Азярбайжан Республикасы Тящсил Назирлийи
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Telofaza – xromosomlar qütblərə çəkildikdən
sonra onlarda dekondensasiya və desprilzasiya prosesləri gedir. Belə ki, xromosomu təşkil edən xromatidlərin spiralları açılır, onlar bir-birinə sarılaraq yumaq əmələ gətirirlər, nəticədə hüceyrənin hər qütbündə bir yumaq əmələ gəlir. Xromosomlar üzərindən qabarcıqlar çıxır, onlar birləşərək nüvənin daxili membranını əmələ gətirirlər. Sonra endoplazmatik şəbəkənin çənləri və vakuollarının birləşməsindən nüvənin xarici membranı əmələ gəlir. Bu zaman hüceyrənin hər qütbündə bir nüvə müşahidə olunur. Bütün bunlardan sonra sitokinez-sitoplazmanın nüvələr ətrafında paylanması prosesi başlayır. Nüvə ətrafında sitoplazmanın formalaşması bitkilərdə hüceyrə arası arakəsmənin yaranması ilə əlaqədardır. Sitoplazmadakı endoplazmatik şəbəkənin və Holci kompleksinin kanalları birləşərək hüceyrəarası arakəsmə əmələ gətirir və hər hüceyrədə bir nüvə, hər nüvədə bölünməyə başlayan ana hüceyrədəki miqdarda yəni diploid sayda xromosom olur, heyvan hüceyrələrində isə yəni nüvələr əmələ gəldikdən sonra sitoplazmalar nüvə ətrafında ortadan nazikləşərək sitoplazma içərisinə qatlanmaqla hüceyrənin 2 yerə bölünməsini təmin edir. Hüceyrədə sitokinezin hansı proses hesabına getməsi dəqiq məlum deyil. Lakin belə fikir irəli sürülür ki, hüceyrənin kortikal qatına, yəni membranın alt hissəsində əzələ təbiətinə oxşar yığılma 252 qabiliyyətli hissələr, elementlər vardır ki, onlar hüceyrənin ekvatoruna yönəlmiş vəziyyətdə olurlar. Bunlara yığılma həlqələri deyilir. Belə həlqələrin yığılması, qısalması nəticəsində hüceyrə ortadan büzülür və ən nazik yerdən ayrılaraq iki hüceyrə yaranmasına səbəb olur. Beləliklə, yığılma həlqələrinin iş mexanizmi əzələ fibrilərinin iş mexanizminə oxşayır. Maraqlı cəhətdir ki, hüceyrədə bu cür arakəsmənin yaranması mühitdə ATF-in olması ilə sıx əlaqədardır. Beləliklə, mitoz prosesində əsas rol oynayan, dəyişikliyə uğrayan nüvə və nüvə komponentləri, iy telləri və plazmatik membrandır. Lakin bu proses bütün hüceyrəyə xas olan proses olduğu üçün burada sitoplazma komponentləri də iştirak edir və bu prosesdə müəyyən dəyişikliyə uğrayırlar. Belə ki, sitoplazmatik şəbəkənin çənlər və kanallar sistemi kəskin reduksiyaya uğrayır, vakuollara və kiçik hissələrə parçalanır. Mitotik aparatın inkişafı ilə əlaqədar olaraq sitoplazmanın membran elementləri və orqanoidləri hüceyrənin kənarlarına sıxışdırılır. Metafaza mərhələsində mitoxondrilər, prastidlər, lizosomlar və digər orqanoidlər ya hüceyrəni qütb zonalarına sıxışdırır və iy tellərini əhatə edirlər. Hüceyrələr bölünəndə orqanoidlər qız hüceyrələrində bərabər paylanırlar. Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|