Beynəlxalq İqtisadiyyat Təhmasib Əlizadə

Hansı həcmdə ticarət etməli? 

 

Beynəlxalq İqtisadiyyat kursunun təqdim etdiyi növbəti ölkələrin hansı həcmdə 

ticarət etməli olduqları ilə bağlıdır. Bilindiyi kimi, bəzi ölkələr proteksionist siyasət 

yürüdürlər.  Bu  siyasətin  əsas  mahiyyəti  ondan  ibarətdir  ki,  proteksionist  siyasət 

yürüdüən  ölkə  müəyyən  bir  dövr  üçün  idxal  məhsullarını  məhdudlaşdırır, 

---

9 

 

əvəzində  isə  həmin  məhsulların  alternativinin  ölkə  daxilində  isthesal  edilməsini 

təşviq edir. 

Təbii ki, ticarətdən əldə olunan qazanclar beynəlxalq iqtisadiyyatın əsas nəzəri 

konsepsiyalarından  biridir.  Lakin  ölkələrin  qarşılarına  qoyduqları  əsas 

məsələlərdən  biri  da  hansı  həcmdə  ticarət  etməkdir.  Hələ  16-cı  əsrdə  modern 

dövlətlərin  yaranmasına  qədərki  dövrdə  dünyadakı  ölkələrin  əksəriyyəti 

beynəlxalq  rəqabətin  onların  daxili  istehsallarına  və  daxili  bazarlarına  zərər 

vuracağını  düşünərək,  idxalı  məhdudlaşıdrırdılar.  Lakin  əsrlər  keçdikcə  bu 

tendensiya dəyişməyə başladı. 

İkinci  dünya  müharibəsindən  sonra  və  xüsusilə  də  1990-cı  illərdən  sonrakı 

periodda  artıq  dünyada  yeni  iqtisadi  münasibətlər  yaranmağa  başladı. 

Qloballaşmanın  da  təsirindən  artıq  ölkələr  daha  çox  beynəlxalq  ticarətdə  rol 

almağa başladırlar. Bunun nəticəsində dünya bazarında rəqabət artan tendensiya 

ilə  davam  etdi  və  nəticədə  ölkələr  daha  çox  istehsal  etməyə,  ölkələr  daxilində 

yeni  kiçik,  orta  və  böyük  şirkətlər  yaranmağa  başladı.  Bundan  başqa  ticarət  və 

gömrük  birliklərinin  yaranması,  valyuta  birliklərinin  təsis  edilməsi  də  beynəlxalq 

ticarətin  həcminin  artmasında  ən  böyük  səbəblərdən  və  önəmli  faktorlardan 

hesab olunur.  

Ölkələr  daha  çox  inkişaf  etmək  üçün,  iqtisadiyyatlarını  daha  da  böyütmək 

üçün  artıq  ticarət  həcmlərini  artırırlar,  sərbəst  ticarətə  daha  çox  önəm  verirlər. 

İqtisadi  tarixin  müəyyən  dövrlərində  proteksionizmin,  müəyyən  dövrlərində  isə 

sərbəst ticarətin daha öndə olduğunu görürük. İndiki dövrdə də ölkələr daha çox 

azad  ticarətə  üstünlük  verirlər.  Təbii  ki,  müəyyən  problemlər  mövcuddur,  lakin 

əsas  məsələ  ondan  ibarətdir  ki,  dünyadakı  mövcud  ölkələr  ticarət  üzərindən 

müəyyən  bir  razılaşmaya,  əməkdaşlığa  sahibdirlər.  Bu  razılaşmalar  və 

əməkdaşlılaq çərçivəsində, ölkələr öz milli sənayelərinə və strategiyalarına uyğun 

olaraq ticarətin həcmini müəyyən və təyin edirlər.  

---

10 

 

Bu barədə gələcək fəsildə və mövzuda daha ətraflı bilgilər təqdim olunacaq və 

təhlil ediləcəkdir.