Азярбайъан милли елмляр академийасы м. Фцзули адына ялйазмалар институту



Yüklə 3,51 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/48
tarix31.01.2017
ölçüsü3,51 Mb.
#7250
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48

 

1)  О.Д.Мешков.  Словообразование  современного  английского  языка. 

Москва, 1986, стр. 187. 

2)  N.Hüseynova. Azərbaycan dilində termin yaradıcılığı prosesi. Bakı, 2008, 139 

səh.  

3)  A.Bayramova. Leksik alınmaların dilin zənginləşməsində rolu, Bakı-2009. 200 



səh. 

4)  M. Baloğlanova Müasir ingilis dilinin söz yaradıcılığında prefikslər. Filologiya 

məsələləri (AMEA) 2010. N1 səh. 270-276. 

5)  V. Humbolt Bəşər dilləri quruluşunun müxtəlifliyi və bunun bəşəriyyətin 

mənəvi inkişafına təsiri haqqında. Bakı, Nurlan, 2008, 360 səh. 

6)    Z.  Dadaşova Müasir ingilis dilində ön şəkilçiləri vasitəsilə düzələn sifətlər. 

Filologiya məsələləri (AMEA), Bakı, 2009, N8 s. 375-382 

7)  П.М.  Каральщук  Аффиксальное  словообразование  в  английском  языке. 

Высшая школа, Москва, 1999, стр. 173-176.    

Р.Мамедова  

Роль префиксов в английском языке  

Резюме 


 

В статье речь идет и словообразовательных префиксах, которые играют 

важную роль в обогащении лексического минимума.  

Префиксы добавляются к началу слова и меняют только их лексическое 

значение.  


 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



25

В  современном  английском  языке  в  зависимости  от  того,  какую  часть 

речи префиксы образуют их разделяют на следующие виды: 

1) существительные образующие префиксы (ex-, arch-, ana-, dys-, per-, и 

т.д.) 

2) глаголы образующие префиксы (de-, be-, en-, out-, un-, и т.д.) 



3) прилагательные образующeе префикс (cis-). 

4) наречие образующeе префикс (а-) 

По значению префиксы выражают утверждение и отрицание. 

В  сравнение  с  Азербайджанским  языком  префиксы  Английского  языка 

обладают более широкими оттенками смысла.  

                                                                                         

R.Mammadova  

The role of preeixes in english language 

Summery 


 

This article is about word forming prefixes, which play a very important role 

in the enriching the lexical minimum.  

Prefixes are added to the beginning of the words and can only change their 

lexic meanings. 

In modern English depending on what part of speech prefixes form they are 

classified into the following types: 

1) noun forming prefixes (ex-, arch-, ana-, dys-, per-, and etc.) 

2) verb forming prefixes (de-, be-, en-, out-, un-, etc.) 

3) adjective forming prefix (cis-). 

4) adverb forming prefix (а-). 

According to their meanings prefixes express affirmation and negation. 

In comparison with the Azerbaijanian language English prefixes have broader 

meaning shades.  

 

 

Rəyçi:                      Fəridə Hüseynova 



                    filologiya üzrə fəlsəfə  doktoru, dosent  

 

 



 

 

 



 

  


 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



26

 F.f.d. AFAQ MƏMMƏDOVA  

BDU 

afaq@mail.ru 



 

SİLİK SÖZÜNÜN ETİMOLOGİYASI 

 

Keywords: Turkic languages, “silik”, Orkhon-Yenisei monuments, etymology

semantics. 



Açar sözlər: türk dilləri, silik, Orxon-Yenisey abidələri, etimologiya, semantika. 

Ключевые слова: тюркские языки, «силик», Орхоно-Енисейские памятники, 

этимология, семантика. 



 

Uzun illər bir çoxları türk xalqlarını  əlifbası, öz dili, mədəniyyəti olmayan, 

cahil, savaşmaqdan başqa bir iş bacarmayan xalq kimi qələmə verir və bu fikri 

dünyada yaymağa çalışırdılar.  

XIX əsrə qədər qədim türklər haqqında məlumat qonşu ölkələrdən, əsasən də, 

çin qaynaqlarında alınırdı. Əslində, bir-biri ilə hər zaman müharibə şəraitində olan, 

tez-tez müharibə edən bir xalqın o biri xalq haqqında nə  qədər doğru-dürüst 

məlumat verməsi də bir az şübhə altındadır.  

