Backup of Uz Qabigi

§ 2.5.Dünyanın şimal qütbünün üfüqdən hündürlüyü

Əvvəllər dediyimiz kimi Göy sferinin şərqdən qərbə doğ-ru günlük fırlanması Yerin öz oxu ətrafında qərbdən şərqə doğru fırlanmasının təzahürüdür. Dünyanın oxu PP' Yerin fırlanma oxu p_Np_S-ə paraleldir. Ona görə Yer səthindəki mü-

şahidəçi yerindən asılı olmayaraq göy sferinin həmişə eyni ox ətrafında fırlanmasını müşahidə edəcəkdir. Yəni dünyanın oxu PP' fəzada öz vəziyyətini saxlayır. Şaquli xətt ZZ' isə mü-şahidəçinin Yer səthindəki vəziyyətindən asılı olaraq istiqa-mətini dəyişir və dünya oxu PP' ilə müxtəlif bucaq əmələ gəti-rir.
Şəkil 2.5. Dünyanın şimal qütbünün üfüqdən olan hündürlüyü

Yer səthinin O nöqtəsində olan müşahidəçi üçün (şəkil 2.5) zenit OZ istiqamətində, üfüq müstəvisi isə O nöq-təsində Yer səthinə toxunan NS istiqa-mətində olar. Əgər Yerin fırlanma oxu p_Np_S, Yer ekvatoru

isə q'q olarsa müşa-hidə nöqtəsinin coğrafi enliyi

j=ZOTq

olar. Dünyanın oxu Yerin fırlanma oxuna paralel olduğun-dan bu ox OP istiqamətində olacaqdır. Şəkildən göründüyü kimi dünyanın şimal qütbünün üfüq müstəvisindən hündürlü-

yü

hp=ZPON

olacaqdır. OTq və PON bucaqlarının uyğun tərəfləri perpen-dikulyar olduğundan

ZOTq = ZPON

və ya

olar. Beləliklə, alırıq ki,

(2.19)

dünyanın şimal qütbünün üfüqdən hündürlüyü müşa-hidə yerinin coğrafi enliyinə bərabərdir.