Bəşər səmasına yüksələnlər

mənsubluğunu bildirmək üçün hökmən öz məşuqlarına – çiçisbeylərə malik olmalı 
idilər.  Çiçisbeyi  olmayan  qadın  az  qala  bədbəxt  hesab  olunurdu.  Çiçisbey  onu 
seçmiş qadını gəzintilərdə və əyləncələrdə müşayiət edirdi. Bu, qadının zövqünün 
hansı  səviyyədə  və  əhval-ruhiyyəsinin  necə  olmasına  dəlalət  edirdi.  Çiçisbeyi 
olmayan  qadın  yüksək  cəmiyyətin  mənəvi  atmosferini  korlayan  bir  «ağ  qarğaya» 
bənzəyirdi.  
ABŞ prezidenti Abraham Linkolnun arvadı Mariya Kentakkinin böyük Todd 
ailəsindən  idi.  Toddlar  böyük  quldar  nəsli  idi.  Amerikanlar  Linkolnu  nə  qədər 
sevirdilərsə,  missis  Linkolna  o  qədər  pis  münasibət  bəsləyirdilər.  Öz  xarakterinə 
görə qadın belə münasibətə layiq idi. 
Gənc  Mariya  Todd  Sprinqfildə  (İllinoys  ştatı)  gəldikdən  sonra  Linkolnun 
uzun  müddət  ərzindəki  siyasi  rəqibi,  o  vaxtlar  prokuror  olan  Stefen  A.Duqlas  da 
daxil  olmaqla,  ona  çoxlu  elçi  düşənlər  olmuşdu.  Duqlas  ona  xüsusi  aludəçiliklə 
yanaşırdı.  O,  sonralar  seçkilərdə  Linkolna  qalib  gəlib,  senator  seçilmişdi.  Qız 
Linkolnla da ilk dəfə bu şəhərdə görüşmüşdü və 1839-cu ildə onlar evlənmişdilər.  
Amerikan  yazıçısı  Qor  Vidal  «Linkoln»  romanında  qeyd  edir  ki,  Mariya 
ərinə  vaxtilə  onu  istəyən  Duqlası  yada  salırdı  və  deyirdi  ki,  əgər  sənə  ərə 
getməsəydim, onun arvadı olardım.  
Vaşinqton  heç  də  birinci  ledini  hörmətlə  qarşılamadı.  O  vaxtkı  mətbuatın 
yazdığına görə, kobud qərbli qadın olduğundan onu sevmirdilər. O, yaşlı vaxtında 
bəzi  xəstəliklərdən  əziyyət  çəkirdi,  1863-cü  ildə  isə  karetada  qəzaya  uğrayanda 
ciddi yara almışdı.  