1893-cü ildə Vilhelm Tomsenin Orxon-Yenisey çayı hövzəsində tapılan 

daşların üzərindəki yazıların türklərə aid olduğunu təsdiqləməsi dünyada böyük 

əks-səda yaratdı. Daş üzərindəki bu yazıların dili o qədər mükəmməl idi ki, bir dilin 

belə hala gəlib çıxması üçün əslində bir neçə əsr keçməli idi. Bunu türkləri “vəhşi, 

mədəniyyətsiz, varvar” adlandıran bəzi tarixçi və dilçilər başa düşsələr də, yenə də 

bu fakt ilə razılaşmaq istəmirdilər. Lakin fakt, fakt olaraq qalmaqdadır. Hətta onu 

da qeyd edək ki, qədim türklər VIII əsrdən run əlifbasından başqa soqd, manixey 

əlifbaları, passepa-pa yazısından da istifadə etmişlər (13). 

Əlbəttə, qədim türklər kağız və taxta üzərində də yazmışlar. Məsələn, Çində 

arxeoloji qazıntılar nəticəsində tapılan run əlifbası ilə yazılmış kiçik kitabça, 

Turfanda tapılan kağız parçaları, günümüzə  qədər gəlib çatmış  ağac üzərində run 

yazısı ilə yazılmış yeganə nümunə isə  Qırğızıstanın Açıqdaş rayonunda (Sankt-

Peterburqda Ermitaj muzeyində saxlanılır) tapılan taxta çubuqdur (18; 13).  

Taxta və kağız üzərində yazılan bu kimi türk elinə  məxsus yazıların tarix 

içərisindəmi qeyb olduğu, yoxsa türk düşmənləri tərəfindənmi məhv edildiyi haqqında 

məlumata malik olmasaq da, tək bir şey söyləyə bilərik: əcdadlarımızın uzaqgörənliyi 

olmasaydı,  yazılar daş üzərinə yazılmasaydı (daşın kağız və taxtaya nisbətən məhv 

edilməsi çətindir axı), biz indi qədim türk əlifbası, yazısı, dili və ruhu haqqında heç bir 

məlumata sahib deyildik. 

Orxon-Yenisey abidələri dil tariximizin araşdırılması baxımından çox maraqlı 

faktlarla zəngindir. Əlbəttə, yazını daş üzərinə qazımaq çətin olduğu üçün abidələrdəki 

cümlələr daha sadə və qısa olmuş, sözlərdən minimum istifadə etməyə çalışmışlar. Bu-

na rəğmən, abidələrin leksikası zəngin və rəngarəngdir. “Göytürk abidələrində xüsusi 

adlar istisna olmaqla 800-ə qədər söz işlənmişdir” (5;42). 

Məqalədə Orxon-Yenisey abidələrində “təmiz” mənasında işlənmiş  silik 

sözünün tarixən hansı  dəyişikliklər qazandığı  və müasir dövrümüzdə hansı türk 



 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



27

dillərində mühafizə olunduğu üzərində durularaq leksemin etimologiyasına nəzər 

salınmışdır.  

Ilk dəfə “təmiz” mənasında  silik sözünə VIII əsrə aid olan Kül tigin 

abidəsində rast gəlirik: ...tabğaç bodunka begilik urı oğlın kul boltı, silik kız oğlın 

kün boltı (KT, 7). 

Bundan başqa, Xangiday ərazisindəki (Mərkəzi Monqolustan) dağların birində 

qəbrüstü yazılarda qədim run əlifbası ilə yazılmış Silik sözü xüsusi isim kimi qarşımıza 

çıxır: 1) .. qut bäriŋ  2) baz qan oqlı täŋri uçmis ezizi  3) bägir täŋrikänim 4) bitidi silik 

taçqan alıŋ 5) bägir älig-ä  (4;5) 

(1) Xeyr-dua ver Tanrı! 2) Baz xanın oğlu Tanrıya uçdu 3) Mənim ilahi Begirim 

4) (Bunu) yazan Silik Taçqan. Qəbul edin! 5) Hökmdar  Begir!). Yazıdan belə məlum 

olur ki, qəbrüstü yazını Silik Taçqan adlı şəxs yazmışdır.  

