Backup of Uz Qabigi

§12.5. Günəşin qabarma və çəkilmə təsiri
Təbiidir ki, Günəşin cazibə təsiri ilə də Yerdə qabarma və çəkilmə baş verəcəkdir. Lakin Günəş Aya nisbətən Yerdən çox uzaq olduğundan onun təsiri Ayınkından xeyli az olacaq-dır. Fərz edək ki, şəkil 12.4-də T - Yer və G- Günəşdir.

Əvvəlki paraqrafdakına analoji olaraq Yerin bərk hissə-sinin Günəşdən aldığı təcil aşağıdakı kimi olar:

®

-®

G

Şəhil.12.4. Günəşin qabardıcı təsiri GM

A və Б nöqtələrində su hissəciklərinin Günəşdən aldığı təcillər isə

və

(12.9)

(4 +Ю olar. Onda (12.8) və (12.9)-dan

w_A - w_T = GM_@

1

1

w_A - w_T « 2GM_&


(12.12)

olar. Əgər nəzərə alsaq ki, R©<< a© (12.11)- dən alarıq ki,

Eyni qayda ilə yaza bilərik ki,

R

3 *

Beləliklə, yuxarıdakı paraqrafa uyğun olaraq A və Б nöqtələrində qabarma, F və D nöqtələrinlə isə çəkilmə baş ve-rəcəkdir.

Əgər Мз>, М®, a© və rj -in məlum qiymətlərini (12.14)-də nəzərə alsaq taparıq ki,

Ayın və Günəşin qabardıcı təcillərinin nisbəti üçün (12.6) və (12.12) -dən alarıq ki,

yəni Ayın qabarma yaratma təcili Günəşinkindən 2.2 dəfə bö-yükdür.

Aydındır ki, şəkil 12.5 -də göstərildiyi kimi Ayın L₁ təzə

Ay və L₃ dolu Ay fazalarında, yəni Günəş, Yer və Ay bir düz

xətt üzərində olduqda Ayın və Günəşin qabardıcı təcilləri ey-ni istiqamətdə olur və maksimal qabarma müşahidə olunur. Ayın L₂ birinci rüb və L₄ axırıncı rüb fazalarında Ayın

qabartması Günəşin çəkiltməsinə, Ayın çəkiltməsi isə Günə

т

т

Şakil 12.5. Ау хэ Günaşin qabıırdıcı tasiri

şin qabartma sma uyğun gəlir. Nə ticədə Günəş Äym yaratdı ğı qabartmanı zəiflədir və minimal qabarma müşahidə olunur.