Biokimyo va molekulyar biologiya

Plazmalogenlar (fosfotidallar).
Boshqa fosfoglitseridlardan glitserinning C-
1 atomida yog‗ kislota qoldig‗i o‗rniga to‗yinmagan spirtning (12 dan 18 tagacha 
uglerod bo‗lgan) alfa- yoki betta qoldig‗i uchraydi va demak, unda murakkab efir 
bog‗ emas, balki oddiy efir bog‗ yordamida birikish yuz beradi. 
Fosfatidalxolin (plazmalogen)
Plazmalogenlarning 
asosiy 
sinflari 
fosfatidalxolinlar
, 
fosfatidaletanolaminlar
va 
fosfatidalserinlar
hisoblanadi. 
Oddiy 
efir 
bog‗lanishlar suyultirilgan ishqorlar ta‘siriga chidamli, lekin suyultirilgan 
kislotalarda gidrolizlanib, tegishli spirtlarning aldegidlariga aylanadi (bu guruh 
plazmologen-yuqori molekulyar aldegid ma‘nosini bildiradi). 

---

180 
Plazmalogenlar ayniqsa, 
mushaklar va nerv hujayralari membranalarida
ko‗p uchraydi. Ularni eritrotsitlar tarkibida ham bo‗lishi aniqlangan. Ularning 
glitserofosfoglitseridlar orasidagi umumiy ulushi 25 % ni tashkil qiladi.
Kardiolipinlar. 
Ular polifosfoglitseridlar jumlasiga kiradi. Kardiolipinlar 
mitoxondriyalar, xloroplastlar va bakteriyalarning
membranalari tarkibiga 
kiradi. Kardiolipinlar fosfotidilglitserinlalarning hosilalari hisoblanadi, ularda 
glitserinning ikkinchi qoldig‗ini 3- gidroksili fosfatidil kislotaning fosfat kislota 
guruhi bilan etirifikatsiyalangan bo‗ladi, ya‘ni kardiolipinlar tarkibida uchta 
glitserin qoldig‗i bor. Ularning kimyoviy tuzilishi quyidagicha: 
Kardiolipin 
Kardiolipinlar bakteriyalar membranalarining asosiy komponentlari; ular 
mitoxondriyalar va xloroplastlarning membranalari tarkibiga ham kiradi. 
Kardiolipinlar 
mitoxondriyalarda 
oksidlanuvchi 
fosforlanish
jarayonida 
elektronlarni ko‗chirilishida katta ahamiyatga ega.