Daha sonrakı dövrlərdə türk əsərlərində yenə silik sözü qarşımıza çıxır. Məsələn, 

XI  əsrin böyük alimi və dilçisi Mahmud Kaşğarinin “Divanü Lüğat-it-türk”  əsərində 

“təmiz, gözəl,  şirindilli adam” mənalarında  silik  ər  (

را  ﮏﻠ ) işlədilmişdir (10; 390). 



Maraqlıdır, deməli, türklər üçün təmizlik nə qədər vacib olub ki, “təmiz” mənalı söz 

semantikasını genişləndirmiş  və “gözəl,  şirindilli” anlamlarını ifadə etməyə başla-

mışdır. Yəni türk üçün təmiz olan gözəldir, yaraşıqlıdır.  

Beləliklə, artıq XI əsrdə silik sözünün çoxmənalı leksem kimi çıxış etdiyinin 

şahidi oluruq. “Sözün çoxmənalılığı dilin inkişafını göstərən əsas amillərdən biridir. 

Onda xalqın müşahidəçilik qabiliyyəti, ağlı  və fantaziyası,  əşya və hadisələrin 

müqayisə etmə, qarşılaşdırma bacarığı, onlar arasında ümumi, oxşar cəhətləri 

axtarıb tapması əks olunur” (6;36). 

Mahmud Kaşğarlıdan sonra bu sözə “gözəl” mənasında “Qutadqu-bilig”də 

rast gəlirik: silik sav “gözəl danışma” və ya silig bolsu qulqu “qoy xarakteri gözəl 

olsun” (59). XII əsrdə yazılmış  “Ətibətül həqayiq” abidəsində  “şirin” mənasında 

sılıq  (Ə.H. 356) sözü işlədilmişdir: ...uluqka kiçigke sılıq  kıl sözünq.. (356). Bu 

abidədə siliq sözünün sətrinin altında şirin sözü yazılmışdır. 

Daha sonralar “Müqəddimətül-ədəb”  əsərində  silig “incə, yumuşaq” - (ol 

katıqlanmak, iş aqrukı / kapsadı anı / uzluk kıldı işge, silig teprendi işde, ahestelik 

kıldı (32;176) və  siliglik    “mərdlik” - (bu kerem de söz tıntaşmış, bu siliglik ahdı 

yan kerem turur (32;110)) sözləri işlənmişdir. 

İbn Mühənnanın lüğətində silik “təmiz, arı” (23;129), “Bədai əl-lüğət”də siliq 

“təmiz; hamar” (3;196), qədim uyğur yazılarında isə silik fonetik variantında aruq 

“arı, təmiz” sözü ilə bərabər işlənmişdir: aruq-silik “təmiz, pak; ədalətli” (18; 266). 

Ümumiyytlə, orta əsrlərdə “təmiz” mənasını verən və  silig / silik sözünə sinonim 

olan  arıq lekseminin, bir çox hallarda, elə  silik  kəliməsi ilə paralel işləndiyinin 

şahidi oluruq. Məsələn, DTS-də arıq silik “təmiz; düzgün”; arıq silik aş  “təmiz (halal) 

yemək” sözlərinə rast gəlirik. Onü da qeyd edək ki, türk abidələrində sinonim sözlərin 

paralel  şəkildə  işlənməsinə tez-tez rast gəlmək olar. Misal üşün, “Dədə Qorqud 

kitabı”nda “axır, son” mənalarını ifadə edən sonuc (son və uc) və ya “öz” mənasını 

ifadə edən  kəndözin (kəndi / özü) sözlərini göstərə bilərik. Dilçilikdə bir fikir də var ki, 

belə sinonum sözlərin paralel olaraq arxa-arxaya işlənmələrinin səbəbi, leksemlərin 

eyni ərazidə yaşayan müxtəlf türk tayfalarına mənsub olmalarından irəli gəlir. 

 Verilən misallardan da göründüyü kimi, abidələrdə  silik sözünün sonunda 

bəzən  -k,  bəzən -q  və ya   hərfləri işlənmişdir. Kəlimənin sonunda görülən bu 



 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



28

fərqlilik haqqında müxtəlif fikirlər var. Məsələn, “V.V.Radlov yazır ki, Orxon-Yenis-

ey abidələrinin yaradıldığı dövrdə türk dillərində -lık, -lik (yəni isim düzəldən şəkiçi - 

M.A.) və xalis sifət düzəldən -lığ, -lig şəkiçilərinin mənası tam diferensiallaşmamışdı. 

