Backup of Uz Qabigi

§ 11.4. Cazibə qüvvələrinin özəllikləri
Təbiətdə 4 növ qüvvə mövcuddur:

1. 
   Elektromaqnit qüvvələri,
   
2. 
   Cazibə qüvvələri,
   
3. 
   Güclü qarşılıqlı təsir qüvvələri,
   
4. 
   Zəif qarşılıqlı təsir qüvvələri.
   

Elektrik və cazibə qüvvələri məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasib olaraq azalır. Güclü və zəif qarşılıqlı təsir qüvvələ-ri isə məsafədən asılı olaraq daha sürətlə azalır.

Asanlıqla göstərmək olar ki, protonla elektron arasında-kı elektrik Kulon qüvvəsi F_k cazibə qüvvəsindən F_g çox-çox

böyükdür, yəni
Fk/Fg»10⁴⁰.
Güclü qarşılıqlı təsir qüvvələri atom nüvələri çərçivəsində bütün qüvvələrdən güclü olub ulduz nüvələrində nüvələrin sin-tezini təmin edir.

Zəif qarşılıqlı təsir qüvvələri cazibə qüvvələrindən böyük, elektrik qüvvələrindən isə kiçikdir. Bu qüvvələr protonun əks beta-parçalanmasında rol oynayır.

Astronomiyada bu qüvvələrin hamısı ilə rastlaşırıq. La-kin cazibə qüvvəsi astronomiyada xüsusi yer tutur. Əvvəlki paraqraflarda dediyimiz kimi göy cisimlərinin hərəkətini ida-rə edən, onlara kürə forması verən və onları tarazlıqda saxla-yan cazibə qüvvəsidir. Ulduzların daxili quruluşu və təkamü-lü də gazibə qüvvələri ilə təyin olunur.

Nyutonun ümumdünya cazibə qanunu yalnız zəif cazibə sahələri üçün doğrudur. Çox böyük sıxlıqla əlaqədar olan güc-lü cazibə sahəsini və işıq sürətinə yaxın sürətlə hərəkət edən ci-simlərin hərəkətini yalnız Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriy

yəsi (cazibə nəzəriyyəsi) təsvir edə bilir.

Cazibə qüvvəsi digər qüvvələrdən bir sıra özəlliklərinə gö-rə fərqlənir. Bu özəlliklər aşağıdakılardır:

1.