Bilet 1 Gemi qazan qurgulari haqqinda

4.BTM-nin is prinsipi konstruksiyasi. Baş turbin aqreqatı ibarətdir: turinlərin korpusundan ,

kondensatordan, gücün ötürücülərindən (əyər dişli çarx ötürməsi olarsa onda ГТЗА və elektrik rotorları

olarsa ГТЗА adlanırlar. Aqreqatlarda turbinlər 1,2,3,4 korpuslu olurlar. Bundan əlavə T3X THD korpusunun

içində ola bilər. Turbinlər arasında buxar ötürücüləri (resiverlər) quraşdrırlar. Dişli çarxlar dövrlər sayını

aşağı salmaq üçündür.

ГТЗА – ibarətdir:1. Baş dayaq yastığı.2. Val fırlatma.mexanizmi.3. 2 pilləli reduktor.4. TBD-yüksək təzyiqli

turbin.5. Resiver.6. THD (aşağı təzyiqli.turbin).7. Hava ejektoru.8. Idarə etmə pultu.9. Yağ filtri.

10. Yağ soyuducusu.11. Kondensator.12. Yağ nasosu.13. Yağ sisternası.14. Reduktor.

Buxar TBD sonra resiverə THD – kondensator. Turbini vallar hərəkətə gətirir.

Onlar reduktorun I pilləsini, sonra hərəkət II pilləyə ötürülür. Belə quraşdırılmış turbin aqreqatlarında

əlavə olaraq yağ təzyiq bakları kondensatorun dəniz suyu nasosları, kondensat nasosları, aqreqatın sxemində

özünə yer almayıb. Onlarında aqreqatlar olduğuna nəzərə almaq lazımdır. Indi bu aqreqatların başqa

mühərriklərlə müqayisədə üstünlüklərini və nöqsanlarını nəzərdən keçirək: Burada atom enerjisindən istifadə etmək

mümkündür – yəni qızdırıcıda istifadə olunan yanacaqları dəyişmək olur. Baxmayaraq ki, qaz turbin

qurğuları böyük üstünlüklərə malikdirlər (bir aqreqatda böyük gücün alınması mümkünlüyü, istənilən yanacaqdan

istifadə etmək mümkünlüyü, eləcə də yüksək təzyiqlərin alınması, yüksək f.i.ə. müqayisədə . Qurğuların sadəliyi və

istismarda az təmiri, yağların az sərfi (30-40 dəfə), qurğunun gücə görə çəkisi və həcminin az olması) onlardan

gəmilərdə az istifadə olunur. Səbəbi odur ki, qaz turbinlərinlərində metallar yüksək temperaturlara dözmürlər. (9009500C)

Əyər 12000C ilə işləyə bilən metallardan istifadə olunarsa qaz turbinləri dizel qurğularından belə səmərəli

ola bilərlər. Yalnız atom enerjisi (1 kq yanacaq – 1400 mazutun enerjisinə bərabərdir) üstünlük təşkil edir.

Müasir turbin qurğularının təmiri təxminən iki dəfə dizel qurğularının təmirindən ucuzdur. Gəmilərin tikilməsi

zamanı turbin qurğularının qiyməti dizel qurğularının qiymətindən 1,5 dəfə ucuzdur. Qurğuların

ağırlığına nəzər salsaq təxminən 12000kVt və yuxarı güclü qurğularda turbin aqreqatlarının ağırlığı 55-56 kq/kVt

təşkil edir ki, buda dizel qurğularından azdır (yanacaq ehtiyyatı ilə birlikdə ölçülər dizel qurğuları olan

gəmilərdə maşın şöbəsi turbin qurğuları olan gəmilərin maşın şöbəsindən 5-10 m böyükdür. Yanacaqların

son zamanlar bir-neçə dəfə bahalaşdığından iqtisadi cəhətdən turbin qurğularından istifadə qeyri-səmərəli olubdur.

Buna baxmayaraq atom energetik qurğuları olan gəmilərə üstünlük verilir (xüsusi təyinatlı gəmilərdə).

Yanacaq sərfinə gəldikdə turbinlərdə yanacaq sərfi 243-256q/kvtsaat, mühərriklərdə 210-218q/kVtsaat. Bu

halda nəzərə almaq lazımdır ki, yağ sərfi turbinlərdə 0,07 0,14 q/kVtsaat, bu 13q/kVtsaat mazuta bərabərdir.

Mühərriklərdə 0,9-1,6 q/kVtsaat yağ sərfi təşkil edir.