Radlovun fikrinə görə, sonralar cənub-qərb qrupu türk dillərində  -lığ, -lik  şəkilçil-

ərinin son samiti düşmüş (tirik “diri”, ölüg “ölü”, kapığ “qapı”, sarığ “sarı” sözlərində 

olduğu kimi) və sifət düzəldən -, -li şəkilçiləri yaranmışdır. -lık, -lik şəkilçiləri isə 

mənasına görə  əvvəlki  şəkçilərdən ayrılmış, yalnız isim düzəldən  şəkilçi kimi 

işlənmişdir. Lakin türkoloqlardan P.M.Melioranski  və F.Y.Korş bu fikrin əleyhinə 

çıxmış və göstərmişlər ki, elə əvvəldən hər iki şəkilçinin mənalarında fərq olmuşdur; 

-lık, -lik şəkilçisi isim düzəltmiş, -lığ, -liğ  şəkilçisi vasitəsilə isə sifət düzəldilmişdir 

(bax: 21).  

R.R.Arat isə q, g, k səslərinin qədim dövrdə paralel işləndiyini yazır və misal 

üçün  silik sözünü göstərir. Belə ki, Orxon-Yenisey abidələrindəki  silik ilə  bərabər, 

uyğur mətnlərində  silig, Kodeks Kumanikusda sili  və müasir türk dillərində  sılık

sılıqsılığsıluu və s. variantlarnın da mövcud olmaları, bunların paralel işlənməsini 

qəbul etməyə imkan yaradır (s.114). 

 A.Von Gabain “Alttürkische gammatik” kitabında silig sözünün tarixən “arı, 

təmiz, bakirə” mənalarını ifadə etdiyini yazır (15; 294) 

  Bu leksik vahidin müasir türk dillərinin hansında işlək olduğunu və hansı 

mənalar kəsb etdiyini öyrənmək üçün bir çox lüğətə müraciət etdik. İlk öncə qeyd 

edək ki, V.V.Radlov 1911-ci ildə  nəşr etdirdiyi “Опыт  словаря  тюркских 

наречий” lüğətində  silik sözünün bir çox türk dillərində artıq  sili/sulu/sılu 

formasında işlək olduğunu yazmışdır. Ümumiyyətlə, türk dillərində söz sonunda  

-q/-k  səslərinin düşməsi faktı  məlumdur (məsələn, acıq-acı, dirik-diri, uluk-

ulu, ölüg-ölü və s.) (19; 125).  

Beləliklə, Radlovun lüğətində altay, teleut, kazan dillərində  sılu “gözəl, 

əndamlı”, koman dilində sili “təmiz”, qırğız, tobol dillərində sulu “gözəl, yaraşıqlı; 

yaxşı, gözəl oturmuş (paltar haqqında)” mənalarında verilmişdir. Bunlardan başqa, 

lüğətdə  şor və saxa dillərində “çox gözəl, mükəmməl” mənalarında  sılıq, uyğurca 

“təmiz” anlamında silik və osmanlıcada eyni fonetik variantda, yalnız fərqli mənada 

- “düz, cilalı; pozulmuş” olduğu göstərilmişdir (19; 654-775). Yakutlarda isə bu söz 

“səkkiz od şüalı” kainat, güclü və qüdrətli ayğırla - ayqır silik - ifadə edilirdi (33). 

 Müasir türk dillərinə baxdığımız zaman silik lekseminin müxtəlif türk 

dillərində  fərqli fonetik formalarda və  mənalarda işləndiyini görürük. Məsələn, 

qazax dilində sülu “gözəl” (11; 322); qaraqalpaqca suluu “gözəl, yaraşıqlı, sevimli” 

(9; 589); qırğız dilində  suluu “gözəl” (12;663); tuvaca silig “1.təmiz, 2.yaraşıqlı, 

gözəl (26;376); uyğur dilində silik “1.düz, cilalı, 2.məc.nəzakətli, 3.usta, mahir” (29; 

538); tatar dilində  sılu “gözəl , sevimli; zərif// yaraşıqlı, gözəl (qız)” (24; 350); 

özbəkcə silik “1.gözəllik; 2.gözəl, maraqlı” (30; 189). 

