O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 109-moddasi, 2-bandiga ko’ra,
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi qonunlari O‘zbekiston Respublikasining qonunlariga muvofiqligi to‘g‘risida xulosa beradi
§ 2. O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston Respublikalarining o‘zaro munosabatlarni hal qilish tartibi O‘zbekiston va Qoraqalpog‘istonning o‘zaro munosabatlar Qoraqalpog‘iston suverenitetini O‘zbekiston tomonidan muhofaza qilinishi printsipi asosida amalga oshiriladi.
Konstitutsiyaning 72-moddasida “O‘zbekiston Respublikasi qonunlari Qoraqalpog‘iston Respublikasi hududida ham majburiydir” – degan qoidani mavjudligi, Qoraqalpog‘iston hududi ham O‘zbekiston hududi hisoblanishi, Qoraqalpog‘iston o‘zi mustaqil ravishda qonunlar qabul qilishi mumkinligini, lekin O‘zbekistonni qonunlari ham Qoraqalpog‘iston hududida bajarilishi shartligini anglatadi.
O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston Respublikalarining o‘zaro munosabatini belgilashda Konstitutsiyasining 75-moddasi qoidalari muhim huquqiy asos bo‘lib xizmat qiladi.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 75-moddasigako’ra,
O‘zbekiston Respublikasi bilan Qoraqalpog‘iston Respublikasining o‘zaro munosabatlari O‘zbekiston Respublikasi va Qoraqalpog‘iston Respublikasi o‘rtasida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi doirasida tuzilgan shartnomalar hamda bitimlar bilan tartibga solinadi
Ushbu normada ikki davlat o’rtasidagi o‘zaro munosabatlar O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston o‘rtasida tuziladigan shartnomalar yoki bitimlar asosida tartibga solinishi, har qanday bitim va shartnoma O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi doirasida Konstitutsiyaga mos ravishda tuzilishi shartligi belgilangan.
O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston Respublikalari mustaqil respublika bo‘lganligi uchun ularda umummanfaatlar bilan o‘z manfaatlari bo‘lishi tabiiydir. Shu tufayli ular o‘rtasida nizolar kelib chiqqudek bo‘lsa, nizolarni hal qilish yo‘llari ham Konstitutsiya bilan belgilab berilgan.
Konstitutsiyaning 75-moddasida “O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston Respublikasidagi nizolar murosaga keltiruvchi vositalar yordamida hal etiladi” – deb, belgilangan. Nizolar tinch yo‘l bilan va murosaga keltiruvchi vositalar yordamida hal qilinishi zarur.
Nizolar kelib chiqqan holatda yuqorida ta’kidlab o’tilganidek O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy sudi masalani hal qilishi zarur. Konstitutsiyaning 109-moddasi 2-bandiga binoan Konstitutsiyaviy sud “Qoraqalpog‘iston Respublikasi Konstitutsiyasi O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga, Qoraqalpog‘iston Respublikasi qonunlari O‘zbekiston Respublikasining qonunlariga muvofiqligi to‘g‘risida xulosa beradi”. Uning xulosasi esa nizoni hal qilishga olib keladi.
O‘zbekiston Respublikasi tarkibida Qoraqalpog‘iston Respublikasi bo‘lib, u suveren respublika maqomida O‘zbekiston tarkibiga kiradi va uning suveren huquqlari O‘zbekiston tomonidan himoya qilinadi.
Qoraqalpog‘istonning O‘zbekiston hududida tegishli maqomga egaligi, uning O‘zbekiston Respublikasi bilan munosabatlari Konstitutsiyaviy asosga egaligi, ularda har ikki tomonning manfaati hisobga olinishi mavzuning asosiy maqsadi hisoblanadi.
