7-топшириқ. Буддавийлик таълимотини жадвал асосида тўлдиринг
БУДДА ТАЪЛИМОТИДАГИ ТЎРТТА ҲАҚИҚАТ
БУДДАВИЙЛИКДА НИРВАНАГА ЭРИШИШ БОСҚИЧЛАРИ
Биринчи ҳақиқат - “Азоб-уқубат мавжуддир” ҳар бир тирик жон бошидан кечиради, шунинг учун ҳар қандай ҳаёт – қийноқ, азоб-уқубатдир.
Туғилиш - қийноқ, касаллик - қийноқ, ўлим - қийноқ, ёмон нарсага дуч келиш - қийноқ, яхши кўрилган нарсадан айрилиш - қийноқ, ўзи хоҳлаган нарсага эга бўлмаслик - қийноқ.
ккинчи ҳақиқат - “қийноқларнинг сабаблари мавжуддир”.
Инсон моддий нарсалар ёки маънавий қадриятлардан фойдаланиб, уларни ҳақиқий ва доимий деб ҳисоблайди ҳамда доимо уларга эга бўлишга интилади. Бу интилиш ҳаёт давомийлигига олиб боради.
қайля туғилиш, янгитдан қийнокдарга дучор бўлиш давом этади. Буддистлар фикрича Буддадан кейин ҳеч ким Нирвана ҳолатига эриша олмаган.
Учинчи ҳақиқат - “қийноқларни тугатиш мумкин”. Яхши ёки ёмон ниятлар, интилишлардан бутунлай узилиш Нирвана ҳолатига тўғри келади. Бу ҳолатда инсон қайта туғилишдан тўхтайди.
буддавийлар фикрича, «Ҳаёт ғиддирагидан» ташқарига чиқишдир. «Мен» деган фикрдан ажралиб, инсоннинг ҳиссий туйғулларини тула гугатилишидир.
Тўртинчи ҳақиқат - қийноқлардан қутилиш йўли мавжуддир. Бу йўл - “Саккизта нарсага амал қилиш, тўғри тушуниш, тўғри ҳаракат қилиш, тўғри муомалада бўлиш, фикрни тўғри жамлаш”. Бу йўлдан борган инсон Будда йўлини тутади
Бу йўл — қуйида баён этилган уч нарсага амал қилиш демакдир. Бу йўлдан борган инсон Будда йўлини тугади. Буддавийлик таълимоти асосан уч амалй қисмдан иборат: 1. Медитация; 2. Ахлбқ; 3. Донолик
8-топшириқ. Христианлик оқимлари, таълимоти ва маросимларини жадвал асосида тўлдиринг
muqaddas ruhning ota-xudo va oʻgʻil-xudodan kelib chiqqanligi haqidagi taʼlimoti sabab boʻldi. P. taʼlimotiga "muqaddas uchlik" — xudoning ayni bir vaqtda ham yagona, ham uch xil koʻrinish (ota-xudo, oʻgʻil-xudo va muqaddas ruh)da namoyon boʻlishiga eʼti-qod qilish; insonni tugʻma gunohkor deb bilish; Isoning inson qiyofasiga ki-rib, uz ummatlarini gunoxdan xalos etish uchun oʻzini qurbon qilganini tan olish; oxiratga va unda qayta tirilishga ishonish va boshqa kiradi.
Pravoslav bir necha avtokefal (mustaqil) cherkovlardan tashkil topgan. Eʼtiqod asosini Bibliya va Mukaddas rivoyatlar (birinchi 7 ta Ja-hon sobori qarorlari va 2—8-asrlardagi cherkov otalarining asarlari) tashkil kiladi.
Katolik
Katolitsizm muqaddas ruh faqat xudo-otadan emas, balki xudo-oʻgʻildan ham paydo boʻlgan, Rim papasi Isoning yerdagi noibi, u din va axloq ishlarida gunoh qilmaydi, uning hokimiyati jahon soborlari hokimiyatidan yuqori turadi deb hisoblaydi. Katolitsizm faqat muqaddas yozuv (Bibliya)ni emas, balki muqaddas rivoyatni ham diniy taʼlimotning manbai deb biladi. Katolitsizmda, pravoslaviyedan farqli ravishda, muqaddas rivoyatga katolik cherkovlari jahon soborlarining qarorlari va papaning fikrlari ham qoʻshilgan.
Katolitsizm uchun marosimlarni tantanali oʻtkazish, jafo chekkanlarni, avliyolarni izzat-hurmat qilish harakterlidir. Katolitsizmda ibodat asrlar davomida lotin tilida olib borilgan, II Vatikan sobori (1962—65) ibodatni milliy tillardaoʻtkazishga ruxsat bergan. Katolitsizmga koʻproq Foma Akvinskiyning diniy qarashlari asos qilib olingan.
Protestanlik
Protestantizm ruxoniylarning inson bilan xudo oʻrtasidagi vositachilik rolini inkor etadi. Protestantizm da ruxoniylar bilan oddiy dindorlar farqlanmaydi. Murakkab cherkov iyerarxiyasi yoʻq, toat-ibodat soddalashtirilgan, monaxlar boʻlmaydi, ruhoniylarning oila qurishi man etilmaydi.
Protestantizm asoschilari — M. Lyuter, J. Kalvin, U. Svin-gli. Protestantizm cherkov, sektalarni, kalvinchilik, lyuteranlik, anglikan cherkovlari, metodistlar, baptistlar, adventistlar-ni, shuningdek, koʻpgina mustaqil oqimlarni birlashtiradi.
9-топшириқ. “Ислом таълимоти асослари” мавзусидан келиб чиқиб
