Teqvim2013. pdf

Ə d ə b i y y a t

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Zivər bəy Əhmədbəyov parkının açılışında iştirak 

etmişdir [Mətn] //Azərbaycan .-2011.- 27 may.- S. 2.

Bakıda məşhur memar Zivər bəy Əhmədbəyovun abidəsi açılıb [Mətn] //Mədəniyyət.-

2011.- 27 may.- S. 2.

İ n t e r n e t d ə

www.adam.az

www.anl.az

www.ebooks.preslib.az

Memar

---

398

 Musiqi.Opera.Balet

660

 illiyi

Əbdülqədir Marağayi 

1353-1436     

2013

Əbdülqədir ibn Qeybi əl-Hafiz Əl-

Marağayi 1353-cü ildə Azərbaycanın 

məşhur elm və  mədəniyyət mərkəz-

lərindən sayılan Marağa  şəhərində 

anadan olmuşdur.

Orta əsrlərin bir çox digər alimləri 

kimi Marağayi də  hərtərəfli təhsil al-

mışdı. O, Şərq musiqi nəzəriyyəsini 

dərindən mənimsəmiş, gözəl xanəndə, 

musiqiçi, bəstəkar, rəssam-xəttat və 

şair olmuşdur. Marağayi öz şeirlərini 

Azərbaycan türkcəsi, fars və  ərəb 

dillərində yazmışdır. O, özünün yaz-

dığı kimi, şeirlərinin  əksər qismini 

Azərbaycanda və İraq türkləri arasında 

geniş yayılmış Segah, Üşşaq və Nəva 

muğamlarına uyğun vəznlərdə qələmə 

almışdır.

Onun atası Mövlana Qeybi tanın-

mış musiqiçi idi. 

Əbdülqədir dörd yaşında ikən “Qu-

ranı” əzbərləmiş, on yaşında musiqi el-

minin əsaslarını mənimsəmiş, qramma-

tika, ritorika və üslubiyyatı öyrənmiş 

və artıq onu da atası ilə birlikdə alim 

və şeyxlərin məclislərinə dəvət etməyə 

başlamışlar. O, məclislərdə “Quran” 

ayələrini avazla oxumuş və mürəkkəb 

musiqi əsərləri ifa etmişdir.

Teymurun Azərbaycana gəlişindən 

sonra, bir çox incəsənət xadimləri Sə-

mərqəndə aparılmışdır. 1397-ci ildə 

Teymurun çıxardığı edam cəzasından 

canını qurtaran Marağayi də bunların 

siyahısına düşmüşdü. Elə  həmin ildə 

Teymur özünün fərmanı ilə başıbəlalı 

alimi “bütün musiqi bilicilərinin pad-

şahı” adlandırmışdı. 

Marağayi Səmərqənddə də yaradı-

cılığından qalmamış, yeni-yeni musi-

qi əsərləri və musiqişünaslıq risalələri 

yazmışdır. Onun “Kənz  əl-əlhan” 

(“Melodiyalar xəzinəsi”) risaləsindəki 

melodiyalar Urməvinin hərfi-ədədi 

sistemi ilə verilmişdi. Burada hərflər 

səslərin yüksəkliyini, rəqəmlər uzun-

luğunu göstərir, ladın və vəznin adı isə 

melodiyanın ritm və quruluşunu bildi-

rirdi.

Marağayi öz musiqi risalələrininin 

əksər qismini fars dili və Azərbaycan 

türkcəsində yazdığı şeirlərlə tamamla-

mışdır. 

O, türk xalqlarının musiqisinə, 

xüsusilə aşıq musiqisinə böyük diqqət 

yetirmişdir. Alim öz əsərlərində doq-

quz  əsas türk ladını  və bütün Şərq 

xalqları üçün ümumi olmaqla türk 

musiqisində daha çox işlənən ladları 

müəyyənləşdirərək ayırmışdır. 

Marağayi ömrünün son illərini He-

ratda keçirmiş, 1436-cı ildə burada 

vəfat etmiş və dəfn olunmuşdur.