Biokimyo va molekulyar biologiya

sovun 
hosil qiladi.
 
9. 4.5. Sterin va steridlar 
Sterin va steridlar tabiatda juda keng tarqalgan birikmalardir. Ular yuqorida 
keltirilgan lipidlardan farqli o‗laroq, 
sovunlanmaydigan 
lipidlar hisoblanadi
. 
Tirik 
organizmlar juda ko‗pdan-ko‗p biokimyoviy va fiziologik jarayonlarda ishtirok 
etuvchi ko‗p sonli steroidlarni ishlab chiqaradi. Sterinlarga masalan, buyrak usti 
bezini po‗stloq qismi gormonlari, jinsiy gormonlar, D guruhi vitaminlari, o‗t 
kislotalari, yurak glukozidlari kiradi. Odam organizmida steroidlar ichida sterinlar, 
ya‘ni steroid spirtlar muhim ahamiyatga ega. Ular siklopentanopergidrofenantren 
yadrosini hosilalaridir. Unda fenantren halqa vodorodga to‗yingan va unga 
siklopentan kondensirlangan bo‗ladi. 
Fenantren
Pergidrofenantren
Siklopentan
Siklopentanopergidrofenantren 
(steroidlarning umumstrukturaviy asosi)
Sterinlarning muhim vakili xolesterin (xolesterol) hisoblanadi, u 
to‗yinmagan spirt bo‗lib, quyidagicha tuzilishga ega:

---

183 
Xolesterin (xolesterol) 
Hayvon to‗qimalarida xolesterin erkin holda va yog‗ kislotalari bilan hosil 
qilgan murakkab efir-xolesterid holatda uchraydi. Qon plazmasi tarkibidagi 
xolesterinning1/3 qismi erkin, ya‘ni spirt holatida, qolgan 2/3 qismi yog‗ kislotasi 
bilan eterifisirlangan holatda uchraydi. Aynan shu holatda, u yog‗ kislotalarini 
tashuvchisi hisoblanadi. Murakkab efirning hosil bo‗lishi ichak devorlarida yuz 
beradi. Umurtqalilarda xolesterinning 
bachadon, urug‗don, sariq tana va 
buyrak usti bezlarida progesteronga
aylanishi yuz berib, keyinchalik undan 
steroid gormonlar 
(jinsiy) va 
kortikosteroidlarning 
biosintezi amalga oshadi.
Xolesterinning almashinuvini boshqa yo‗nalishi ‒ undan