B. N. Oripov tasviriy san’at va uni 0 ‘qitish metodikasi

grafika 
alohida o 'rin egallaydi. Bu bo ‘limga 
interyerlarni bezatish, plakat, kitob, e ’lon, afishalar, devoriy 
k o ‘rgazm a va g azetalar, fo to tele n e o n y o ritg ich lari tasviri,
110

---

mozaika, applikatsiya uslubidagi kompozitsiyalar kiradi. G ra- 
fikaning yuqoridagi barcha vositalarining asosiy elementi 
harflar
— 
shriftlar
hisoblanadi.
Harflar o ‘zining badiiy, standart, yozma, bosma, soyali kabi 
turlari bilan grafik kompozitsiyalarda keng qo‘llaniladi.
Harflar bolalar muassasalari va maktab badiiy-bezak grafi- 
kasida alohida ahamiyatga ega b o ‘lib, bu bo‘lajak tarbiyachi-peda- 
goglarning pedagogik faoliyatlarida m uayyan m alakaga ega 
b o ‘lishlarini taqozo etadi. Shu boisdan mazkur b o ‘limga kengroq 
to ‘xtab o ‘tamiz.
Harflar va ularning yozilishi
H arflar insoniyatning ju d a qadim gi avlodlari tom onidan 
yaratilgan. U jam iyat taraqqiyotida insoniyatning m oddiy va 
m a’naviy rivojlanishida alohida rol o ‘ynab keldi.
Tarixdan m a ’lumki, harflarning yaratilishida, Sharq xalqla- 
rining ijodi alohida ahamiyatiga ega. Ular piktografik, ieroglif, 
so‘zli va nihoyat, tovushli harflarni yaratdilar.
Tovushli harflarning takomillashuvi natijasida bugungi kunda 
jahonning ingliz, fransuz, ispan, turk, fors, hind, xitoy, arab, 
yapon, koreys kabi tillarida gaplashuvchi xalqlaming umumlash- 
tirilgan holdagi yunon-lotin, arab-turk, yapon-xitoy va slavyan- 
kirill kabilaming tovushli belgilar ko‘rinishidagi harflari yaratildiki, 
ulardan turlicha (qisqa belgi) o ‘zgartirishlar bilan boshqa xalqlar 
ham foydalanib kelmoqdalar (32- rasm).
Badiiy bezashda kitob grafikasi alohida aham iyatga ega. 
K o‘pgina adabiyotlarda kitob grafikasiga eramizning boshlarida 
asos solingan deb ta ’kidlanadi. Biroq, kitob yozish va uni bezatish 
eramizdan avvalroq boshlanganligi haqida m a’lum otlar mavjud. 
Chunki, qadimiy Xitoy, Misr, H ind va 0 ‘rta Osiyoning ko‘pgina 
xalqlari eramizdan avvalroq o'zlarining „Sinxetta haqida qissa“ 
(M isr), ,,Avesto“ (Xorazm), ,,Tipataka“ (H indiston), „Ram a- 
y a n a “ (H in d isto n ), ,,M ah a b h a rata “ (H in d isto n ), ,,U n z in “ , 
,,C h u n su “ (X itoy) kabi k ito b la rn i y aratg an lar. Jah o n n in g
muqaddas kitoblari: ,,Bibliya“ (IV asrda Rim), „Injil“ (II asrda), 
,,Tavrot“ (VI asrda), ,,Qur’o n “ (VII asrda Arabiston) yaratildi.