B. N. Oripov tasviriy san’at va uni 0 ‘qitish metodikasi
Yüklə 5,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
98
29- a rasm. 99 100 29- b rasm. quyi tomonga qarab lokal ranglar beriladi. Bo‘yoqlar 3—4 marta ustma-ust beriladi. Bunda albatta oldingi bo‘yoq qurigan bo‘lishi zarur. Bo‘yoq bilan ishlashda rasm taxta tikroq — 30 — 40° qiyalikda tutiladi, bu bo‘yoqlarning to ‘planib qolishidan saq- laydi. Rasm uchun beriladigan bo‘yoq rangi aw al palitrada tayyorlab olinadi. Shuningdek, har gal rangni almashtirganda m o‘yqalam yaxshilab yuviladi. Rasm tayyor b o ‘lgach, quri- tishga qo‘yiladi. Umuman, b o ‘yoq bilan ishlaganda iloji bori- cha tiniq va ochroq rang berilishi lozim. Bu rang ustidan beriladigan 2- va 3- ranglarning yorqin ifodalanish imko- niyatini beradi. Akvarel va um um an bo‘yoq bilan ishlash malakasiga ega boMish uchun sabr-qanoat bilan mashq qilish tavsiya etiladi. Dastlabki mashqlar bir rangning bir necha tuslarini topib yoki bir xil rangda rasmlar ishlashdan iborat bo‘ladi. T o‘q ranglar yaratish uchun suv kamroq, och ranglarni topish uchun esa suv ko‘proq qo‘shiladi. Yangi rangni topish uchun q o ‘shiladigan ranglarni b a’zi biridan ko‘proq, b a ’zi biridan ozroq olib, ularni bir-biriga qo‘shishda ham suv miq- dorining to ‘g‘ri tanlanishi maqsadga muvofiqdir. Bo‘yoq — akvarel bilan ishlaganda albatta sistemalilikka q at’iy talab qo‘yiladi. Shu boisdan boshlang‘ich mashg‘ulotlarda kamroq rangli, lekin bir-biridan keskin farq qiluvchi predm etlar rasm i ni ishlash tavsiya etiladi (29- a rasm). Shuningdek, rasm chizish mashg‘ulotlaridan oldin rangni ko‘rish va uning qanday nom bilan atalishi haqida mashqlar o ‘tkaziladi. So‘ngra ranglarni qo'shish, ulardan yangi rang topish, ranglar o ‘rnini to ‘g‘ri belgilash mashqlari ham olib boriladi. Bunday ko‘nikmalar egallangandan keyingina predmetlar rasmini alohida ishlashga kirishiladi. Masalan, olma, anor, nok, barg, shoxcha kabilar rasmini alohida-alohida tasvirlash lozim bo‘ladi. So‘ngra ularni fon asosida biron rangli material ustida tasvirlash lozim. Tabiat manzaralarini tasvirlash ham foydadan xoli b o‘lmaydi. Yakka holdagi terak, chinor, olma, o‘rik, tol kabi daraxtlarni yoki qoqio‘t, lola, g‘o‘za kabi o‘simliklami tasvirlash maqsadga 101 muvofiq. Bo‘yoq bilan rasm ishlash 4 yoki 5 bosqichda amalga oshiriladi. Dastlab rasmi ishlanadigan narsaning chiziqli tasviri qalamda bajariladi, bu 1-bosqich bo‘ladi. So‘ngra qog‘ozda fon va predmetning asosiy rangining o‘rni topiladi, bu 2- bosqich boladi. Bo‘yoq biroz qurigach, asosiy rangiar beriladi, bu 3- bosqich bo‘ladi, keyingi bosqichlarda yorug‘-soyalar, predmet ning o'ziga xos xususiyati va xarakterini ifodalovchi rangiar beriladi. Turli predmetlar, naturmort yoki manzara rasmi ishlan- ganda ham ish xuddi shu yo‘sinda bosqichma-bosqich bajari ladi. Shuni ta ’kidlash joizki, natura yoki joy-o‘rin albatta ko‘rish gorizontidan pastda bolish i lozim. Agar ko‘rish nuqtasi natura markaziga tushib qolsa, predmet hajmsiz, yassi holda ko‘rinib qoladi, bu rasm chizishni qiyinlashtiradi. Agar qush rasmi ishlansa, uni ko‘rish nuqtasidan pastda, o ‘ng yoki chap tomon- ga qo‘yish lozim. Shundagina qushni yerda yoki biron butoq ustida o ‘tirgan holatda va gavdasini to la tasvirlash imkoniyati yaratiladi (29- b rasm). Manzara yoki tematik (sujetli) rasmlar ham 4—5 bosqichda ishlanadi. Rasmga e’tibor bering, undagi bosqichlar bir-birini toldirib, uyg‘unlashib boradi. Sujetli (tematik) rasm asosan voqea-hodisalar, o‘qilgan kitob- lar hamda tevarak-atrofdagi turmush va hayotiy hodisalar asosida yaratiladi. Tarbiyachi-pedagog rasm ishlashni, mustaqil kompozitsiya tuzishni juda yaxshi bilishi kerak. Bunday rasm ishlashning eng oson y o li o ‘qituvchi tom onidan sinf doskasida ko‘rsatib berilgan sujet elementlaridan foydalanilgan holda rasm ish- lashdir. Chunki o ‘qituvchi har bir rasm chizish darsida, shu mavzu bo‘yicha bir necha elementlami namoyish etadi. Talaba- lar undan ijodiy foydalanib, mustaqil tem atik kompozitsiya tuzadilar. Bo‘yoq bilan ishlashni o‘rganishning eng oson vo‘llaridan yana biri b o ‘yoqda badiiy bezash b o ‘yicha rasm ishlashdir. Chunki, tasviriy san’atning bu bolim i ko‘proq naqsh va mustaqil 102 rang kompozitsiyasidagi bezatish ishlaridan (devoriy gazeta, otkritka kabilar) iborat bo‘ladi. Naqsh chizishda esa har bir bo‘yoq o‘m i belgilab olinadi va shu joyga bo‘yoqning o‘zi tiniq holda beriladi. 1. Rang nima, uni qanday ko‘rasiz? 2. Rang kim tomonidan kashf etilgan? 3. Tabiatda qanday ranglar mavjud? 4. Rang halqasi nima? 5. Qanday ranglarga axromatik va xromatik ranglar deyiladi? 6. Akvarel bo‘yog‘i qanday xususiyatga ega? 7. Qog‘ozda rasm ishlash uchun qanday bo‘yoq tanlanadi? 8. Bo'yoq bilan rasm ishlash uchun qanday qog‘oz tanlanadi? 9. Bo‘yoq bilan ishlaganda perspektiva qanday olinadi? 3.3. KOMPOZITSIYA Yüklə 5,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|