Bekchanova s geografiya ta`limida o`qitish

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

47 
Hayot faoliyati havfsizligi va favqulotda vaziyatlarida fuqoralarni 
muhofaza qilish 
O’zbekiston Respublikasi Bazirlar Kengashining 19.07.2011 y. №208 sonli 
«Xalqning er silkinishlar oqibatida yuzaga keladigan favqulodta vaziyatlarda 
(ta`biiy va texnogen tu`rdagi) harakat etishda tayarlash kompleks dasturin 
tasdiqlash haqida»gi qarori, Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 22.07.2011 
y. №310 sonli buyrugin boschilikga olinib va o’rinlash maqsadida Ajiniyoz 
nomidagi Nukus Davlat pedagogika instituti rektorati buyrugi (25.12.2012 y. 
№
601 D/1) asosida «Hayot qavfsisligi» fani barcha ta`lim yonalishi buyicha 
talabalarga oquv jarayonida urgatish uchun, magistrlik dissertatsiya ishi va 
bakalavr mutaxassislik bitiruv ishlarin o’rinlashda fanning huquqiy asoaslari 
kiritildi. 4) binoan «Hayot faoliyati havsizligi» fanini barcha ta’lim yo’nalishlari 
bo’yicha talabalarga o’quv jarayonida o’rgatish uchun, magistr dissertatsiyasini va 
bakalavr malakaviy bitiruv ishini bajarishda fanning huquqiy asoslari kiritildi. 
«Jamiyatda fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini ximoya qilish 
ta’minlanganda u chinakam huquqiy fuqarolik jamiyati bo’ladi. Har bir kishi o’z 
huquqlarini aniq va ravshan bilishi, ulardan foydalana olishi, o’z huquqi va 
erkinliklarini ximoya qila olishi lozim. Buning uchun avvalo mamlakatimiz 
aholisining huquqiy madaniyatini oshirish zarur» (Đ. Karimov. O’zbekiston XXI 
asrga intilmoqda, 31 – bet). 
XX asrning 60 – yillaridan boshlab faoliyat ko’rsatib kelgan fuqaro 
mudofaasi tizimining asosiy vazifasi tinchlik davrida va urush sharoitida mamlakat 
aholisini yalpi qirg’in qurollari va boshqa hujum vositalaridan himoya qilish, urush 
sharoitida xalq xo’jaligi ob’ektlarining barqaror ishlashini ta’minlash hamda 
halokat o’choqlarida qutqarish va tiklash ishlarini o’z vaqtida samarali amalga 
oshirishdan iborat edi. Lekin aholi hayotiga faqatgina ommaviy qirg’in qurollari 
emas, balki boshqa xavf – xatalar ham tahdid solib turadiki, ularni nazardan chetga 
qochirish aslo mumkin emas. Bular turli tabiiy, texnogen va ekologik xususiyatli 
favqulodda vaziyatlardir. 

---

48 
90 – yillarga kelib yadro urushi xavfi kamaydi, biologik qurollardan 
foydalanish cheklab qo’yildi, yangi – yangi zamonaviy qurol turlari kashf qilindiki, 
ular odamlar uchun xavfli bo’lmay, balki iqtisodiyot ob’ektlarini ishdan 
chiqarishga qaratilgan edi. Bular hammasi fuqaro mudofaasi tizimi o’rnida yangi 
bir tizim tashkil etilishi lozimligini isbotlab berdi. 
Fuqaro mudofaasi o’rnini bosishi mumkin bo’lgan yirik hajmdagi 
favqulodda vaziyatlarga avvaldan tayyorlikni ta’minlovchi yangi maxsus davlat 
tizimi egallashi, u tinchlik hamda urush davrida aholini va hududlarni favqulodda 
vaziyatlardan muhofaza qilishi lozim edi. Bu tizim aholini favqulodda 
vaziyatlardan muhofaza qilish va qutqaruv ishlarini o’tkazibgina qolmay, boshqa 
muhim tadbirlarni: tabiy ofatlardan xavfli hududlar xaritalarini tuzish, seysmik 
mustahkam bino va inshootlarni qurish, qisqa, o’rta va uzoq muddatli bashoratlash 
ishlarini tashkil qilishi va aholi tayyorligini amalga oshirishi lozim edi. 
Shu o’rinda yana bir masalani oydinlashtirib olishga to’g’ri keladi. 
Favqulodda vaziyatning o’zi nima, undan aholi va hududlarni muhofaza qilish 
deganda nimani ko’zda tutishimiz lozim?