Азярбайжан республикасы дахили ишляр назирлийи

Ağqoyunlu dövlətinin süqutu. Osmanlı dövləti ilə 
aparılmış 
ağır 
savaşlar, 
ölkənin 
sosial-iqtisadi 
vəziyyətinin 
kəskinləşməsi, 
hərbi-köçəri 
əyanların 
mərkəzdənqaçma 
meylləri 
Ağqoyunlu 
dövlətinin 
zəifləməsinə səbəb oldu. 1474-cü ildə Uzun Həsənin oğlu 
Uğurlu Məhəmmədin Şirazda atasına qarşı qiyam 
qaldırması hərbi-köçəri əyanların separatizm meylinin 
parlaq nümunəsi idi. Şiraz qiyamı ərəfəsində Təbrizdə 
olmuş Venesiya səfiri Ambrocio Kontarininin verdiyi 

---

136 
məlumatlar dövlətin daxili durumunun qeyri sabit olmasını 
bir daha təsdiq edir. Uzun Həsən böyük çətinliklə oğlunun 
qiyamını yatırmış və Uğurlu Məhəmməd Osmanlı 
sarayına sığınaraq Sultan II Mehmedin qızı ilə 
evlənmişdi. Ölkə daxilində siyasi sabitliyi bərpa edən 
Uzun Həsən 1474-1475-ci illərdə Gürcüstana yürüş 
edərək Tiflis daxil olmaqla Şərqi Gürcüstanı Ağqoyunlu 
dövlətinə birləşdirmişdi. Bu Ağqoyunlu dövlətinin xarici 
siyasət sahəsində demək olar ki, sonuncu uğur oldu. 
1478-
ci ildə görkəmli siyasətçi, bacarıqlı dövlət xadimi və 
yenilməz sərkərdə olan Uzun Həsənin ölümü ilə 
Ağqoyunlu dövlətinin tənəzzülü daha da sürətləndi. 
Doğrudur, Sultan Yaqubun (1478-1490) hakimiyyəti 
dövrü nisbi sakitlik şəraitində keçsə də, Ağqoyunlular 
1480-
ci ildə Misir və Suriya hökmdarının qoşunlarını 
məğlub etsə də bütün bunlar ötəri xarakter daşıyırdı. Belə 
ki, Sultan Yaqubun ölümündən sonrakı dövr Ağqoyunlu 
tarixində Bayanduri şahzadələrinin və ayrı-ayrı feodal 
qruplaşmalarının 
hakimiyyət 
uğrunda 
aramsız 
müharibələri ilə yadda qalmışdır. 1490-cı ildə tayfa 
başçılarından olan Sufi Xəlilin yardımı ilə hakimiyyətə 
Sultan Yaqubun kiçik yaşlı oğlu Baysunqur(1490-1492) 
gətirildi. 1491-ci ildə Sufi Xəlili məğlub edən Diyarbəkr 
hakimi Süleyman Bəy Bican oğlu Baysunquru 
hakimiyyətdə saxlasa da, faktiki olaraq Ağqoyunlu 
dövlətinin idarə edilməsini öz əlinə aldı. 1492-ci ildə 
Ağqoyunlu əmirlərindən olan Əbih Sultan Bərdə 
yaxınlığında Baysunqurun qoşunlarını məğlub edərək 
Ağqoyunlu taxtına Uzun Həsənin nəvəsi Rüstəm Mirzəni 
(1492-
1497) çıxardı. 1497-ci ildə Ağqoyunlu taxtını ələ 
keçirmiş Uğurlu Məhəmmədin oğlu Gödək Əhmədin qısa 
müddətli hakimiyyəti dövrü xüsusilə əlamətdardır. Belə ki, 
əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyətini yaxşılaşdırmaq, hərbi-
köçəri əyanların müqavimətini qırmaq məqsədi ilə 

---

137 
şəriətdə nəzərdə tutulmayan qeyri-qanuni vergiləri və irsi 
soyurqalları ləğv etmək kursu əsasında islahatlar yolunu 
tutan Gödək Əhməd feodalların qiyamı nəticəsində 
hakimiyyətdən salındı. 1497-1499-cu illərdə Ağqoyunlu 
taxtı uğrunda Bayanduri şahzadələri Əlvənd Mirzə ilə 
Murad Mirzə arasında gedən şiddətli mübarizə 
Ağqoyunlu dövlətinin iki hissəyə parçalanması ilə 
nəticələndi. Onlar arasında 1500-cü ildə bağlanmış 
Əbhər sülhünə əsasən Azərbaycan Əlvənd Mirzəyə, Fars 
və Əcəm Iraqı isə Murad Mirzəyə verildi. 1501 və 1503-
cü illərdə iki hissəyə bölünmüş Ağqoyunlu dövlətini 
Səfəvilər dövləti əvəz etdi.