Bakı 2021 Mündəricat Öz müəlliminin nəzəriyyəsini alt-üst edən tələbə-Nils Bor

H eyzenberq modeli.

Atomun Heyzenberq modelində göstərilir ki, elektronlar nüvə ətrafında həm dalğa, həm də zərrəcik xassəsi göstərir və elektronun nüvə ətrafındakı dəqiq vəziyyətini müəyyən etmək qeyri mümkündür.

3. Hidrogen atomunun kvant nəzəriyyəsi (Bora görə)

Hidrogen atomunun bir elektronu var. Elektronun radiuslu orbit üzrə hərəkəti zamanı ona nüvə tərəfindən təsir edən kulon qüvvəsi mərkəzəqaçma qüvvəsi rolunu görür. Yəni

olduğundan (1) alırıq.

Buradan: (2) alırıq.

Elektronun nüvə ilə qarşılıqlı təsir nəticəsində malik olduğu potensial enerjisi (3) bərabərdir,

burada (-) işarə onu göstərir ki, elektron sahə qüvvələri təsirindən hərəkət edərsə onun potensial enerjisi azalar.

Elektronun kinetik enerjisi düsturunda (2) ifadəsini nəzərə alaq: (4).

(3) və (4)-dən elektronun tam enerjisini tapmaq olar.

(5)

Buna görə elektronun nüvəyə nisbətən maqnit momenti :

Elektronun dairəvi orbitində tam sayda dalğa uzunluqları yerləşməlidir, yəni olur. Burada de-Broyla görə olduğunu nəzərə alaq: , və ya . Bu kvantlanma qaydasıdır.

B uradan alırıq: (6)

(6) ifadfəsini (2)-də yerinə yazaq:

Buradan (7)

Bu ifadədən görünür ki, n ədədi dəyişdikcə Bor orbitinin radiusu diskret olaraq dəyişir. Deməli, stasionar orbitlərin radiusları istənilən qiymət ala bilməz: onlar müəyyən kvant şərti əsasında təyin edilməlidir. Orbitlərin seçilməsi üçün qəbul olunmuş bu metod kvantlanma metodu adlanır.

(7)-ni (5)-də nəzərə alaq: (8)

Bu ifadə elektronun n-ci orbitdəki enerjisini ifadə edir.

Borun II postulatına görə:

və ya

Buradə (8) ifadəsini nəzərə aldıqda Balmerin empirik düsturunu alırıq: (9)

Burada : ; ( -Ridberq sabitidir).

Gördüyümüz kimi Bor nəzəriyyəsi təcrübi faktları bütövlüklə izah edir.

Bor nəzəriyyəsinin əsasını təşkil edən enerjinin diskretliyini təcrübədə aşkara şıxaran Frank və Hers olmuşdur.