180 
 
Mariya  paltar  almağa,  özü  də  Parisdən  gətirilən  paltarları  almağa  çox  pul 
xərcləyirdi, bu isə ərinin xoşuna gəlmirdi. Bir dəfə Ağ ev üçün 7 min dollara aldığı 
xalçaya görə Linkoln ona narazılığını bildirib demişdi ki, həmin pula müharibədə 
vuruşan yüzlərlə əsgərə hərbi forma almaq olardı. Onun bədxərcliyi ictimaiyyətin 
və mətbuatın istehzasına səbəb olurdu.  
Prezidentin  arvadının  kobudluğu  və  hədyanlığı  qısqanclıq  anlarında  daha 
dözülməz olurdu. Bir dəfə Prezident generallarla birlikdə ordunun düşərgəsində at 
üstündə  çapırdı.  Missis  Linkoln  da  bura  gəlmişdi.  Palçıqlı  çöldə  ordu  divizyonu 
səlis addımlarla gəlib keçirdi. Birdən o, böyük bir atın üstündə boylu-buxunlu bir 
qadını  gördü,  onun  kim  olduğunu  soruşub  əlavə  etdi  ki,  mən  düşünürəm  ki, 
qadınların  cəbhədə  olmaları  qadağan  edilmişdir.  Onu  müşayiət  edən  general 
Qrantın  arvadı  ona  bildirdi  ki,  bu,  general  Qriffinin  arvadıdır  və  onun  xüsusi 
icazəsi vardır. Missis Linkoln əsəbiləşdi: - Prezidentin özündənmi? O, Prezidentlə 
söhbət eləmişdir? Özəl söhbət? Axı heç bir qadın Prezidentlə heç vaxt təkbətək bir 
yerdə olmur. 
Yaxındakı  başqa  general  söhbətə  qarışıb,  dedi  ki,  yox,  ona  Prezident  icazə 
verməyib, belə icazələri Müdafiə naziri verir.  
Alayların  yanına  gələn  Prezidenti  əsgərlər  salamlayırdılar.  General  Ordun 
arvadı da Prezidentin yanında at çapırdı. Bu qadın daim cəbhədə öz ərinin yanında 
olurdu.  Mariya  bərkdən  səsləndi:  -  O,  özünü  elə  göstərir  ki,  elə  bil  ki,  mənəm.  
Görən o, elə başa düşür ki, onun ərimin yanında olmasından ərimin xoşu gəlir?  
Missis  Ord  onların  yanına  gəldi,  atdan  düşüb  Prezidentin  xanımını 
salamladı. Mariya yerindən qalxdı və «Sən fahişəsən!» deyib, öz xəyali düşməninə 
ölümcül zərbə vurdu.  
1865-ci  il  aprelin  14-də,  Vətəndaş  müharibəsi  başa  çatandan  beş  gün  sonra 
Vaşinqtonun  Ford  teatrında  axşam  aktyor  But  lojada  arvadının  yanında  oturan 
Abraham  Linkolnu  tapançadan  atılan  atəşlə  ölümcül  yaraladı  və  sabahısı  günü 
Prezident öldü və artıq tarixə məxsus oldu. 
Prezidenti  xəbərdar  etmişdilər  ki,  teatrdan  və  başqa  bir  ictimai  yerdən 
kənarda  qalsın,  çünki  ona  sui-qəsd  ola  bilər.  Ona  görə  də  o,  həmin  axşam  evdə 
qalmağı  məsləhət  gördü.  Lakin  arvadı  məşhur  aktrisanın  son  tamaşası  olduğunu 
bəhanə gətirib, ərini teatra getməyə  məcbur etdi və bu əyləncə belə dəhşətli faciə 
ilə nəticələndi.  
Onların dörd oğlu olmuşdu. üçü gənc yaşlarında ölmüş, təkcə biri anasının 
ölümünü  görmüşdü. 
 
Rusiya qadınları 
 
Rusiyanın  tarixində  də  onu  şərəfləndirən  qadınlar  olmuşdur.  Onlardan 
birincisi  və  əməllərinin  miqyasına  görə  daha  böyük  olanı  imperatriça  II 
Yekaterinadır.  Təsadüfi  deyildir  ki,  onu  Böyük  Yekaterina  adlandırırdılar.  O, 
böyük  Pyotrdan  sonra  Rusiyanı  qüdrətli  dövlətə  çevirən,  Avropa  sivilizasiyasına 
qovuşduran,  mədəniyyətini,  elmini  inkişaf  etdirən  ən  fərasətli  dövlət  rəhbəri 
olmuşdu.  

