilisçəsin regional variantlarının tələffüz xüsusiyyətləri” ADU, Elmi xəbərlər, №5,Bakı-2009.
8.Practical English Usage, M. Swan (1995), Oxford University Press 9.The Right Word at the Right Time (A guide to the English language and how to use it) (1985) Readers Digest 10.En.wikipedia.org/wiki/loanwords 11www.businessdictionary.com. Ilaha Mammadova The Difference between British English and American English Summary
The article deals with the differences between British English and American English. There are some well-known spelling, grammatical, phonetic differences between British English and American English. British English has a tendency to keep the spelling of many words of Latin, Greek, French origin, but Americans try to spell words more closely to the way they sound phonetically and they tend to omit some letters. In the article the author tries to show these differences and gives some examples to understand them. The author also mentions that British spelling is closest to the Middle English form of the word, whereas American spelling is closest to its Latin ancestor. Filologiya məsələləri – №5, 2014
224 Илаха Мамедова Различия между Британским и Американским английским . Резюме В статье говорится о различие между британским и американским английским. Разница между британским и американским английским не так и велика. В значительной степени отличия проявляются в орфографии , в лексике и в грамматике. В статье автор рассказывает об этих разницах. В отличии от британцев американцы придерживаются более экономичного и фонетического написания. Непроизносимые буквы пропускаются, а слова пишутся ближе к своему звучанию. Несмотря на взаимное межкультурное влияние, складывается впечатление, что лексика, орфография и произношение этих двух вариантов языка с каждым годом различаются все сильнее.
Rəyçi: Professor Çingiz Qaraşarlı
Filologiya məsələləri – №5, 2014
225 ELCHAN JUSSIFOW Aserbaidschanische SprachenUniversität Dr. Philologie elxankamal@mail.ru
англисизм, денглиш
Die Auswahl dieses Themas liegt an meinem persönlichen Interesse. Ich unterrichte deutsche Lexikologie an der deutschen Fakultät und dieses Thema hat mich gefesselt. Das Thema „Der Einfluss der englischen und amerikanischen Entlehnungen auf die deutsche Sprache“ scheint eine gute Möglichkeit, sich mein Lieblingsfach zu widmen und etwas neues zu erfahren. Neue Erfahrungen könnte ich vielleicht in meinem zukünftigen Unterricht und Beruf anzuwenden. In meinem Artikel möchte ich den englischen Einfluss auf die deutsche Sprache betrachten und mich mit den englischen Wörtern bekannt machen. Ich möchte den englischen Einfluss auf konkreten Beispielen zeigen und feststellen, wie oft die Anglizismen im Deutschen erscheinen. Der Artikel wird in zwei Teile gegliedert: den theoretischen und den praktischen. Der theoretische Teil beschäftigt sich mit der deutschen Sprachentwic- klung, deutschem Wortschatz, mit Fremdwörtern, Anglizismen, Formen und Regeln der Entlehnung. Der praktische Teil des Artikels enthält die Liste der häufig gebrauchten Anglizismen und Amerikanismen. Weiter gibt es auch meine kleine Forschung in deutschen Zeitungen und Zeitschriften, wo ich die Anglizismen gefolgt habe. Der Einfluss anderer Sprachen auf Deutsch war immer erheblich. Schon in voralthochdeutscher Zeit waren neue Wörter aus der lateinischen Sprache und aus dem Französischen eingedrungen. Heute überwiegt der englische Einfluss. Jeder Kontakt mit einer anderen Kultur hat die Sprache bereichert und hat erkennbare Spuren hinterlassen. Diese Entlehnungen spiegeln kriege und historisches Geschehen, Ideologen, Moderichtungen, Kulturwandel, wissenschaftliche und technische Entwicklung wider. Entlehnungen gehen aufgrund von Sprachkontakten und kuturellen und wirtschaftlichen Verbindungen in eine andere Sprache ein. Der Fremdwortschatz einer Sprache wird auch von außersprachlichen Entwicklungen ( besonders in den Bereichen Technik, Wissenschaft, Politik und Freizeit) geprägt. Viele Fremdwörter werden mit dem Begriff oder der Sache, die sie bezeichnen, aufgenommen. Es erscheint bei Begriffen aus dem kulinarischen Bereich: Hamburger, Cheeseburger,
im Wortschatz, die Platz für einen neuen Begriff bietet. Viele fremde Sprac- Filologiya məsələləri – №5, 2014
226 hanleihen verschwinden wieder, aber viele werden dauerhaft in die deutsche Sprache integriert. Deshalb unterscheidet man zwischen langlebigen und kurzle- bigen (so genannte Modewörter, die aus der Presse, der Politik, Fachsprachen und Jugendsprache stammen) Fremdwörtern. Das Englische steht an der Spitze der international gebrauchten Sprachen, deshalb stammen viele verwendete Frem- dwörter in der deutschen Sprache aus dem Englischen und Amerikanischen. Viele Neuerungen, z.B. aus dem Bereichen Technik und neue Medien, übernehmen wir mit dem entsprechenden Namen direkt aus dem Englischen ( Computer, Internet,
