Microsoft Word mm cavab az imtahan docx

---

“Mülki müdafiə” Fənni Üzrə İmtahan Suallarının Cavabları 
 
1.
Geofiziki təhlükəli təzahürlər. Onların baş vermə səbəbləri. 
 
Zəlzələ- ən çox dağıdıcı qüvvəyə malik, ağılasığmaz, idarə olunmaz təbbi 
fəlakətdir. Zəlzələ deyildikdə yeraltı təkan və yer qatının titrəmələri, yer qatının və 
yaxud mantiyanın üst qatının sürüşməsi və parçalanması nəticəsində, böyük 
məsafələrə elastik dalğavari ötürmələr başa düşülür. Zəlzələlər qəflətən yaranan və 
tez yayılan fövqəladə hallara aiddir. Bu zaman ərzində təxlyə və qabaqlayıcı 
tədbirlər görmək mümkün deyil. Zəlzələlərin tektonik, vulkanik, eləcə də uçqun və 
bəndlərin yarılması nəticəsində meydana çıxan törəmə zəlzələ növləri, sualtı 
zəlzələ, habelə yerə meteorit düşməsi və ya planetimizin digər kosmik obyektlərlə 
toqquşması nəticəsində baş verən zəlzələ növləri olur. Tarixdə ilk qeydə alınmış 
zəlzələ eramızdan 2050- il əvvələ aiddir. Son 500 il ərzində dünyada zəlzələlər 
nəticəsində 4,5 milyon insan tələf olmuşdur. Titrəyişin gücü (balı) Rixter, Merkali 
və s. şkalaları üzrə müəyyən edilir.
Vülkan püskürmələri- yer qatının kanalları və qatları üzərində yaranan, yer 
üzərinə lava, kül, zərərli qazlar, su buxarı və dağ cisimlərini püskürən geofiziki 
hadisəyə deyilir. Yer üzərində 522 fəaliyyətdə olan vulkan qeydə alınlb və 
bunlardan 20-40-ı hər il püskürür. Ən çox vulkan İndoneziyada, Yaponiyada, 
Mərkəzi Amerikadadır. Vulkanların püskürməsi zamanı əsas zədə yetirən faktorlar 
bunlardır: közərmiş lava, qazlar, tüstü, buxar, qaynar su, kül, dağ cisimlərinin 
qırıntıları, partlayış dalğası, lil və daş axınları. Maqma dedikdə, yer daxilində 
ə
rimiş, yüksək hərarətli, son dərəcədə közərmiş və qazlarla zəngin olan silikat 
maddə nəzərdə tutulur. Vulkan konusunun zirvəsində yerləşən kasa şəkilli və ya 
qıfa bənzər boşluğa vulkan krateri deyilir. Bəzən vulkan kraterləri su ilə dolaraq 
krater göllərinin yaranmasına səbəb olur. Vulkanın püskürməsi ilə mübarizənin 
üsulları: 
-vulkanın vəziyyətini daim müşahidə etmək; 
-təhlükəli ərazidən əhalinin vaxtında köçürülməsi; 
-müdafiə bəndlərinin qurulması; 
-lava və lil daşlı axınlarının axması üçün xüsusi kanalların tikilməsi; 
-lavanın su ilə soyudulması; 
-yaralanmış insanlara ilk tibbi yardımın göstərilməsi.