Babayeva d. R

«О» 
tovushli so‘zlar ayta oladilar.
Kerakli jihozlar:
•
 «О» 
tovushi bor suratlar, kubik: bir tomoniga labning ochiq holati 
rasmi yopishtirilgan, boshqa tomonlariga unli harflar yopishtirilgan.
• Mashg‘ulotning borishi:
Tarbiyachi bolalaming tovushlar haqidagi bilimini aniqlash va 
mustahkamlash uchun savollar beradi. 
' 
1
Tovushlami nima qilamiz?
(tovushlami talaffuz qilamiz va eshitamiz)
Tarbiyachi bolalar javoblarini umumlashtiradi: nutq tovushiari
2 xil bo‘ladi: unli tovushlar va undosh tovushlar, tovushlami ay- 
tamiz, eshitamiz.
Bugun biz «О» unli tovushi bilan tanishamiz.
«О» tovushini talaffuz etganimizda quyidagi holat yuz beradi:
Lablar aylana shaklida (dumaloqlangan) va bir oz oldinga chiqadi, 
tishlar dumaloqlangan lablar bilan berkiladi, til ildizi bir oz yuqori- 
ga ko‘tariladi, yumshoq tanglay tomoqning orqa devoriga siqilgan 
bo‘lib, burun yo‘llarini yopib turadi, havo oqimi og‘iz bo‘shlig‘i 
orqali o‘tib ketadi, tovush boylamlari bog‘langan bo‘lib, tebranadi va 
tovush hosil bo‘ladi.
Unli tovushlar to‘siqqa uchramaydi, cho‘ziq aytiladi. Unli tovushni 
biz qizil rangda belgilaymiz (qizil kvadrat shaklni ko‘rsatiladi). Ku- 
biklaming (tarbiyachi kubikni ko‘rsatadi) bir tomoniga labning ochiq
206

---

holati rasmi yopishtirilib belgilanadi. Siz kubiklami o‘ynayotganingizda 
bilingki, kubikning bir tomoniga labning ochiq holati rasmi yo­
pishtirilib, qolgan tomonlarda harflar ko‘rsatilgan bo‘lsa, demak, bu 
kubikdagi harflar unli harflar bo‘ladi. Mana qarang, kubikning bir to­
moniga labning ochiq holati rasmi yopishtirilib, boshqa tomonida 
«О»
harfi yopishtirilgan. Demak, 
«О» 
harfi unli tovush ekanligini bildiradi.
Xattaxta tagligiga uy hayvonlari rasmi terib qo‘yiladi (qo‘y, echki, 
sigir, buzoq, ot) va quyidagicha suhbat orqali ot so‘zi ajratib olinadi.
- Uy hayvonlari nomini ayting.
(qo‘y, echki, sigir, ot)
Ular nima uchun uy hayvonlari deyiladi?
(chunki ulami uyda odamlar boqadi, parvarishlaydi)
Shu hayvonlaming qaysi biri nomida