Hər bir dilin dialektləri ədəbi dilə nisbətən qədim sözləri qorumaq baxımından 

daha dayanıqlıdır. Məsələn, Türkiyə türkcəsinin  ədəbi dilində “üzərindəki yazı 

silinmiş, pozulmuş, aşınmış olan” (27; 1308) mənasında işlənən  silik sözü İzmir, 

Yeniköy - Balıkəsirdə  silək formasında qədim mənalarını qoruya bilmişdir (silek 

delikanlı - yaxşı, təmiz dəliqanlı) (28; 363). 

Leksemin etimologiyasına gəlincə isə K.Laypanov və  İ.Mirziyev “О 

происхождении  тюрских  народов” başlıqlı  məqalədə  qədim yunanlıların  Silio 


 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



29

adlandırdıqları çayı türk dillərindəki silik sözü ilə eyni kökdən yarandıqlarını yaza-

raq sözün kökünü Si-lio kimi göstəririlər (34). 

 Əbülfəz Rəcəbli də sözü “təmiz” anlamı verən si kökü -lik şəkilçisinə ayırır 

(20; 313). Türk və  Şumer  əlaqəsindən, onların oxşar cəhətlərindən yazan Oljas 

Süleymanov “u/i dəyişməsinin prototürkcədə  də göründüyünü” yazır və misal 

olaraq silik leksemini göstərir: silik (təmiz), suluk (təmiz) yaranmışdır” yazır (35). 

Təbii ki, qədim zamanlarda söz kökünün daha kiçik parçalardan, səslərdən 

ibarət olması dilçilikdə isbat edilmişdir. Türkologiyada belə bir fikir var: “qədim, 

ilk türk sözləri bir hecadan ibarət olmuş, iki və daha artıq hecadan təşkil olunan 

sözlər sonradan yaranmışlar” (22; 273).  

 Fikrimizcə silik leksemi də si

*

+l+ik şəklində formalaşmışdır. Belə ki, -ık/-ik 

qədim türkcədə işlək şəkilçilərdən sayılmaqdadır. Məsələn, bil- = bilik, bar- = barık 

(22; 141) və ya tapmaq feilindən  tapıq “hörmət, xidmət”, ötmək “rica etmək, ibadət 

etmək” sözündən ötüg “ibadət, rica”, sürmək feilindən sürüg “sürü” və s. (15; 51) 

sözlər yaranmışdır. 

 Feildən həm isim, həm də sifət düzəltmə qabiliyyətinə malik olan bu morfem 

müasir dövrümüzdə müxtəlif türk dillərində  də qalmaqdadır. Müasir türk ədəbi 

dilində atributiv və substantiv isimlər yaratmaqda istifadə olunan -ık şəkilçisinə əski 

türkçədə də təsadüf edilir. Ancaq mənşə etibarilə feli sifət şəkilçisi olduğundan bu 

şəkilçinin yaratdığı isimlərin də  əksəriyyəti atributivlik xüsusiyyəti daşıyır, məs., 



kırıkyarıkdelikyanıkçizikçürük kimi sözlər həm sifətə, həm də bu xüsusiyyəti 

daşıyan anlayışların adını bildirdiyi üçün ismə aid edilir: tanık “şahid”, tutuk “məh-

kum”,  sanık  “şübhəli  şəxs”,  yaratık “məxluq”,  içerik “məzmun”,  soluk “nəfəs”, 

duruk “statik” terminləri də məhz bu şəkilçilər vasitəsilə yaranmışdır (7;69).  

Bundan başqa, digər türk dillərinə baxsaq özbəkcə bağlamak feilindən baglık 

“bağlı”,  buzmak “dağıtmak” sözündən  buzuk “dağılmış”; qazaxca jabmaq “bağ-

lamaq” feilindən jabıq “bağlı” (22;192) və bu kimi başqa sözlər düzəlmişdir. Türk-

mən dilində isə bu şəkilçi qoşulduğu felin mənası ilə bağlı anlayışları ifadə edən 

konkret və mücərrəd mənalı isimlər yaratmaqda olduqca işləkdir. Sadə və düzəltmə 

fellərə artırılan -ık şəkilçisi qazıqüzükqırkılıkqatnaşıkserpikçapışıkyaraşık

çaknaşık və s. kimi sözlər yaranır (7;69). Əlbəttə, misalların sayını daha da artırmaq 

olar, çünki qədimdən gələn bu şəkilçi öz məhsuldarlığını müasir dövrümüzə qədər 

davam etdirməkdədir.  

