Bilimlendiriw ministrligi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
7.1-keste Variaciya kórsetkishleri Kórsetkishler Simvol Esaplaw tártibi Ápiwayı qatarlarda Ólshemli qatarlarda Absolyut kórsetkishler 1.Variacion keńlik R 𝑅 = 𝑥 𝑚𝑎𝑥 − 𝑥 𝑚𝑖𝑛 2. Ortasha kvadrat disperciya 2 2 = ∑(𝑥 − 𝑥̅) 2 𝑁 2 = ∑(𝑥 − 𝑥̅) 2 𝑓 ∑ 𝑓 3. Ortasha kvadratlıq ózgeris = √ ∑(𝑥 − 𝑥̅) 2 𝑁 = √ ∑(𝑥 − 𝑥̅) 2 𝑓 ∑ 𝑓 4.Ortasha absolyut disperciya 𝑑̅ 𝑑̅ = ∑|𝑥 − 𝑥̅| 𝑁 𝑑̅ = ∑|𝑥 − 𝑥̅|𝑓 ∑ 𝑓 Salıstırmalı kórsetkishler 5.Variacion keńlik koefficenti 𝑉 𝑅 𝑉 𝑅 = 𝑅 ∙ 100 𝑥̅ Ortasha kvadratlıq ózgeris koefficenti 𝑉 𝑉 = ∙ 100 𝑥̅ Ortasha absolyut disperciya koefficenti 𝑉 𝑑 𝑉 𝑑 = 𝑑̅ ∙ 100 𝑥̅ Bul kórsetkish shınjırlanǵan qatardıń eki shetki aǵzalarına tiykarlanǵanlıǵı sebepli ayırım hallarda ózgeriwsheńlikti qáte táriplewi múmkin. Bul kórsetkishten qatardıń aǵzaları bir-birinen onsha úlken muǵdarda parq etpeytuǵın jaǵdayda paydalanıw maqsetke muwapıq boladı. Ortasha absolyut ózgeris ( d ) bólek muǵdarlar menen olardıń ortasha muǵdarı ortasındaǵı ayırmashılıqtıń toplamdaǵı birlikler sanı jıyındısına bolǵan qatnası nátiyjesi bolıp esaplanadı (7.1-keste). ̵ x – variacion qatardıń bólek muǵdarları; ̵ 𝑥̅ – olardıń ortasha muǵdarı; ̵ f – aǵzalar sanı (salmaq) ̵ ∑ 𝑓 – aǵzalar jıyındısı. 105 Joqarıda kórgenimizdey, ortasha arifmetik muǵdardıń matematikalıq qásiyetleriniń biri sol, bólek muǵdarlar menen olardıń ortasha muǵdarı ortasındaǵı parq jıyındısı nolge teń boladı. Sonıń ushın da ortasha absolyut ózgeristi esaplawda parqlar belgisine itibar berilmeydi, olar skobka ishine alınbastan tuwrı sızıq ishine alınadı. Nátiyjede ulıwma alınǵan jıyındı ekonomikalıq, real mániske iye bolmaydı, sol sebepten statistikada bul kórsetkish onsha qollanılmaydı. Onıń ornına dispersiya, yamasa ortasha kvadrat ózgerisi kóp qollanıp kelmekte. Dispersiya ( 2 ) bólek muǵdarlar menen olardıń ortasha muǵdarı ortasındaǵı parqlar kvadratınıń toplamdaǵı birlikler sanı jıyındısına bolǵan qatnası nátiyjesi. 7.1-kestede keltirilgen formulada ∑(𝑥 − 𝑥̅) 2 hám ∑(𝑥 − 𝑥̅) 2 𝑓 bólek muǵdarlar menen olardıń ortasha muǵdarı ortasındaǵı ózgeristiń salmaqqa bolǵan kóbeymesi. Bul kórsetkishti esaplawda da ayırım shártli momentlerge jol qoyıladı. Tiykarınan (𝑥 − 𝑥̅) ortasındaǵı ózgeris kvadratqa kóteriledi. Bunda bir tárepten, oń (+) belgili ózgeriske iye bolıp, ortasha absolyut ózgeristi esaplawdaǵı kemshilikti joq etsek, ekinshi tárepten variaciya (ózgeriwsheńlik) dárejesin eki ese úlkeytemiz, sebebi ózgerisler kvadratqa kóteriledi, sońınan ortasha esaplanadı. Eger dispersiyanı kvadrat korennen shıǵarsaq, bul waqıtta ózgeriwsheńliktiń haqıqıy dárejesi kelip shıǵadı. Bul kórsetkish Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|