Biokimyo pmd
Giperglyukozemiya va glyukozuriya
Yüklə 2,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ketonemiya va ketonuriya
|
1. Giperglyukozemiya va glyukozuriya.
Insulin yetishmaganligi uchun to‘qimalarning glyukozadan foydalanishining barcha jarayonlari susayadi. Ichakdan so‘riladigan glyukozaning qonda konsentratsiyasi 346 ortib borib, unda uzoq ushlanib qoladi. Adrenalin, kortizol, glyukagon qondagi glyukoza konsentratsiyasiga ko‘rsatadigan ta’siri jihatidan insulinning antogonistlaridir. Qandli diabetda bu gormonlarning ta’sir etishi davom etib, giperglyukozemiyani yanada kuchaytiradi. Ovqat yeyilgandan keyin qondagi glyukoza konsentratsiyasi normal alimentar giperglyukozemiyaga xarakterli bo‘lgan miqdordan ancha ortib ketadi va 500mg/dl yetishi ham mumkin. Giperglyukozemiya postabsorbtiv holatda ham saqlanib qoladi. Diabetning eng yengil shakllari ovqat qabul qilgandan keyin boshlanadigan giperglyukozemiya bilan, yani glyukozaga tolerantlik pasayib ketishi bilan, namoyon bo‘ladi. Yashirin qandli diabet deb shunga aytiladi. Qondagi glyukoza konsentratsiyasi buyrak bo‘sag‘asi (180mg/dl) dan ortib ketganida glyukoza siydik bilan birga chiqa boshlaydi. Me’yorda siydikdagi glyukoza konsentratsiyasi 10-20 mg/dl bo‘ladi: diabetda u bir necha 10 baravar ortib ketadi. Me’yorda bir kecha- kunduzda siydik bilan 0,5 grammdan kamroq glyukoza chiqadi: diabetda 100gr dan ko‘p chiqib turishi mumkin. Bu kasallikka diabetes mellitus deb nom berilishiga xuddi shu glyukozuriya sabab bo‘lgan (diabetis – orqali o‘taman, melle – asal degan so‘zlardan olingan). Kasallikning bu nomi shifokorlar siydikni tahlil qilib turib, mazasini tatib korishadigan vaqtlarda qoyilgan. 2. Ketonemiya va ketonuriya . Insulin yetishmasligi tufayli insulin bilan glyukagon nisbati kamayib qoladi, yani glyukagon nisbatan ortiqcha bo‘ladi. Shu sababdan, jigar doimo sog‘lom odamda postabsortiv holat uchun xarakterli bo‘lgan tartibda ishlab boradi, yani yog‘ kislotalarni zo‘r berib oksidlab, keton tanalari hosil qilib turadi. Insulin yetishmovchiligida glyukozani hujayralar yaxshi o‘zlashtirmaydi. Energiyaga bo‘lgan organizmning ehtiyojlarining ma’lum qismi keton tanachalaridan foydalanish hisobiga boradi. Biroq, keton tanachalari sintezining tezligi ularning to‘qimalar tomonidan ana shunday sharoitlarida ortiqcha iste’mol qilishdan ham ustun kelishi mumkin. Keton tanachalarining qondagi konsentratsiyasi me’yorda 2mg/dl dan kam, ochlik davrida 30mg/dl gacha bo‘lishi mumkin. Diabetda ketonemiya ko‘pincha 100mg/dl atrofida bo‘ladi, ba’zan 350mg/dl gacha yetishi mumkin. To‘qimalarda atsetosirka kislota dekarboksillanadi, shuning uchun kasallardan atseton hidi kelib turadi. Bu hid hattoki birmuncha masofadan ham sezilarli bo‘ladi. Keton tanalari qon pHni pasaytiradi, natijada atsidoz vujudga keladi. Atsidoz miya funksiyasiga ta’sir etib odamning hushidan ketishiga sabab bo‘ladi. |