Backup of Uz Qabigi

_w

1 1

2 2 к^Г2 ^Г1 J


olar.


Əgər fərz etsək ki, r₁» r₂, r₂ - r₁=r<< r₁, bu təcil

Aw m

f \ r

(13.6)

V^rı J

olar.

İndi fərz edək ki, peyk Günəş ətrafında hərəkət edir. Onda peykə təsir edən sarsıdıcı təcillər

GM

wm

,2 '

və

wm

GM

(13.7)

olar. Əgər nəzərə alsaq ki, r«r^ yekun sarsıdıcı təcil

_л GM GM_{e п},,_й,

^awp =— — (13.8)
Äydmdır ki,

GM GM0 >>

Г² Vi²

Опа göro (İ3.8)-i aşağıdakı kimi yazmaq olar:

GM0
Awp» p-
Əgər

Aw_p Aw'_m

> (13.9)

şorti ödonilor so peyk plane tin to sir sferindo olar vo planet ot-rafmda Kepler trayektoriyası üzro horokot edor. Əgər

Aw_p Aw'_m

< (13.10)
şorti ödonorso peyk Günoşin tosir sferindo olar vo Günoş otra-fında Kepler trayektoriyası üzro horokot edor.
§13.3. Süni peykin elliptik orbiti
Süni peyklor üçün on xarakterik orbit elliptik orbitdir, yo-ni süni peyklor Yer otrafında elliptik orbit üzro horokot edir-lor. Şokil -3.4-do süni peykin elliptik orbiti göstorilmişdir. Şo-kildo П-orbitin perigeyi, A-orbitin apogeyi, h_A-peykin Yer

sothindon apogey hündürlüyü, O-Yerin morkozi, R©-Yerin radiusu, h-orbitin ixtiyari nöqtosindo peykin Yer sothindon hün-dürlüyü,

Peyk

q=_fl(1-e)= Re+hn , (13.11) peykin orbitinin perigey mə-safəsi,

Q=a(1+e)= R©+ h_A (13.12)

	А
Şəkil 13.4. Süni peykin elliptik orbiti

lır. Bu halda peyk orbitinin ekssentrisiteti

peykin orbitinin apogey mə-safəsi, a və e-peyk orbitinin böyük yarım oxu və ekssent-risitetidir. Ädətən süni peyk üfüqi istiqamətdə, başqa söz-lə radial istiqamətə perpendikulyar istiqamətdə buraxı-

olar.

Əgər süni peyk perigey nöqtəsindən buraxılsa onun Yerin mərkəzindən məsafəsi (perigey məsafəsi)

rp=q= R©+ hn (13.14)

olar. Burada h peykin Yer səthindən hündürlüyüdür.

Keplerin III qanununda süni peykin kütləsini nəzərə al-masaq (m<< M_@) onun Yer ətrafında dolanma dövrü üçün

alarıq ki,

W :


Əgər Yer səthində ağırlıq qüvvəsinin təcilinin

GM^

olduğunu (13.15)-də nəzərə alsaq

2n

olar.

Süni peyklərin orbitini dəyişən iki səbəb nəzərə alınmalı-

dır:

1. 
   Yerin ekvatorial kütlə artıqlığı,
   
2. 
   Yer atmosferinin müqaviməti.
   

Birinci səbəb orbitin qalxan düyününün və perigeyin bucaq məsafəsinin sarsılmasına gətirir. Bu sarsıntılar göy mexa-nikasının məlum düsturlarına görə nəzərə alınır.

İkinci səbəb orbitin böyük yarım oxunun dəyişməsi və peykin sürətinin azalması ilə nəticələnir. Bu təsirlər atmosfe-rin sıx olan aşağı qatlarında, yəni perigey yaxınlığında daha güclü olur. Nəticədə peykin orbitinin böyük yarım oxu və eks-sentrisiteti azalır və peykin orbiti dairəvi orbitə yaxınlaşır. Apogey məsafəsi perigey məsafəsinə yaxınlaşdıqda peyk tor-mozlanmağa başlayır və atmosferin aşağı qatlarına düşərək Yerə yaxınlaşır. Bu zaman onun potensial enerjisinin bir qis-mi kinetik enerjiyə çevrilir və tormozlanma zamanı azalan ki-netik enerjini əvəz edir. Ona görə peykin orbiti kiçildikcə onun sürəti azalmaq əvəzinə artır və peykin Yer ətrafında do-lanma dövrü azalır.