Die Fremdwörter machen heute einen gehörigen Teil des deutschen Wortschatzes. Es sind vor allem lateinische und englische Ausdrücke. Der Anteil der Entlehnungen ist etwa 25%, wobei viele dieser Wörter, besonders aus dem Griechischen und Lateinischen, nicht mehr als „fremd“ aufgefasst werden. Es gibt ungefähr 10% wirklich „fremd“ Wörter im Deutschen. Die Substantive stehen an der Spitze, dann folgen die Adjektive und Verben. Entlehnungen im Deutschen haben eine lange Geschichte, manche Wörter sind sogar im 9. Jahrhundert entlehnt worden. In der folgenden Tabelle fassen wir zusammen, welche Sprachen in welchen Jahrhunderten das Deutsche beeinflusst haben: Zeit Historischer Hintergrund Sprache
6-9.Jh. Zeit der Christanisierung Latein, Französisch 12-14. Jh. Höfische Zeit, Rittertum Französisch 15-16. Jh. Zeitalter des Humanismus Latein, Griechisch, Italienisch 16-17. Jh. 30-jähriger Krieg, Alamo- dezeit
Französisch, Italienisch 19-20. Jh. Industrielle Revolution, technischer Fortschritt, 1. und 2.Weltkrieg Englisch, Französisch, Fremdwörter mit lateinischen und griechischen Wortstämmen (Internationalismen) Nach 1945 Nachkriegszeit (Englisch Amerikanisch)
Heutzutage ist der ökonomische und politische Einfluss der englischspra- chigen Länder so stark, dass die meisten Begriffe aus dem Englischen kommen; in den Kritiken wird das Deutsche als Denglisch bezeichnet. Über 100 Millionen Menschen in der Welt sprechen Deutsch. Die deutsche Sprache gehört zu den wichtigsten Weltsprachen, aber die internationale Bedeutung als Wirtschafts-, Handels- und Verkehrssprache hat heute das Englische. Dies erklärt auch die Tatsache, dass die meisten Fremdwörter, die heute neu in die deutsche Sprache gelangen, sind Anglizismen. Die englische Sprache ist eine germanische Sprache. Für etwa 340 Millionen Menschen ist Englisch die Muttersprache und insgesamt 510 Millionen Leute sprechen Englisch. Der anglo-amerikanische Einfluss ist merkbar seit dem Zweiten Weltkrieg und zeig sich besonders im Wortschatz, Redewendungen und in der Valenz manc- her Verben. Schon im 18. Jahrhundert waren mehrere englische Wörter und Wort- bildungen ins Deutsche gekommen, vor allem durch die Übersetzung englischer Literatur ( Humor, Pudding) und durch das Einwirken englischer Politik ( Opposition, Parlament ) und Wirtschaft ( Budget, Banknote).
Filologiya məsələləri – №5, 2014
227 Im 20. Jahrhundert nahm dieser Einfluss zu. Die Gründe dafür waren die politische Vormachtstellung der Vereinigten Staaten nach dem Zweiten Weltkrieg, Internationalisierung auf wirtschaftlichem, kulturellem und wissenschaftlichem Gebiet, Übersetzungen von Fachtexten aus dem Englischen und Mitteilungen der Nachrichtenagenturen, der Englischunterricht in den Schulen usw. Die technolo- gischen Progression bringt immer neue Wörter mit. Die Anglizismen markieren besonders stark modische, technische oder gesellschaftliche Trends (Internet, surfen, Last-Minute-Reise usw.) Es ist nicht mehr die Domäne der Fachsprache, die Anglizismen zu benutzen, sondern auch die jüngeren Generationen verwenden diese Wörter mit Selbs- tverständlichkeit. Die Anglizismen bilden ein Bestandteil der gesprochenen und geschriebenen Sprache. In der Verwendung von Anglizismen spielt eine wichtige Rolle das Nachrichtenmagazin „Spiegel“. Seine sprachliche Besonderheit besteht in der Nachahmung der Sprache des amerikanischen Magazins „Time“. Die Anglizismen und Amerikanismen spielen eine wichtige Rolle in der Jugendsprache. Die jugendlichen wollen ihren Idolen, die oft aus den USA kommen, nacheifern. Die Wörter wie: cool, flirten, Show, People, City, Disko, Hit und viele andere benutzt die junge Generation täglich. Die Adjektiva aus dem Englischen sind manchmal umgedeutet: clever, easy, happy, high. In der Sprache der jugendlichen ist die Fremdwortfrequenz höher, die Angloamerikanismen erscheinen hier als Modewörter. Als Anglisierung bezeichnet man die Übernahme kultureller, wirtschaftlicher oder sozialer Eigenarten aus dem Amerikanischen und Britischen und Verwendung englischer Begriffe im deutschen Sprachgebrauch. Ein kulturelles Beispiel für eine Anglisierung ist ein Versuch, amerikanische Feste in Deutschland einzuführen wie Valentinstag oder Halloween. Man kann auch eine sozialökonomische Ausrichtung nach Amerika beobachten und Anglisierung der Wirtschaft. In Deutschland werden spezielle US- amerikanischer Managementmethoden eingeführt. Unterschiede zwischen Anglizismen und Denglisch: Yüklə 3,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|