Beynəlxalq nəqliyyat əməliyyatları

4. Gömrük rəsmiləşdirilməsinin aparıldığı dil.
Gömrük rəsmiləşdirilməsi Az. Dilində aparılır.
Bu məcəllədə Az. R-sı beynəlxalq müqavilələrində və Az R-nın gömrük işini aparan icra hakimiyyəti orqanının normativ aktlarında nəzərdə tutulmuş hallar istisna olunur.Bir dövltin ərazisində verilmiş və hüquqi qüvvəsi olan sənədlər digər dövlətin ərazisində, beynəlxalq müqavilə və sazişlərdə başqa hal nəzərdə tutulmamışsa, yalnız müəyyən olunmuş qaydada təsdiq olunduqdan sonra istifadə oluna bilər.Məsələn, mülki, ailə-cinayət işləri üzrə hüquqi münasibətləri və hüquqi yardım barədə 22 yanvar1993-cü ildə qəbul olunuş Beynəlxalq Konvensiyaya görə, bu Konvensiyanın üzvü olan ölkələrin birinin ərazisində sənədlər ona verilmiş səlahiyyətlər daxilində və müəyyən olunmuş formada xüsusi səalhiyyətli orqan və ya təşkilat tərəfindən hazırlanmış yaxud şəhadətləndirilmişsə, digər ölkənin ərazisində təsdiq olunması tələb olunmur.Bu cür sənədlərə natarius təsdiqi yetrli olur.
Təcrübədə xarici sənədlərin şəhadətləndirilməsinin daha çox iki üsulundan istifadə olunur: konsul leqallaşdırılması, apostil qoyulması.
Maddə 128: Gömrük rəsmiləşdirilməsi və digər dövlət orqanlarının nəzarəti.
Az. R-nın qanunvericiliyində nəzərdə tutulan hallarda Az R-nın gömrük sərhədindən keçirilən mallar və nəqliyyat vasitələrinin gömrük rəsmiləşdirilmsi baytarlıq, fitosanitar, ekoloji və dövlt nəzarətinin digər növlri həyata keçirildikdən sonra başa çatır.
Gömrük rəsmiləşdirilməsinin və gömrük nəzarətinin təşkili Az R-nın qanunvericilik aktlarına uyğun olmalıdır.
Az R-dan idxal – ixrac əməliyyatlarının tənzimlənmsi Qaydaları Az R –nın Prezidentinin 24 iyun 1997-ci il tarixli 609 saylı fərmanı ilə təsdiq olunmuşdur.30 mart 1998-ci il tarixli 691 saylı fərmanla onun bəzi müddəaları dəqiqləşdirilmişdir.
İxrac-idxal əməliyyatlarının bu qaydalarda nəzrdə tutulmayan digər formaları bütün rezidentlər tərəfindən sərbəst surətdə icra olunur.
5.Gömrük rəsmiəlşdirilməsinin sadələşdirilmiş qaydası.
Gömrük sərhədindən keçirilən malların ayrı-ayrı kateqorialarının gömrük rəsmiləşdirilməsi sadələşdirilmiş formada və prioritet qaydada aparıla bilir.Bu mala katiqoriyalarına adətən təbii fəlakətlərin, qəzaların,bədbəxt hadisələrin ləğv olunması tələb olunan mallar, canlı heyvanlar, tez xarab olan mallar, radioaktiv maddlər,kütləvi informasiya məqsdləri üçün məlumatlar.Həmçinin ali qanunvericilik, icarə və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının ünvanına göndərilən və digər bu qəbildən olan mallar aid olunur.
Sadələşmiş gömrük rəsmiləşdirilmsi qaydalarının şərtlərini DGK müəyyən edir.
Bu cür gömrük rəsmiləşdirilmısinin xüsusiyyətlərini açıqlamağa çalışaq.
Bumalların rəsmiləşdirilməsinin prioritetliyi – gömrük orqalarına təqdim olunduqdan sonra həmin malların birinci növbədə rəsmiləşdirilməsidir.
Sənədləşdirilmiş qaydada mal müşayiət, nəqliyyat və digər sənədlər – (əgər bu sənədlərdə daşıyıcının, mal göndərən və mal alan şəxslərin barəsində və həmçinin malların özünün adı, mənşəyi, miqdarı və dəyəri barədə mməlumatlar varsa), gömrük orqanlarına təqdim olunması ilə malların bəyan edilməsinə yol verilir.
Əgər gömrük orqanlarında malların başqa adla , saxta sənədlərlə keçirilməsini, təqdim olunana sənədlərin lazım olan məlumatları əks edirmədiyini güman etməyə kifyyət qədər əsas varsa, onlar deklarantdan çatışmayan məlumatları əks etdirən əlab sənədlər tələb edə bilərlər (bəzi hallarda qoyulan tələbi özündə əks etdirən sərbəst yazılmış ərizədə kifayyt edə bilər).
Maddə 131: Gömrük rəsmiləşdirilməsinin sadələşdirilmiş qaydası.
Təbii fəlakətlər,qəzalar, bədbəxt hadisələr zamanı zəruri malların,canlı heyvanların, tez xarab olan malların,radioaktiv maddəlrin, kütlvi informasiya məqsədləri üçün məlumatların və digər materialların, Az. R-nın ali qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının ünvanlarına göndərilən və digər bu qəbildən olan malların gömrük rəsmiləşdirilməsi güzəştli və sənədləşdirilmiş qayadada icra olunur.
Gömrük rəsmiləşdirilməsinin sadələşdirilmiş qaydasının tətbiq olunma halları və şəraitəlr Az. R-nın gömrük işini aparan icra hakimiyyəti orqanı müəyyən edir.
Sənədləşdirilmiş qayda deklaranta xeyli vaxta qnaət etməyə imkan yaradır.
Malları və nəqliyyat vasitəlri ilə gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün zəruri olan yük əməliyyatları və başqa əməliyyatlar (GM maddə 132) dedikdə malların daşınması, çəkilməsi və ya miqdarının digər üsullarla tyini, malların yüklənmsi, boşaldılması, başqa nəqliyyat vasitəsinə keçirilməsi, zədlənmiş qablamaların düzəldilməsi, taranın açılması, qablaşdırılması, gömrük rəsmiləşdirilməsi tələb olunan mal və nəqliyyat vasitələrinin yenidən qablaşdırılması, mal və nəqliyyat vasitələrinin ola biləcəyi bina, iri həcmli qab və digər yerlərin açılması və s. nəzərdə tutulur.