Silmək feilinə  gəlincə isə, orta əsr yazılı abidələrdə “sürtmək; silib təmizlə-

mək; təmizləmək” anlamlarında işlənmişdir. Hətta XIV əsrdə qələmə alınmış “Kitab 

ət-töhfə  əz-zəkiyyə fi-l-luqat ət-türkiyyə” lüğətində  “əsgi (silmək üçün)” mənasını 

ifadə edən  silkü,  siləcək    və “toz çırpmaq üçün istifadə edilən alət” - silikku 

leksemlərinə də rast gəlirik (16; 176). (Maraqlıdır ki, bu lüğətdə “süpürgə” sözünün 

sipirgi fonetik variantına rast gəldik ki, burada da söz kökündəki  si* diqqətimizi 

çəkdi. Çünki yenə də təmizlik üçün istifadə edilən sözün kökündə si

*

 vardır).  



 Müasir  Azərbaycan dilində  sil- feilinin “yuyaraq, sürtərək və ya silərək 

təmizləmək” (2; 74) anlamını da qoruması, bu feilin əsrlərcə öz qədim mənasını 

günümüzə qədər çatdırmasının nəticəsidir.  

Bütün bu qeyd olunanlara əsasən, silik lekseminin inkişaf xəttini aşağıdakı kimi 

göstərə bilərik: 

Si

*

 + l+ik = Silik /siliq/ siliğ (suluk) > sili / sılu / sulu/ sülu/ suluu 



 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



30

Sözün qazandığı yeni mənaları isə belə göstərmək olar: təmiz = yaraşıqlı = 

gözəl = şirindilli = sevimli = nəzakətli = usta, mahir = mükəmməl = düzgün = düz = 

cilalı = pürüssüz. 

Beləliklə, ilk zamanlarda “təmiz” mənasını ifadə edən  silik zaman keçdikcə 

müxtəlif türk dillərində fərqli anlamlarda işlədilməyə başlasa da, yeni mənalarının 

hamısı bir qaynağa, əsas mənaya dayanmaqdadır. Türkün düşüncəsi, yeni söz yarat-

ma, leksemlərə yeni semantika qazandırma istedadı o qədər mükəmməldir ki, bir 

söz bu qədər geniş və maraqlı məna şaxələri göstərə bilər. 

 

Ədəbiyyat 



 

1.  Abdullayeva Q. Qədim türk yazılı abidələri. Bakı, 2002. 

2.  Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. IV cild, “Elm”, Bakı, 1987. 

3.  Боровков  А.К. «Бада

′и ′   ал-лугат»  словарь  Тали′   Имани  Гератского. 

Москва, 1961. 

4.  Баттулга Ц., Кормушин И.В. «О поминальной надписи на скале в Хангидае 

(Центральная  Монголия) - Тюркологичский  сбрник 2007-2008. Москва 

«Восточная литература», 2009. 

5.   Doğan Aksan. Türkçenin gücü. Ankara, Bilgi yayınları, 1993. 

6.   Həsənov H. Müasir Azərbaycan dilinin leksikası. “Maarif”, Bakı, 1988. 

7.  Həsənli Ş. Oğuz qrupu türk dillərində morfoloji yolla fellərdən isim yaratma -    

Türkologiya- Beynəlxalq elmi jurnal, bakı, 2011. 

8.   Хакасско-русско словарь. «Главиздат», Москва, 1953. 

9.  Каракалпакско-русский  словарь.  Гос.изд.:  Иностранных  и  национальных 

словарей. Ьосква, 1958. 

10. Kaşğari M. Divanü lüğat-it-türk. Tərcümə edən və  nəşrə hazırlayan: Ramiz 

Əskər. I cild, “Ozan”, Bakı, 2006. 

