Teqvim2013. pdf

20

20

10

7

Ə d ə b i y y a t

Tahirə Tahirova [Mətn]    

Azərbaycan qadın 

ensiklopediyası.-Bakı, 2002.-

S.378.

Tahirə Tahirova [Mətn]             

//Dəyişikliklərə cəsarəti çatan 

örnək xanımlar.- Bakı, 2008.-

S.39.

İ n t e r n e t d ə

www.adam.az 

www.anl.az

www.az.wikipedia.org

100 

illiyi

Dövlət xadimi

---

333

Siyasət.Hərbi iş

130 

illiyi

Rəşid xan Qaplanov 

1883-1937 

NOY

ABR

Rəşid xan Zavid oğlu  Qaplanov 

1883-cü il noyabr ayının 11-də Da-

ğıstanın Xasavyurd qəzasının Ağsay 

kəndində zadəgan ailəsində doğul-

muşdur. Milliyyətcə  Şimali Qafqaz-

da yaşayan qumuq türklərindən olan 

Rəşid xan Qaplanov Vladiqafqazda 

realnı məktəbdə oxumuş, 1910-cu ildə 

Parisdəki Sorbonna Universitetinin hü-

quq fakültəsini bitirmişdir.

Ali təhsil aldıqdan sonra İstanbu-

la (Türkiyə) dəvət olunmuş, 1913-cü 

ilə  qədər burada pedaqoji fəaliyyət 

göstərmişdir. O, bu müddətdə Osman-

lı tarixini və  ədəbiyyatını  dərindən 

öyrənmişdir.

1913-cü ildə Vladiqafqaza qayı-

dan Rəşid xan Qaplanov şəhər dairə 

məhkəməsində andlı müvəkkil müavini 

vəzifəsində çalışmışdır. 

Çərkəz-Dağıstan və  Şimali Qaf-

qaz Dağlı Xalqları  İttifaqı Respubli-

kası hökumətlərində müxtəlif nazir 

vəzifələrində çalışmışdır.

1919-cu ildən Bakıda yaşayan 

Rəşid xan Qaplanov Azərbaycan Xalq 

Cümhuriyyətinin dövlət quruculuğun-

da fəal iştirak etmişdir. 4-cü Hökumət 

Kabinetində xalq maarifi  və dini eti-

qad naziri vəzifəsinə  təyin olunmuş-

dur. Onun rəhbərliyi ilə Bakıda və 

Azərbaycanın bir çox şəhərlərində 

yeni məktəblər fəaliyyətə başla-

mış, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 

hökuməti təhsil sahəsində  uğurlu ad-

dımlar atılmışdır. Bakı Dövlət Univer-

sitetinin açılmasında yaxından iştirak 

etmiş, eyni zamanda burada “Osmanlı 

ədəbiyyatı tarixi”ndən dərs demişdir.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 

5-ci hökumət kabinəsində Qap-

lanov maliyyə naziri təyin olun-

muş, dövriyyəyə  buraxılan pul-

ların qiymətdən düşməməsi və 

devalvasiyaya uğramaması üçün böyük 

səy göstərmişdir. 1920-ci il fevral ayı-

nın əvvəllində Bakı bonlarının Zaqafqa-

ziya pullarının dəyişdirilməsini dayan-

dırmaq barədə  qərar vermişdi. Qərara 

əsasən, “500 manat” dəyərində olan 

kağız pul əlli beş seriya ilə dövriyyəyə 

buraxılmışdı. Pulun üzərində baş nazir 

Nəsib bəy Yusifbəylinin və maliyyə 

naziri Rəşid xan Qaplanovun imzaları 

olmuşdur. 1920-ci il Aprel işğalından 

bir həftə  əvvəl Qaplanov Batuma ix-

rac edilən neft və neft məhsulları üçün 

rüsumların yalnız Azərbaycan pulu ilə 

ödənilməsi haqqında sərəncam vermiş-

dir. Aprel işğalından sonra, 1920-ci ilin 

iyununda Qaplanov Bakıda həbs olu-

naraq, əvvəlcə Vladiqafqaza, sonra isə 

Moskvaya göndərilmişdir. Moskvadakı 

Şərq Xalqları Universitetində “Osman-

lı imperiyası tarixi”ndən dərs demiş, 

eyni zamanda, vəkil kimi özəl fəaliyyət 

göstərmişdir. Repressiyaya məruz qal-

mışdır. 1937-ci il yanvar ayının 28-də 

Bakıda dünyasını dəyişmişdir.