Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети

Ağac konstruksiyalı materiallarının keyfiyyətinin orqanoleptik 

üsulu ilə ekspertizası

 

 

Bildiyimiz kimi, malların keyfiyyəti onların yararlılığını təyin edən xassələrin 

məcmusu ilə ölçülür. Bu xassə göstəricilərinin  təyin edilməsi üçün istifadə edilən 

əsas metodlardan biri orqanoleptik metoddur. 

Orqanoleptik  metodla  ekspertizası  zamanı    xüsusilə  məmulatların 

nöqsanlarına görə sortların müəyyən edilməsində geniş tətbiq edilir. 

Ağac – inşaat materiallarının keyfiyyətinin orqonoleptik üsulla ekspertizası ilk 

növbədə onların zahiri görünüşünə baxmaqla aparılır. 

Ağac  –  inşaat  mallarının  keyfiyyətinə  onun  hazırlandığı  xammal,  yəni 

oduncaq birbaşa təsir göstərir. 

Ağacın möhkəmliyi və zahiri görünüşü təkcə cinsindən deyil, habelə ağacdakı 

nöqsanlardan da xeyli aslıdır. Bu  nöqsanlar taxta – şalban  materiallarının  və  hazır 

məmulatların çeşidlərə ayrılmasında ən mühüm amillərdən biridir. 

Ümumiyyətlə,  ağacın  nöqsanları  dedikdə,  ağacın  zahiri  görünüşünə, 

quruluşuna, bütövlüyünə və toxumalarının möhkəmliyinə dair  müvafiq normaların 

pozulması  nəzərdə  tutulur.  Bu  nöqsanlar  hələ  kəsilməmmiş  ağaclarda  və  istərsədə 

taxta şalban materiallarının saxlandığı və istismarı zamanı baş verə bilər. 

Nöqsanlar,  bir  qayda  olaraq  ağacın  keyfiyyətini,  çeşidini  və  dəyərini  aşağı 

salır;  burada  ağacın  quruluşunda  edilən  nöqsanlar  (düyünlər,  fırlar)  müstəsnalıq 

təşkil edir, belə  nöqsanlar ağaca dekorativ  xassələr  verir  və deməli, onun dəyərini 

qaldırır. 

---

 

20

Nöqsanların  yaranma  səbəbləri  və  ağacın  keyfiyyətinə  onların  təsiri,habelə 

nöqsanların  növləri  cox  müxtəlifdir.  Nöqsanların  siniflərə  bölünməsi  və  aydın 

təsviri  müvafiq  standartlarda  verilmişdir.  Qeyd  etmək  lazımdır  ki,  oduncağın 

nöqsanlarına  aid olan DÜİST praktikada geniş  istifadə olunan dövlət əhəmiyyətli 

sənəddir. 

Meşə  və  Ağac  Emalı  Sənayesi  Nazirliyi  tərəfindən  işlənib-hazırlanmış  və  1 

yanvar  1982-ci ildən qüvvədə olan sonuncu standart – DÜİST 2140-81 oduncağın 

qüsurlarını 9 qrupa bölür. 1-ci qrupa düyünlər, 2-ci qrupa çatlar, 3-cü qrupa gövdə 

formasının  qüsurları,  4-cü  qrupa  oduncağın  quruluşunun  qüsürları,  5-ci  qrupa 

kimyəvi  rənglənmələr,  6-  cı  qrupa  göbələk  zədələnmələri,  7-ci  qrupa  bioloji 

zədələnmələr. 8-ci qrupa kənar qatqılar, 9-cu qrupa qabarıqlar daxildir.