11. Казахско-русский словарь. «АН Каз.ССР». Алма-Ата, 1954. 

12. Киргизко-русский словарь. «Советская Энциклопедия». Москва, 1965. 

13. Qıpçaq M. Türk əlifbaları (soqd, manixey əlifbası və Passe-pa yazısı). “MBM”, 

Bakı, 2012. 

14. Qıpçaq M. Söz aləminə sayahət. Bakı, 2002.  

15. Gabain Von A. Eski Türkçenin grameri. Çeviren: Mehmet Akalın. Ankara, 1988 

16.  Изысканный  дар  тюркскому  языку  (грамматичекий  трактат  XIV в.  на 

арбском языке). Ташкент, «Фан», 1978. 

17. Малов С.Э. Памятники древнетюркской письменности. «АН ССР», М.-Л., 

1951. 


18.  Наджип  Э.Н.  Исследования  по  истории  тюркских  языков. «Наука», 

Москва, 1989. 

19. Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречий. т.IV, ч.1, Санкт- Петербург, 

1911. 


20. Rəcəbli Ə. Qədim Türk yazısı abidələrinin dili. I cild, “Nurlan”, Bakı, 2006. 

21. Rəcəbli Ə. Göytürk dilinin morfologiyası. Bakı, 2002. 

22. Serebrennikov B.A., Hacıyeva N.Z. Türk dillərinin müqayisəli tarixi qramma-

tikası. Tərcümə edən: Hacıyev T.İ., “Səda”, Bakı, 2002. 



 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



31

23. Seyid Əhməd Cəmaləddin  İbn Mühənna “Hilyətül-insan və  həlbətül-lisan”. 

Bakı, 2008. 

24. Татарско- русский словарь. «Советская Энциклопедия», Москва, 1966. 

25. Thomsen V. Orhon yazıtları araştırmaları. Çeviren ve yayıma hazırlayan: Vedat 

Köken. “AÜ basımevi”. Ankara, 2002. 

26. Тувинско-русский словарь. «Советская Энциклопедия», Москва, 1968. 

27. Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu basım evi, II cild, Ankara, 1988. 

28. Türkiyede halk ağzından derleme sözlüğü. X. Türk Tarih Kurumu basımevi, 

Ankara, 1978. 

29. Уйгурско-русский словарь. «Советская Энциклопедия», Москва, 1968. 

30. Узбекско-русский словарь. Гос.изд.: Иностранных и национальных слова-

рей. Москва, 1959. 

31. Vəliyeva G. Qədim türk dili. “Nurlan”. Bakı, 2005. 

32. Yüce Nuri. Mukaddimetü

′l-Edeb. Giriş, dil özellikleri, metin, indeks. Ankara, 

1993. 

33. http://turkolog.narod.ru/info/yakut-7.htm-Традиционная культура аборигенов 



Якутии XVII-XVIII вв. 

34. www.real-alania.narod.ru/alanialand/history K.Laypanov, İ.Miziyev O prois-

xojdenii tyurkskix narodov 

35. www. geosities.com/plt_2000plt_us/azia   Süleymanov Oljas, Sümername, II h. 

 

 Афаг Мамедова  



Этимология слова «силик» 

Резюме 


 

В  статье  хронологически  исследуется  семантика  слова  «силик» (упот-

реблявшегося  в  древнетюркском  языке  в  значении  «чистый»)  со  значением 

этого слова в других письменных памятниках и современных тюркских язы-

ках. Было обнаружено интересное семантическое многообразие данной лексе-

мы в период, предшествующий ее современному употреблению. Здесь также 

обобщаются  мнения  ученых  относительно  этимологии  лексической  единицы 

«силик». 

Afag Mammadova 

About of “silik” word

′s etymology 

Summary 


 

In the article is chronologically researching of semantics of the “silik” word 

(which was using in the ancient Turkic languages with such meaning as clear), and 

also is analyse meanings of this word in other writing monuments and modern 

Turkic languages. It has been found interesting semantic forms of this lexem in the 

period prior to its modern use. There are also summarizes the opinions of scientists 

regarding the etymology of the lexical unit “silik”. 

 

Rəyçi:  Professor Tofiq  Hacıyev  



 

 

 



 

Filologiya  məsələləri – №5, 2014

 

 



32


Yüklə 3,51 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   48




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin