Bilet 1 Elektrik dövrələrinin elementləri

Bilet 4

1// Gərginlik

Elektrik cərəyanı qapalı dövrədə yalnız müəyyən şəraitdə, yəni dövrənin sonlarından birində digərindən daha çox sərbəst yük toplandıqda yaranır. Bu isə yüklərin yerdəyişməsinə səbəb olur və nəticədə iş görülür. İş isə yüklərin kəmiyyətindən və onların başlanğıcdakı və sondakı vəziyyətindən asılıdır.

Yükün elektrik sahəsinin bir nöqtəsindən digər nöqtəsinə yerdəyişməsi zamanı elektrik sahəsi qüvvələrinin gördüyü işin elektrik yükünün kəmiyyətinə olan nisbətinə elektrik gərginliyi deyilir. Elektrik cərəyanı mənbəyinin daxilində (məsələn, generatorun) müəyyən müqavimətə malik elektrik dövrəsi mövcuddur. Mənbəyin işinin bir hissəsi bu müqaviməti dəf etməyə sərf olunur.

Elektrik cərəyanı mənbəyi daxilində elektrik yüklərinin hərəkətinə qarşı müqavimətin dəf olunmasına sərf olunan işə mənbəyin gərginlik itkisi deyilir.

Əgər, elektrik cərəyan mənbəyinin daxilində gərginlik itkisi olmasaydı, onda mənbədə olan gərginliyə elektrik hərəkətedici qüvvə deyilir (E.H.Q).

Mənbədən qidalanan elektrik dövrəsinin özü də müqavimətə malikdir və onu dəf etmək üçün iş sərf olunur ki, buna da elektrik dövrəsində gərginlik itkisi deyilir.

Gərginlik itkisi cərəyanın müqavimətə hasili ilə müəyyən olunur. Gərginlik U – hərfi ilə işarə olunur. E.H.Q və gərginlik italyan alimi Voltanın (1745 – 1827) şərəfinə adlandırılmış vahidlə - Volt ilə ölçülür və V-hərfi ilə işarə olunur.

Elektrik şəbəkələrində standart gərginliklər tətbiq olunur : 12; 24; 36; 60; 127; 220; 380; 660; 6000; 10000; 20000; 35000; 110000; 220000 və 500000 V.