Bioinformatika fanining rivojlanish tarixi

Bioinformatika fanining asosiy atamalari.
Bioinformatika, shuning uchun bio bo‘limlariga kiritilgan - anatomiya, botanika, virusologiya, mikrobiologiya, tsitologiya, paleontologiya, fiziologiya va boshqalar bilan birga. Bioinformatika eksperimental biologiyada olingan dalillarni tahlil qiladi. Eksperimentator olingan ma‘lumotlarni ma‘lumotlar bankida mavjud bo‘lgan butun to‘plam bilan solishtiradi. Ketma-ketliklar aniqlanganch, ma‘lumotlar bazasiga kiritadi. Ma‘lumotlar banklarning vazifalariga axborotlarni saqlash, tizimlashtirish, yangilash va ulardan foydalanishni ta‘minlash kiradi. Biologik mavzulardagi ilmiy nashrlar banklari ham mavjud. Xar qanday ilmiy jurnalning sonida chop etilgan har bir maqola bu banklarda saqlanadi va boshqa har qanday olim uni internetda osongina topishi uchun imkon bo‘ladi. Yeng yirik onlayn kutubxona PubMed tibbiy va biologik nashrlar so‘nggi 50 yil ichida chop etilgan 16 milliondan ortiq maqolalarni o‘z ichiga oladi. Integratsiyalashgan ma‘lumotlar banklari va entsiklopediyalar muayyan gen haqidagi barcha ma‘lum ma‘lumotlarni birlashtirib, muhim vazifani bajaradi. Boshqa banklardagi ma‘lumotlarni ko‘p sonli ma‘lumotlar bilan umumlashtiradilar va doimiy uni yangilab turishadi. Bioinformatika o‘z oldiga qanday tadqiqot maqsadlarini qo‘yishini ko‘rib chiqaylik. Genomlarni tahlil qilish, ulardagi genlarni qidirish, yangi o‘qilgan genom turli takrorlanadigan kombinatsiyalar aniqlash kiradi. Genomdan genni ajratib olishning bu operatsiyasi genom markup deb ataladi.
Bioinformatika fanining asosiy tushunchalari.
Bu Gen funksiyasini bashorat qilish. Barcha genlarning funksiyalarini eksperimental ravishda aniqlash juda ko‘p vaqt talab qiladi. Bu holda, bioinformatika ularni asoslangan xolda bashorat qilishda yordam beradi vavazifalari allaqachon aniqlangan genlar bilan taqqoslash imkonini beradi.Biron xil ketma-ketlikning alohida olingan bo‘limlarining rolini baholash maqsadida masalan oqsil molekulasining biologik vazifalariga ma‘sul bo‘lgan joylar mavjud bo‘ladi. Ushbu bo‘limlarni quyidagi usullar yordamida aniqlashdan oldin bioinformatika ma‘lum bir oqsilning barcha funksiyalarini bashorat qiladi. Oqsillarning ketma-ketliklarining molekulyar modellarini qurish asosida, Protein tuzilmalari eksperimental tarzda aniqlanadi, masalan, oqsil molekulalaridan iboratmikroskopik kristalni rentgen nurlari bilan nurlantirish orqali. Bu uzoq va qimmat jarayon. Ba‘zi oqsillarni kristall strukturaga ega bo‘lmaganligi uchun umuman bunday tahlil qilib bo‘lmaydi. Kompyuter modellashtirish yordamida bioinformatika oqsilning fazoviy modelini tuzishga yordam beradi. Makromodellarning faoliyat mexanizmi tadqiqoti o‘tkazilgandan so‘ng, ularning modellari asosida olingan molekulaning fazoviy tuzilishini asosida bioinformatika usullaridan foydalanib, uning qanday ishlashini taxmin qilish mumkin ish.Kompyuter dasturlariga asoslangan dori dizaynlarini yaratish. Dorilar turli kimyoviy birikmalarning fazodagi maqsadli oqsil bilan o‘zaro ta‘sirini simulyatsiya qilish yo‘li bilan loyihalanishi mumkin. SHu bilan birga bunday ta‘sirlarning optimal bo‘lgan shaklini tanlash kerak. Axborotlarni tahlil qilish biologiya, kimyo, fizika, matematika va informatika fanlari uyg‘unligi biologik tizimni ko‘p jihatdan tavsiflashga imkon beradi. Foydalanish kompyuter resurslari tahlil jarayonini tezlashtirishga yordam beradi vanatijalarni olish aniqligi va tezligini oshiradi.Informatika yutuqlaridan foydalanish. Bioinformatika texnologiyalari yordamida biologiyada yangi kashfiyotlar tibbiyot, farmakologiya, kosmetologiya, biotexnologiya, qishloq xo‘jaligi, ekologiya va boshqa sohalarda keng qo‘llanilmoqda. Bioinformatika mustaqil ravishda amaliy qiymatga ega bo‘lgan natijalarni beradi va turli sohalarda ishlash uchun sharoit yaratadi.