181 
 
16  yaşlı  alman  printsessası  Sofiya  Frederika  Avqusta  (Rusiyada  o, 
Yekaterina adını qəbul etdi) imperatriça Yelizavetanın qohumu olan, gələcəkdə III 
Pyotr adı altında imperator olacaq Böyük Hersoq Pyotra ərə getdi. Tezliklə bu qız 
əri Pyotrdan uzaqlaşdı, bir çox saray biabırçılıqlarının iştirakçısına çevrildi. 1762-
ci  ildə  imperator  III  Pyotra  törədilən  qəsddən  sonra  taxt-taca  qalxdı.  Öz  məşuqu 
Qriqori  Orlovun  və  digərlərinin  köməyi  ilə  ərini  taxt-tacdan  devirmiş,  həm  də  əri 
qətlə yetirilmiş və Yekaterina özünü imperatriça elan etmişdi.  
Onun  hökmranlığı  dövründə  təhkimçilik  inkişaf  etmiş,  kəndlilər  arasında 
yoxsulluq  artmışdı.  Lakin  iri  işğallar  hesabına  imperiyanın  sərhədləri  də  xeyli 
genişlənmişdi. II Yekaterina, Osmanlı türkləri ilə qələbələrlə muşayiət olunan iki 
müharibə aparmış, onlardan birinin nəticəsi hesabına Krım yarımadasını anneksiya 
etmiş, həmçinin Qara dəniz ətrafındakı ərazilərə, Şimali Qafqaza, Qərbi Ukraynaya 
və Qərbi Belorusiyaya, Litva torpaqlarına yiyələnmişdi.  
II  Yekaterina,  siyasətçi  və  dövlət  xadimi  kimi  böyük  istedada  malik  idi, 
dövlətin  mövqeyini  möhkəmləndirmək  üçün  hər  şeyə  gedirdi.  Keşişlərin 
mülkiyyətini əllərindən almışdı. Polşanın üç dəfə bölünməsinə (1772, 1793, 1795-
ci illərdə) nail olmamışdan əvvəl 1764-cü ildə öz məşuqu Stanislav Ponyatovskini 
kral kimi Polşa taxt-tacına yerləşdirmişdi. O, Yemelyan Puqaçovun və kazakların 
üsyanını yatırtmışdı. Azad kəndliləri təhkimçiliyə keçirməklə, onların sayını xeyli 
azaltmışdı.  
Türklərlə  son  müharibədə  öz  xeyrinə  Yassı  müqaviləsini  bağlamışdı. 
Milliyyətcə  alman  olmasına  baxmayaraq,  özünün  rus  xalqına  mənsub  olduğunu 
daim vurğulayırdı.  
II  Yekaterina  nimfomanka  (qadınlarda  xəstəlik  kimi  cinsi  əlaqəyə  şiddətli 
həvəs nimfomaniya adlanır) olmaqla, kişilərlə intim yaxınlığa çox can atırdı. Onun 
əxlaq pozğunluğu barədə söhbətlər, əhvalatlar dillərə düşmüşdü. Onun ömrü boyu 
12  rəsmi  məşuqu  olmuşdu,  onlardan  bəzilərindən  (Qriqori  Orlovdan  və  Qriqori 
Potyomkindən)  öz  məqsədlərinə  çatmaq  üçün  məharətlə  istifadə  edirdi,  həmin 
adamlarla  sonralar  dostcasına  əlaqəsini  də  kəsmirdi.  Özünün  izafi  əxlaq 
pozğunluğu  faktı  inkar  edilməsə  də,  bu  cəhət  həm  də  ona  bəslənən  paxıllıqdan 
şişirdilə bilərdi.  
Bəzi rus qadınları II Yekaterina kimi təkcə dövləti idarə etməkdə deyil, həm 
də  ailə  borcuna  sədaqət  göstərməkdə  də  nadir  sayıla  bilən  davranış  nümunələri 
göstərirdilər.  Ləyaqət  və  ailə  sədaqəti  rəmzinə  çevrilən  Zinaida  Volkonskaya  və 
Yekaterina  Trubetskaya  bu  məsələdə  xüsusilə  fərqlənmişdilər.  1825-ci  ildə 
dekabristlər  üsyanı  yatırıldıqdan  sonra  onun  liderlərindən  beş  nəfəri  edam  edildi, 
yenicə  taxta  çıxmış  çar  I  Nikolay  digər  fəal  iştirakçıları  isə  uzaq  Sibirə  sürgünə 
göndərdi.  
Sergey Qriqoryeviç Volkonski və Sergey Petroviç Trubetskoy Zabaykalyeyə 
sürgün  edilmişdilər.  Onların  hər  ikisinin  cavan  arvadları  ağır  iqlim  şəraitində 
faytonla  uzaq  səfərə  çıxmış  və  ərlərinə  qovuşmuşdular.  Paytaxtda  varlı,  rahat 
şəraitdə yaşayan bu qadınlar sürgün həyatında dəhşətli əzablarla üzləşsələr də, öz 
hərəkətlərindən  peşiman  olmamışdılar.  Onlar  əslində  mifdə  deyil,  real  həyatda 
ərlərinə  Medeya  sədaqəti  və  qeyri-adi  iradə,  cəsarət  nümayiş  etdirmişdilər,  mifik 

182 
 
qəhrəmandan  fərqli  olaraq  heç  kəsə  qarşı  qəddarlıq,  rəhmsizlik  də 
göstərməmişdilər.  
Onlar  yalnız  öz  fədakarlıqlarına  görə  məşhurlaşmışdılar.  Onlar  ani  şəraitin 
diqtəsi  ilə  deyil,  öz  ailə  borclarını,  nikahın  müqəddəsliyinə  itaət  etdiklərini  ön 
plana çəkərək, belə qəhrəmanlığa əl atmışdılar. Ruş şairi Nikolay Nekrasov onları 
«Rus qadınları» poemasında tərənnüm etmişdi. Onların mənəvi obrazları bəlkə də 
Homerin füçunkar Yelenasından da daha cazibədar idi.  
Qadınlar  təkcə  mərhəmətlilik  nümunəsi  deyillər,  onlar  qisas  almaq  fikrinə 
düşdükdə,  zəhəri  ilə  düşməni  məhv  edən  ilandan  da  qəddar  hərəkət  etməkdən 
çəkinmirlər. Onlar heç də qətlə əl atmırlar, lakin kiminsə ömrünə zəhər qatmaqla, 
onu  qəbirə  gömülməyə  qədər  izləyir,  zərbələrinin  ardını  kəsmirlər.  Belə 
qadınlardan  biri  olan  peterburqlu  əcnəbi  qızı  İdaliya  Poletika,  Puşkinin  həyatına 
son  qoyulmasında  bilavasitə  iştirak  etməsə  də,  Jorj  Dantes  kimi  onu  ölümcül 
yaralayan  gülləni  atmasa  da,  bu  atəşin  açılmasını  reallaşdırmaq  üçün  çox  iş 
görmüş, bütün məkr «dühasını» işə salmışdı.  
A.S.Puşkin  arvadı  Natalya  Nikolayevna  ilə  Dantesin  yaxınlığı  barədə 
şayiələrə  görə,  xanımının  və  özünün  şərəfini  qorumaq  üçün  Dantesi  duelə 
çağırmışdı.  Bu  şayiələrin  yayılmasında,  həm  də  Danteslə  Natalyanın 
münasibətlərini «qaydaya» salmaq üçün İdaliyanın «zəhməti» az olmamışdı.  
Dantes həm də Puşkinin bacanağı, Natalya Nikolayevnanın bacısının əri idi. 
Bir  sıra  səbəbləri  nəzərə  alaraq  dueldən  imtina  etməyə  çalışmışdı.  Lakin  şairin 
təkidi ilə 1837-ci ilin yanvarında həmin dueldə Puşkin ağır yaralanmış və az sonra 
ölmüşdü. 
Sonra  vicdanlı  şəxs  kimi  tanınan  Lanskoyun  başçılıq  etdiyi  zabit  şərəfi 
məhkəməsi bu ölüm hadisəsində Dantesin təqsirsiz olduğu qənaətinə gəlmişdi. Bu 
həmin Lanskoydur ki, sonralar Natalya Nikolayevnaya evlənmiş, onların övladları 
da olmuşdu.  
Rus tədqiqatçıları, səriştəli puşkinistlər də Natalya Nikolayevnanın şərəfinin 
ləkəsiz  olduğu  qərarına  gəlmiş,  bu  qadının  xatirəsinə  kiminsə  daş  atmasını,  hətta 
buna cəhd etməsini bağışlanmaz bir qəbahət hesab etmişlər.  
Lakin  Puşkinin  Dantesi  duelə  çağırması  da  sadəcə  şıltaqlıq  əlaməti  deyildi, 
şayiələr  onun  mənliyini  əzirdi.  Bu  şayiələri  yaymaqda  İdaliya  kimi  öz  çirkin 
məqsədlərini güdənlərin də mövcudluğunu inkar etmək olmaz. Bəs İdaliyanı buna 
sövq edən, düşmənçiliyə gətirib çıxaran səbəb nə idi?  
Həmin  dövrlərdə  Peterburqda  kübar  qızlar,  qadınlar  əylənmək  üçün 
evlərində  ballar  təşkil  edirdilər.  Bu  ballara  çox  vaxt  Puşkin  də  dəvət  olunurdu, 
onun  istedadı  artıq  hamıya  yaxşı  bəlli  idi.  Balı  keçirən  sahibələrin  albomlarına  o, 
bədahətən  qoşduğu  panegirik  şeirlər  yazırdı  və  bu  parçalar  sonralar  ən  yüksək 
poeziya  nümunələri  kimi  məşhurlaşırdı.  İdaliya  Poletika  da  ənənəyə  müvaqfiq 
olaraq,  digər  rəfiqələri  kimi  belə  bir  bal  təşkil  etmişdi.  Məclisin  qonağı  olan 
Puşkinə  albomunu  təqdim  edib,  ora  nəsə  bir  şey  yazmağını  xahiş  etdi.  Şair 
xahişdən  imtina  etməyib,  özü  üçün  ən  bəlalı  yolu  seçdi.  O,  alboma  tərif  dolu, 
mədhiyyə xarakterli poetik sözlər yazdı, İdaliyanı bu şeirdə ən gözəl və nəcib qız 
kimi  təsvir  etdi.  Ev  sahibəsi  çox  razı  qalmışdı  və  albomu  lovğalıqla  digər 

183 
 
qonaqlara  göstərmişdi.  Birdən  salonda  bərkdən  səslənən  gülüş  səsləri  eşidildi. 
İdaliya  gülənlərə  yaxınlaşdıqda,  onlar  albomda  şairin  imzasının  altındakı  tarixi 
göstərdilər. Puşkin həmin günün dəqiq tarixi əvəzinə «1 aprel» sözlərini yazmışdı. 
İdaliya buna əvvəlcə diqqət verməmişdi, belə işarə isə yazılanların hamısının yalan 
olduğunu bildirirdi. Puşkinin belə hədyan, təhqiramiz hərəkətini olduğu kimi qəbul 
edən İdaliya bu vaxt ondan qisas alacağına and içdi.  
Beləliklə, Puşkin yolverilməz acı bir zarafatla, özünə təsəvvür edə bilmədiyi 
dəhşətli  bir  düşmən  qazandı.  İdaliya  qisas  üçün  hər  şeyə  hazır  idi.  Nataliya 
Nikolayevna ilə Dantesin öz təxəyyulundəki yaxınlığına nail olmaq üçün dəridən-
qabıqdan  çıxırdı.  Şayiələrin  böyüməsi  üçün  də  hər  şeyə  əl  atırdı.  Puşkin  isə  bu 
şayiələrin  qurbanına  çevrilməkdən  yayına  bilmədi  və  ən  bədbəxt  qərarını  verib, 
Dantesi duelə çağırdı.  
İdaliyanın  qəzəbi  Puşkin  öləndən  sonra  da  soyumadı.  Odessada  şairə 
Rusiyada  ilk  dəfə  olaraq  heykəl  qoyulmuşdu.  Bir  dəfə  İdaliya  Poletika  həmin 
abidənin yanından keçəndə, nifrətlə ona tüpürmüşdü.  
 
XX əsrdəki bəzi qadınlar 
 
Polyak  xalqı  Kleopatraya  bənzəyən,  vətəni  naminə  Fransa  imperatoru 
Napoleon  üçün  məşuqəliyə  razı  olan  Mariya  Valevskayaya,  əlbəttə,  hörmətlə 
yanaşmalıdır.  Lakin  Polşanı  daha  məşhurlaşdıran  bir  qadın  elmdə  böyük  kəşflər 
etmişdi. Mariya Sklodovskaya-Küri XIX əsrin sonunda Parisdə işləməyə başlamış, 
lakin XX əsrdə daha böyük şöhrət qazanmışdı. Görkəmli fizik və kimyaçı olmaqla 
Mariya Sklodovskaya-Küri radikativlik təliminin yaradıcılarından biri idi. Əri Pyer 
Küri ilə birlikdə polonium və  radium elementlərini kəşf etmiş, birincini öz vətəni 
Polşanın  şərəfinə  belə  adlandırmışdı.  O,  radioaktiv  şüalanmanı  tədqiq  edərkən, 
«radioaktivlik»  termnini  elmə  gətirmişdi.  1903-cü  ildə  əri  ilə  birlikdə  Nobel 
mükafatına  layiq  görülmüşdü.  1910-cu  ildə  kimya  elmi  üzrə  ikinci  dəfə  Nobel 
mükafatı almışdı. Onun qızı İren Küri və qızının əri Fredrik Jolio- Küri də sonralar 
Nobel  mükafatına  layiq  görülmüşdülər.  Kürilər  ailəsindən  olan  dörd  nəfər  dünya 
şöhrətli alim beş Nobel mükafatının sahibi olmuşdu.  
İkinci  Dünya  müharibəsində  Hitler  Almaniyasına  və  militarist  Yaponiyaya 
qarşı  vuruşan  Müttəfiq  dövlətlərin  –  İngiltərə,  SSRİ  və  ABŞ-ın  rəhbərləri  –  baş 
nazir  Uinston  Çörçillin,  sosialist  ölkəsinin  lideri  İosif  Stalinin  və  prezident 
Franklin  Delano  Ruzveltin  ailələrində  də  müxtəlif  vaxtlarda  müəyyən    çətinliklər 
yaranmış, yəqin ki, bundan onların özləri də əziyyət çəkməmiş deyildilər. XX əsrin 
30-cu  illərində  Çörçill  ancaq  İcmalar  Palatasının  üzvü  kimi  siyasi  fəaliyyət 
göstərirdi, bu vaxt onun arvadı Klementina bir varlı adama qoşulub, gəmi ilə Sakit 
okeana uzunmüddətli səfərə çıxmışdı. Səfərdən qaydan arvadını görən Çörçill buna 
çox  sevinmişdi,  deyəsən  arvadının  ailəsinə  qayıdacağına  da  ümidini  itiribmiş. 
Stalinin  arvadı  Nadejda  Alilluyeva  1932-ci  ilin  noyabrında  tapança  gülləsi  ilə 
özünü öldürmüşdü. Ruzveltin xanımı Eleanor beş uşaq anası olmaqla yanaşı, onun 
dörd oğlu İkinci Dünya müharibəsi cəbhələrində vuruşmuşdu, bir jurnalist qadınla 

184 
 
yaxınlıq  etdiyinə  görə,  onun  lesbiyalı  şairə  Sapfonun  ardıcılı  olması  barədə  söz-
söhbətlər gəzirdi.  
Maraqlı  və  ziddiyyətli  şəxsiyyətlərdən  biri  də  Filippin  prezidentinin  arvadı 
İmelda Markosdur. Bu qadının öz ölkəsində mədəniyyətin, səhiyyənin inkişafında, 
müvafiq sosial infrastrukturanın yaradılmasında böyük xidmətləri olmuşdu, axı o, 
həm də bir müddət ölkənin paytaxtı Manilanın qubernatoru olmuşdu.  
İmelda  18  yaşı  olanda  gözəllik  kraliçası  hesab  edilmiş,  «Miss  Filippin» 
tituluna layiq görülmüşdü. 1954-cü ildə siyasətçi Ferdinand Markosla evlənmiş, on 
bir il sonra əri Filippinin prezidenti seçilmişdi. Birinci ledi kimi  bir çox sosial və 
mədəni  proqramların  təşəbbüsçüsü  və  himayəçisi  olmuşdu.  Filippin  baleti  xeyli 
dərəcədə  onun  səylərinə  borcludur.  Onun  təşəbbüsü  ilə  bir  çox  mühüm  binalar 
tikilmişdi.  Filippin  kardioloji  mərkəzi,  pulmonoloji  mərkəz,  nefroloji  (böyrək 
xəstəlikləri)  institutu,  beynəlxalq  konqres  mərkəzi,  folklor  teatrı,  tarix  və 
mədəniyyət  parkı,  Manila  kino  mərkəzi  onun  adı  ilə  bağlıdır.  Milyonlarla  sadə 
filippinlilər onu sevirdilər.  
Ərinin  tərcümeyi-halındakı  kölgəli  cəhətlər  onun  da  nüfuzuna  müəyyən 
qaydada  öz  təsirini  göstərmişdi.  Markosun  İkinci  Dünya  müharibəsi  illərində 
yapon  işğalçılarına  qarşı  qəhrəmancasına  mübarizə  aparması  barədəki  iddiaların 
sonralar  saxta  olduğu  aşkar  edilmşdi.  O,  1986-cı  ildə  vaxtından  əvvəl  keçirilən 
seçkilərdə  qalib  gəlmiş  Korason  Akinaya  uduzduqdan  bir  il  sonra  ölkədən 
qovulduqda,  Havay  adalarında  yaşamış,  iki  il  sonra  isə  orada  72  yaşında  vəfat 
etmişdi.  
İmelda  Markosun  özünə  qarşı  olan  iddialara  dəfələrlə  məhkəmələrdə 
baxılmış və o, hər dəfə bəraət almışdı. Ona görə də vətəninə qayıtdıqdan sonra üç 
dəfə ölkə parlamentinə üzv seçilmişdi.  
Xarakterinin  gücünə  və  sərtliliyinə  görə,  həm  də  bunlar  onun  gözəlliyi  və 
zərifliyi  ilə  vəhdətdə  olduğundan,  İmelda  Markosa  bəzən  «polad  kəpənək» 
deyirdilər.  Bu  qadının  şəxsi  əşyalar  əldə  etməyə  və  mülkiyyətə  sahib  olmağa 
aludəçiliyi  də  qeyd  olunurdu,  onun  tuflilərinin  üç  rəqəmli  sayda  olduğu  misal 
gətirilirdi.  Bunlar  da  onun  ölkəsi  qarşısındakı  xidmətlərinin  üstündən  xətt  çəkə 
bilmədi.  
 
Epiloq 
 
Qadınlar  haqqında  indiyədək  çox  sayda  odalar  yazılmış  və  söylənmiş, 
dünyanın ən məşhur yazıçıları, rəssamları, bəstəkarları zərif cinsə mənsub olanların 
gözəlliyi və onların döyüş səhnəsi olan məhəbbət  aləmindəki qəhrəmanlarını vəsf 
etmək  üçün  istedadlarını  işə  salmış,  qələmlərini  və  fırçalarını  sınamışlar.  İlk  dəfə 
dünya  poeziyasının  banisi  Homer  özünün  «İliada»sında  füsunkar  Yelenanı 
tərənnüm  etməklə,  min  illər  boyu  ona  pərəstiş  hisslərinin  meydana  gəlməsinə 
səbəb  olmuşdu.  Homer  qeyd  edirdi  ki,  ahıl  kişilər  də  Yelenaya  baxıb  deyirdilər: 
«Əgər  bu  səadət  bizə  gənclik  illərimizdə  nəsib  olsaydı,  onda  yaşamağa  yenidən 
başlamağa dəyərdi. Bu qadın bütün Elladada dillərdə əzbərdir, hətta lallar başlarını 
tərpətməklə bir-biri ilə onun gözəlliyi haqqında danışırlar».  

185 
 
Övidı  özünün  «Məhəbbət  sənəti»  poemasında  qadınların  məhəbbət 
döyüşündə qalib gəlib, sonra da təslim olmaq üçün sayı-hesabı olmayan silahlardan 
istifadə  etdiklərini  yada  salır.  Füzulinin  Leylisi  İbn  Salama  ərə  getsə  də,  ona 
vurulan  Məcnunu  unuda  bilmir.  Şekspirin  Cülyettası  isə  Romeo  ilə  məhəbbətin 
şirinliyini  bir  də  dadmaq  üçün  ən  qorxulu  fədakarlığa  əl  atır,  Romeonu  ölmüş 
gördükdən  sonra,  özünü  də  ölümün  pəncəsinə  atır.  Dantenin  Beatriçası, 
Petrarkanın  Laurası  təxəyyülün  bəhrəsi,  platonik  məhəbbətin  rəmzləri  olsalar  da, 
təsir  gücündən  məhrum  olan  minlərlə  qadınlardan  daha  real,  daha  cazibədar 
görünürlər.  Bayron  şairin  qeyri-real  məhəbbətinə  haqq  qazandıraraq  yazırdı  ki, 
«Siz fikirləşirsiniz ki, Laura əgər Petrarkanın arvadı olsaydı, məgər o, bütün həyatı 
boyu ona sonetlər yazardımı?» 
Əfsanəvi  heykəltəraş  Piqmalion  mərmərdən  yonduğu  Qalateyasının 
gözəlliyinə  elə  vurulmuşdu  ki,  allahlardan  ona  nəfəs,  canlı  həyat  verməyi  xahiş 
etmişdi.  İlahə  Afrodita  Qalateyanı  diriltmiş  və  Piqmalion  ona  evlənmişdi. 
Məhəbbətin gücü belə möcüzələrə də səbəb ola bilir.  
Təəssüf ki, səcdə obyekti olan qadın gözəlliyi də az ömürlüdür, axı zanbaq 
da  əbədi  çiçək  açmır,  qızılgül  isə  ləçəklərini  töküb  quruyanda,  öz  tikanlarını 
göstərir. Lakin bu da yaxşı məlumdur ki, gözəl baharın mülayim də payızı olur və 
bu,  labüd  olaraq  yaxılaşan  qışı  da  ləngidə  bilir.  Gözəl  qadın  təbiətin  ona  bəxş 
etdiklərini  bütünlüklə  qoruyub  saxlaya  bilməsə  də,  axı  illər  də  öz  amansız  işini, 
dağıdıcı, məhvedici fəaliyyətini görməmiş qalmır, gözəllik bütünlüklə yoxa çıxmır, 
onun zəngin keçmişi yada salan hansısa kölgəsi özünü saxlamaqda davam edir.  
Təbiət  tərəfindən  qadına  verilən  mükafat  həm  də  onun  xoşbəxtliyə  çatması 
üçün çox vaxt şərait yaradır, ona üstün mövqelər bəxş edir. Lakin bu qiymətli qaşı 
nəzərə çarpdırmaq üçün üzüyün özünün də rolu kiçik deyildir. Bu üzük isə qadının 
davranışı, incəliyi, hərəkəti, özünə rəğbət qazandırmaq bacarığıdır. Bunlarda ağılın 
istiqamətverici  rolunu  da  unutmaq  olmaz.  Qadın  süniliyə  əl  atdıqda,  maskadan 
istifadə etdikdə gözlədiklərinin əvəzinə  əks effektlə üzləşməli olur. Özündən asılı 
olan  ləyaqətlər  təbii  olduqda  isə  hökmən  pərəstişi  andıran  bir  münasibət  cavabını 
alır.Qadın öz təravətini saxlamaq üçün bir çox vasitələrə əl atır, ona görə də müasir 
qadınların yaşını müəyyən etmək çətin olur. İspan zərb-məsəlində deyildiyi kimi, 
ağac var ki, heç vaxt yarpağını tökmür. Qadınlar da belə həmişəyaşıl olmağa can 
atır, buna nail olmaq üçün bəzən ifrata varır, dəridən-qabıqdan çıxırlar. 
Qadın  gözəlliyi  də  nisbi  məfhumdur,  bir  ölkədə  möbcud  olan  gözəllik 
standartı başqa ölkədə tam fərqli qaydada qəbul olunur. Gözəl qız daxilən, mənəvi 
cəhətdən qüsurlara malik olduqda, özü barədə olan yüksək düşüncəni çox asanlıqla 
alt-üst  edir.  Macarlarda  bir  gənc  digərinə  küçədən  keçən  gözəl  qızı  göstərdikdə, 
dostu istehza qaydasında cavab verir ki, yəqin o da kiminsə zəhləsini aparmışdır.  
Fransız yazıçısı Stendal yazırdı ki, kəpənək kolleksiya qutusuna sancıldıqda 
elə  gözəl  görünmür,  pərvazlandıqda  isə  qanadlarındakı  rənglər  Günəşin  şüaları 
altında cilvələnib, bərq vurur, bu vaxt qeyri-ali gözəllik effekti yaranır. Qadının da 
gözəlliyi  hərəkət  etdikdə  heyranedici  bir  mənzərə  əmələ  gətirir.  Kürsüdə  oturan 
qadın heykəltəraş tərəfindən yonulmuş büstü xatırladır, onun bədən ləyaqətlərinin 
və sifətindəki cəzbedici cizgilərin bir çoxu yoxa çıxır. Qədim Roma şairi Vergili 

186 
 
yazırdı  ki,  «həqiqi  ilahə  yerişindən  görünür».  Gözəl  qadın  da  hərəkət  etdikdə  öz 
incəliyi,  zərifliyi  ilə  çiçəkdən  çiçəyə  qonan  kəpənəyi  yada  salır,  gözəllik  ilahələri 
olan Qratsiyalarla yarışmaq səviyyəsinə yüksəlir.  
Qadın  onu  daim  izləyən  şəhvətin  əsirliyindən,  girovluğundan  qaçmağı 
bacarmalıdır.  Axı  vəhşicəsinə  zorlama  hadisələri  istisna  edilsə,  əslində  heç  bir 
vəhşi heyvan bu iyrənc hərəkətə yol vermir, belə eybəcər davranış silahı yalnız kişi 
cinsindən  olanların  cəbbəxanasındadır,  çox  hallarda  bəkarətinin  pozulmasında, 
yaxud  yüngül  əxlaq  yoluna  düşməkdə  qızın,  qadının  özü  günahkar  olur.  Qədim